Alþýðublaðið - 10.12.1920, Blaðsíða 1

Alþýðublaðið
Geílð út af A.iþýdtaflokknttm.
1920 Föstdaginn 10 desember. 285. töiubl.
Velferí þjöDartnnar.
Skaðsemi of margra milliliða.
(Nl.)
Manni verður á að spyrja:
Er þetta heilbrigt viðskiftalíf?
Hvernig getur þetta þrifist?
Fyrri spurningunni hlýtur hag-
Ifræðin að svara neitandi. Rvfk
getur hæglega komist at með ioo
verzlanir, og þá fengjust ioo—150
g[óðar fjölskylduíbúðir, því það
mun vart svo óvegleg verzlun, að
ekki hafi hún yfir að ráða góðu
Jbúðarplássi handa einni íjölskyldu.
H/að segja menn um það í hús
aæðisleysinu? Verzlanir hafa á
stríðsárunum risið upp hver á
tfætur annari, og gera enn, og all-
ar þrífast, en á sama tíma aukast
ihúsnæðisvandræðin, svo heilsu og
eignum manna stafar stórtjón af.
Það er ófyrirgefanlegt slíkt skeyt
ingarleysi valdhafanna um velferð
borgaranna, sem það, að nota sér
-ekki gildandi lög, sem banna að
bréyta fbúðum í verzlanir eða
þessháttar, en það er öllum vitan-
iegt að mikið hefir verið gert að
því síðustu árin, afskiftalaust af
öllum.
Svarið við síðari spurningunni
er, að allar þessar verzlanir geta
þrifist af því þær leggja sérstak-
lega á vörur sínar. En því á verð
lagsnefndin að aftra. Hún er beint
til þess orðin. Hún hefir ekki miklu
til leiðar komið ennþá, sem held-
ur ekki er von, því það er svo
stutt síðan hún tók til starfa; en
hún hefir þó sett hámarksverð á
sykur, og þar skamtar húa kaupm.
40 aura fyrir hvert kg. sem selst
í smásölu I Það er afar fróðlegt að
vita eftir hvaða mælikvarða þessi
skömtun er mæld 40 aura fyrir
að selja 1 kg. af sykri!
Fyrir stríð var sykur seldur í
stnásölu 64 au. pr. kg. Þá voru
kaffi, export og sykur þær teg-
^ssdir sem minst var lagt á, en
venjul. álagning á nauðsynjavörur
mun hafa verið 10%; þó þessar
tegundir hafi aldrei náð svo hárri
álagningu. Ef við segjum nú að
kaupm. hafi fengið 10% eða 3 20
fyrir að selja 50 kg. í smásölu
fyrir stríð, þá er ekkert samræmi
í því, að þeir fái nú 20 kr. fyrir
að selja 50 kg., vegna þess, að
ef maður má fara eftir vitnis-
burði, sem verzlunarmenn gefa
húsbændum sínum, munu laun
starfsmanna varla hafa þrefaldasti
Það mun vel í lagt að segja að
allur kostnaður við verzlun hafi
fjórfaldast og átti þá kaupm., með
sömu álagningu og fyrir stríð, að
fá kr 12,80 fyrir að selja 50 kg.
í stað þess hefir verðlagsnefndin
heimilað kaupm. að sexfalda á-
lagninguna á þessar vörutegundir.
Af þessu fer manni að verða
Ijóst, að ef þessu er haidið áfram,
þá geta verzlanirnar allar þrifist.
Mælikvarði verðlagsnefndar á
að vera: Hvað getur kaupm. með
(sem Moggi kallar) neinstaklings
fyrirhyggju og dugnaði“ afsett
mikið á dag að jafnaði? og skamta
svo álagninguna eftir því, en ekki
að taka til fyrirmyndar .sviplausa
meðalmenskuna" (eins og Moggi
segir).
Ef viðskiftalífið væri heilbrigt,
þá væru ekki fleiri verzlanir en
svo, að venjulegast væri nóg að
starfa í hverri búð allan daginn,
hvað tæplega kemur fyrir, varla
um helgar.
Verzlunarmenn eiga, eias og
aSrir starfsmenn þjóðarinnar, að
starfa. Bæjarfélagið hefir ekki efni
á að ala upp húkandi hengilmæn-
ur í hundruðum verzlana. Bæjar-
félagið hefir ekki efni á að ala
upp ómenni á þennan hátt! Enda
munu Iangflestir verzlunarmenn
óska þess, að þeir hefðu nóg að
gera allan daginn.
Menn verða að gá að því, að
þetta er alvörumál, meira en marg-
ur hefir ætlað, því of margir milli-
liðir auka byrðarnar, og þær koma
þungt niður á fátæklingunum.
Yfir höfuð koma þær þungt
niður á öllum. Þær koma þungt
niður á opinberum starfsfnönnum,
koma þungt niður á sjómönnum,
verkamönnum og iðnaðarmönum,
Þeir fyrnefndu reyna að velta
byrðinni, að svo miklu leyti sena
unt er, yfir á bæjarsjóð og ríkis-
sjóð, en hinir síðari yfir á atvinnu-
rekendur, en að lokum er þa3
framleiðslan, sem ber allan kostn-
aðinn.
M. V. J.
Dóiur í Ipfnaðarmálinii.
Tveir fá betrnnarhússvisfc.
Fjórir dæmdir npp á vatn
og branð. Sex fá biðdóm.
JÞrír sýknaóir.
Dómur er nú fallinn í þjófa-
aðarmáiinu mikla, sem verið
hefir undir rannsókn sfðan t
sumar. Rannsóknin hefir verið
mjög flókin og margt komið til
greina, sem sjá iná af þvf,
dómurinn er rúmar 20 vélritaðar
síður í stóru broti.
í 12 mánaða betrunarhússvinnti
voru dæmdir Kristján Daði Bjaraa-
son og Gústaf Sigurbjarnarson f
9 mánuði, -báðir fyrir stórþjófnað.
Upp á vatn og brauð vora
dæmd: Viðar Vik i 4X5 daga.
Anna Lydia Theil i 3XS daga,
Guðjón Guðmundssoa í 3X5 daga
og Ólafur Magnússon í 1X5
daga, öll fyrir það, að hafa keypt
ýmsan varning af þjófunum.
Skilyrðisbundinn dóm fengu.
þessir unglingar: Siggeir Siggeirs-
son 6X5 daga vatn og brauð,
Jón Einarsson sXS^daga, Helgi
Skúlason 2X5 daga, Albert Sv.
Ólafsson 3X5 daga, Brynjólfur
Magnús Hannesson iX5 daga og'
Steingrímur Klingenberg Guð-
raundsson 3 daga vatn og brauo,
Verði piltar þessir ekki brotlegir
við hegningarlögin í næstu 5 ár,
losna þeir við að taka út dóm