Morgunblaðið - 20.11.1996, Blaðsíða 6

6 C MIÐVIKUDAGUR 20. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MARKAÐIR
Fiskverð heima
AII^Fú 67,9 tonn af þörsRi um fiskmarkaðina þrjá hér syðra
í síðustu viku. Um Fiskmarkað Hafnarfjarðar fóru 11,5 tonn á
91,77 kr./kg. Um Faxamarkað fóru 8,6 tonn á 62,35 kr./kg
og um Fiskmarkað Suðurnesja fóru 47,8 tonn á 118,44 kr./kg.
Af karfa voru seld 45,2 tonn. í Hafnarfirði á 75,97 kr. (3,11), á
60,00 kr. (0,31) á Faxamarkaði og á 69,56 kr. (41,81) á Fiskm.
Suðurnesja. Af ufsa voru seld 98,6 tonn. í Hafnarfirði á 61,25
kr. (41,41), á Faxagarði á 49,53 kr. (0,61) og á 60,90 kr. hvert
kíló á Suðurnesjum (56,71). Af ýsu voru seld 95,3 tonn á
mörkuðunum þremur hér syðra og meðalverðið 63,47 kr./kg.
Fiskverð ytra
Þorskur« ..—> Karfi obmi Ufsi ■
Ekkert bárust upplýsingar um sölur í Þýskalandi í síðustu viku.
Kr./kg
160
140
■120
■100
■ 80
60
■40
Október
41. vika
42,vika
46. víka
Eingöngu var seldur
fiskur úr gámum í
Bretlandi í síðustu
viku, samtals 610,0
tonn á 149,88 kr./kg.
Þaraf voru 133,9
tonn af þorski seld
á 140,76 kr./kg.
Af ýsu voru seld
278,8 tonná 114,95
kr./kg, 87,3 tonn af
kola á 245,76 kr./kg,
21,9 tonn af karfa á
104,09 kr./kg og
14,8tonnafgrálúðu
á 230,80 kr./kg.
Sérhæfð framleiðsla vænleg
leið fyrir minni fyrirtækin
„GÆÐI,
Samnorræn ráðstefna um hótSkaðu0g
framleiðslu- oer markaðsmál möguieikar *
° eru efm, sem
nýlega voru krufin til mergjar á norrænni ráðstefnu, er haldin var á
vegum norræns samstarfshóps Norrænu ráðherranefndarinnar. Af hálfu
íslands voru þau Guðrún Pétursdóttir og Grímur Valdimarsson frá Rann-
sóknastofnun fiskiðnaðarins í undirbúningsnefnd, sem Torger Borresen
frá dönsku hafrannsóknastofnuninni stýrði. Viðfangsefni ráðstefnunnar
voru margþætt og lutu meðal annars að framleiðslu sérhæfðra afurða
í stað hálfunninna og að markaðsmálum.
Hluti af valdi markaðarins er
vald stórra kaupenda yfir litlum
framleiðendum. En jafnvel litlir
framleiðendur geta látið koma krók
á móti bragði, ef marka má Odd
Jarl Borch frá Nordlandsforskning
í Bodo í Norður-Noregi. Leið er að
þróa vörur, sem ekki fást annars
staðar og skapa sér þannig sérstöðu
á markaðnum. Um leið er horfið frá
því að framleiða hálfunna vöru, sem
dreift er í gegnum sölusamtök eða
heildsala til fyrirtækja, en fullvinna
vöruna þess í stað. Með vöruþróun
stuðla fyrirtækin einnig að verð-
mætasköpun í fyrirtækinu. En
Borch undirstrikar að ekki sé um
að ræða auðvelda leið fyrir fyrir-
tækin, sem þurfi að læra að hugsa
hlutina upp á nýtt og ekki síst þurfi
þau að ná betri tökum á markaðs-
setningu vara sinna.
Mikil áskorun
„Það er mikil áskorun á lítil og
meðalstór fyrirtæki að koma sér
undan þrýstingi markaðarins um
lægra verð og hverfa frá fram-
leiðslu hálfunninna vara. Til þessa
þurfa fyrirtækin að finna aðferð til
að laga sig að nýjum aðstæðum og
finna vörur, sem gera það að verk-
um að þau skera sig úr. Um leið
uppskera þau hærra verð og minnka
það álag, sem samkeppnin veldur
þeim. Þessi leið er ekki auðveld og
hún er enginn hvíldarstaður, heldur
felur í sér stökk í áttina að nýrri
tækni og nýrri framleiðslu."
Borch leggur mikla áherslu á að
framleiðsla vara, sem geri fyrirtæk-
in einstök, feli einnig í sér að horf-
ið sé frá því að nýta sér sölusamtök
og heildsala til að koma vörunni á
framfæri yfir í að fyrirtækið sjái
sjálft um kynningu og um leið sam-
band við viðskiptavinina, til dæmis
stóru kjörbúðakeðjurnar. „Hingað
til hefur verið yfir erfiðan þröskuld
að fara að komast í samband við
keðjurnar. En ein tegund sérþróaðr-
ar vöru getur nýst í mörgum löndum
og því opnað nýja markaði víða.
Galdurinn liggur í
markaðsfærslu
Galdurinn liggur meðal annars í
markaðsfærslu og sölu, sem knýr
fyrirtækið til að taka á sig allt vöru-
ferlið, ekki aðeins framleiðsluna,
heldur einnig kynningu vörunnar
og sölu. Áður gátu framleiðendur
andað léttar um leið og varan var
keyrð burtu frá verksmiðjunni, því
þar með var hún horfin úr þeirra
verkahring. í þeirri framleiðslu sem
við tölum um gildir að laga vöruna
að óskum viðskiptavinarins og því
þarf framleiðandinn að efla sam-
bandið við hann.“
En stórir viðskiptavinir eins og
keðjurnar búa einnig yfir upplýsing-
um sem geta verið framleiðendum
gulls ígildi, að sögn Borchs. „Keðj-
urnar búa yfir eða hafa aðgang að
viðamiklum upplýsingum um óskir
kaupenda. Framleiðandi, sem fylgir
vöru sinni eftir alla leið til keðjanna
í stað þess að láta staðar nema við
sölusamtök og heildsala, á kost á
ítarlegum upplýsingum um óskir
kaupenda og þær getur hann nýtt
sér til að laga vörur sínar að þeim
óskum.“
Svipuð staða á íslandi
Um aðstæður á íslandi hvað
framleiðslu og markaðsfærslu af
þessu tagi varðar segist Borch ekki
vera nægilega staðfróður til að geta
fullyrt nokkuð, en segist geta
ímyndað sér að þar eigi margt við
af því sem gildi í Norður-Noregi.
„Ég get ímyndað mér að islensk
fiskvinnslufyrirtæki hafi áhuga á
að hverfa frá framleiðslu hálfunn-
inna vara að fullunnum vörum líkt
og er í Norður-Noregi. Og ég get
líka ímyndað mér að á íslandi hafi
markaðsfærslan verið veiki hlekk-
urinn líkt og í Norður-Noregi, þar
sem þekkingu og menntun hefur
einfaldlega skort á því sviði. Úr því
er þó verið að bæta í Fiskveiðihá-
skólanum í Tromsö og víðar.“
Danski markaðurinn: Hvar
liggja möguleikarnir?
Fiskneysla á Norðurlöndum er
misjöfn eftir löndum og reyndar
einnig eftir svæðum þar. Finnar
neyta helst ferskvatnsfisks, Norð-
menn borða. almennt fisk og það
sama gera íslendingar. í Danmörku
er fiskneysla frekar lítil, aðeins
helmingur þess sem Norðmenn
leggja sér til munns, en á Jótlandi,
þar sem heilu svæðin lifa af fisk-
vinnslu, er meira borðað af fiski en
á Sjálandi. Karen Petersen, sem
vinnur fyrir markaðsdeild FDB,
danskrar kjörbúðakeðju, álítur því
að það sé til nokkurs að vinna að
reyna að fá fleiri kaupendur á band
fiskneyslu.
í Noregi tíðkast að kenna krökk-
um að matreiða fisk í skólaeldhús-
unum, en þeir sem eiga börn í
dönskum skólum geta borið vitni
um að í dönskum skólaeldhúsum
er fiskur óþekkt dýr, en því meira
frætt um pizzu- og lasagnagerð. í
kjörbúðunum er nóg til af sósum,
sem kaupendur þurfa aðeins að
hita og setja kjötbita eða kjöthakk
saman við. Þessar sósur ku vera
firna vinsælar meðal nejdenda, en
fást ekki fyrir fisk, þó hugsanlega
megi nota einhveijar þeirra til að
setja fisk út í, ef áhugi væri fyrir
hendi.
Fiskur álitinn hollur
Fiskur er almennt álitinn hollur
matur og þar sem vaxandi hópur
neytenda er áhugasamur um heilsu
og hollustu er ekki ósennilegt að
hægt væri að auka fiskvinnslu í
Danmörku með duglegu markaðs-
átaki og heppilegum fiskafurðum.
Ýmsar kjörbúðakeðjur hafa spreytt
sig á sölu fersks fisks og slíkt
gæti lofað góðu, en enn sem komið
er er of lítil reynsla af þessu og
mistök í sölunni hafa einnig tafið
framganginn. Það hefur einfaldlega
gerst að fiskurinn hefur ekki verið
nógu góður og þar sem þessi fiskur
er dýr má slíkt ekki koma fyrir.
Það þætti víst hátt verð í íslenskri
fiskbúð að borga um 350 krónur
íslenskar fyrir kvartkíló af þorski,
en þetta er um það bil verðið sem
gjalda verður fyrir nýjan þorsk í
danskri kjörbúð.
Þarf að kenna matreiðslu
Allar athuganir benda til að það
sé helst meðal stórborgarbúa með
börn, sem vænlegast sé að að bera
niður í leit að kaupendum fyrir fisk
og fiskafurðir. í umræðunum á ráð-
stefnunni komu fram áhyggjuraddir
yfir að börn lærðu ekki lengur
matreiðslu heima fyrir. Því væri
nauðsynlegt að einbeita sér að
matreiðslu í skólum og koma þvi
svo fyrir að börn lærðu að matreiða
fisk þar. Finnar gerðu fyrir nokkru
myndarlegt átak til að auka fersk-
fiskneyslu, sem virðist hafa borið
árangur. Það er því víða hægt að
sækja reynslu um hvernig hægt er
að standa að slíku átaki.
Fiskneysla
—
Nord Morue SA
Seldar afurðir
Afurða- Tonn Áæti.
flokkur 1994 1995 1996
Blautverkaö flatt 3.090 2.880 2.S41
Þurrverkað flatt 3.580 3.975 3.967
Söltuð flök 916 1.262 1.205
Reyktar afuröir 695 763 747
Tilbúnar afurðir 663 910 1.014
Niöurlagn.afuröir 20 21 52
flnnað frosið 188 353 0
SAMTALS: 9.153 10.164 9.82S
í takt við
neytandann
STJ ÓRNENDUR SÍF hf. stefna
að því að færa starfsemina nær
neytandanum með því að stunda
sjálfstæða sölustarfsemi á salt-
fiskmörkuðum og reka fyrir-
tæki, sem þróa nýjar saltfiskaf-
urðir í takt við nýjar kröfur
neytenda. Þessu hlutverki gegn-
ir m.a. franska fyrirtækið Nord-
Morue í Jonzac sein SIF eignað-
ist haustið 1990. Á tímabilinu,
sem liðið er, hefur veltan aukist
um 3,6 milljarða ísl. króna og í
magni til hefur aukningin hart-
nær þrefaldast. Verksmiðjan
hefur nýlega verið endurnýjuð
í hólf og gólf og þykir ein hin
fullkomnasta sinnar tegundar í
veröldinni.
Verðmæti
Nord Morue SA
Velta 1988-1995
300
250
200
150
100
50
0
Milljðmr franka
~ t ■
ii
■m 1111 1111 11 11 11 11 11 11! 111
'88 ‘89 '90 '91 '92 '93 ‘94 '95
FRANSKA fyrirtækið selur um
helming framleiðslu sinnar í
Frakklandi, en flytur auk þess
út vörur til 25 landa, þurrkaðan
og blautverkaðan saltfisk, sölt-
uð flök, reykta síld og tilbúna
saltfiskrétti. Auk Nord-Morue
eru dótturfélög SÍF hf.: Salt-
kaup hf. á íslandi, NOR-MAR
a.s. í Noregi og Union Islandia
s.a. á Spáni. Á þessu ári eignað-
ist SÍF 40% hlut í Icebrit Ltd.
í Bretlandi og SÍF hf. rekur
jafnframt söluskrifstofu í
Mílanó á Italíu.