Morgunblaðið - 29.11.1996, Qupperneq 6

6 B FÖSTUDAGUR 29. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Hermanna-
tískunnar gætir
í hönnun yfirhafna
HERMANNATÍSKAN virðist vera
ofarlega í hugum tískuhönnuða
þennan veturinn, að minnsta kosti
þegar yfírhafnir eru annars vegar.
Á tískusýningum hjá Yves Saint-
Larent, Versace og Ralph Lauren
og fleiri hönnuðum voru þykkar
yfírhafnir í hermannastíl afar áber-
andi fyrr í vetur. Yfírhafnirnar voru
þó í ýmsum útgáfum og minntu til
dæmis á hermannakápumar á tím-
um Napóleons Bónaparte, á búning-
ana í frönsku útlendingahersveit-
inni eða á einkennisbúninga leyni-
þjónustu Sovétríkjanna (KGB).
Tískuhönnuðir segja að mikil-
vægir hlutir á yfírhöfnum í her-
mannastíl séu axlaskúfar, gylltir
hnappar og borðaskreytingar, en
þó megi þeir ekki vera of stórir eða
áberandi svo viðkomandi líti ekki
út eins og nýlendustjóri á leið á
grímubúningaball. ■
Rúskinns-
kápa í her-
mannastíl
frá Ralph
Lauren.
DAGLEGT LÍF
Hvernig má gera
vinnuumhverfið fjölskylduvænna?
Morgunblaðið/Golli
EF til vill eiga menn eftir að sakna gamla vinnufyrirkomulags-
ins, sem skapar fólki stöðugleika og ákveðna sjálfsmynd.
Hvergi í Evrópu er
vinnudagurinn eins
langur og hér á landi.
Ýmsir hafa orðið til þess
að gagnrýna þetta og
segja að vinnuumhverf-
ið sé ekki nógu fjöl-
skylduvænt. Hildur
Einarsdóttir segir frá
hugmyndum um breytt
vinnuumhverfí og ræðir
við stjórnendur nokk-
urra fyrirtækja um það
hvemig hægt er að
koma til móts við þarfír
fjölskyldunnar.
MIKIÐ hefur verið rætt
um það undanfarið
hvers vegna ung-
menni hér á landi
sækja í auknum mæli í fíkniefni
og ofbeldi hefur aukist. Skýringa
hefur verið leitað. Menn hafa með-
al annars lýst áhyggjum sínum á
því þjóðfélagi sem við lifum í og
sagt það á margan hátt ómannúð-
legt. Það hafi að meginmarkmiði
að auka þjóðartekjur en hugsi
minna um tilfinningalegar þarfir
einstaklinganna.
Nýlega kom fram að hvergi er
vinnuvikan lengri en hér á landi
og er hún meira en fimmtungi
lengri en að meðaltali í ríkjum inn-
an Evrópusambandsins. Einnig
hefur verið bent á að mikill munur
sé á dagvinnulaunum hér og víðast
hvar í Evrópu. Þessi munur sé hins
vegar veginn upp með mikilli yfír-
vinnu. Karlar og konur vinni því
langan vinnudag hér á landi.
Hvaða afleiðingar hefur þetta fyrir
einkalífið? Gleymist ekki oft við
þessi skilyrði þau gæði sem felast
í því að vera í góðu, ástríku sam-
bandi við bömin sín, makann,
venslafólk og vini? Hafa foreldrar,
sem eru svo uppteknir af vinnu
sinni, gefið sér nægilegan tíma til
að hlúa að þörfum bama sinna?
Vinnutíminn sveigjanlegri
Bent hefur verið á ýmsar lausn-
ir á því hvernig hægt er að sveigja
vinnuumhverfið betur að fjöl-
skyldulífinu. Ein slík hefur verið
sett fram af William Bridges,
þekktum bandarískum ráðgjafa
og fyrirlesara. í bók hans, sem
nefnist Job Shift, rekur Bridges
hvernig hann telur að hægt sé að
breyta vinnufyrirkomulaginu
þannig að einstaklingarnir geti
eytt meiri tíma með fjölskyldunni.
Hann segir þróunina þá að stærri
fyrirtæki bjóði í auknum mæli út
ákveðna verkþætti til smærri fyr-
irtækja. Þijú af hveijum tíu
stærstu iðnfyrirtækjum Banda-
ríkjanna leiti þannig út fyrir fyrir-
tækin og láti framleiða allt að
helmingi framleiðslunnar annars
staðar. Þetta þýði að hugtakið
starf eins og það hefur verið skil-
greint síðan í iðnbyltingunni muni
líða undir lok. í stað þess verði
talað um verkefni. Þau geti verið
mislöng og sami aðili geti fengist
við fleiri en eitt verkefni í einu.
Vinnufyrirkomulagið, þar sem
menn sitja við frá átta til sjö,
verði þá úr sögunni og sveigj-
anleiki í vinnutíma meiri. í slíku
umhverfi ætti einstaklingurinn að
geta tekið betur mið af þörfum
sínum og heimilislífsins, svo lengi
sem hann axlaði þá ábyrgð sem
um væri samið.
Sér hann fyrir sér að settar verði
á laggirnar mörg smærri fyrirtæki
sem muni keppa sín á milli á mark-
aðnum. Stærri fyrirtækin muni
leita til smærri fyrirtækjanna um
verkefni. Segir hann að þróunin
sé sú að framleiðslustörfum sé sí-
fellt að fækka og þekkingar- og
þjónustustörf að koma í staðinn.
Tækniþróunin muni gera það
mögulegt að menn verði ekki eins
bundnir vinnustaðnum og áður sem
skapi sveigjanleika. Sér hann einn-
ig fyrir sér að yfírmenn verði
óþarfír og starfslýsingar sem áður
voru fastbundnar fari eftir þeim
verkefnum sem verið er að vinna.
Hinn eiginlegi stjómandi verði þau
fyrirtæki sem unnið er fyrir hveiju
sinni. Starfsheiti verði því að mestu
úr sögunni, jafnframt keppni um
starfstitla.
Verksviðið víðara og jafnréttið
meira
Bridges lýsir þeim skilyrðum
sem verktakamir verða að aðlag-
ast ætli þeir að þrífast. Segir hann
að einstaklingarnir sem vinni við
þau þurfi að vera sjálfstæðir og
hafa þann hæfileika að geta skynj-
að hvað það er sem viðskiptavinur-
inn þarfnast og aðrir verktakar
bjóða ekki upp á. Þeir verði að
gera sér góða grein fyrir markmið-
um sínum og hafa viljafestu til að
framkvæma þau. í þessu kerfi
verði fólk líka að gera sér grein
fyrir hvemig vinnuumhverfí það
þrífst best í. Vill það vinna eitt eða
gengur því best að vinna í hópi
með öðram?
Bridges gefur leiðbeiningar um
það hvemig fólk getur breytt úr
fastri vinnu í verkefnavinnu og
bendir meðal annars á námskeið
þar sem hægt er að læra um stofn-
un og rekstur fyrirtækja.
Hann segir að í verkefnafyrir-
komulaginu megi gera ráð fyrir
að einstaklingurinn sé að vinna við
mörg verkefni samtímis og menn
verði töluvert á ferðalögum og
eyði tímanum með mismunandi
viðskiptavinum. Þessi margþætta
vinna krefjist þess að menn skipu-
leggi vel tíma sinn.
Bridges segir að menn eigi
eflaust eftir að sakna gamla vinnu-
fyrirkomulagsins, því föst vinna
skapi fólki stöðugleika og ákveðna
sjálfsmynd. Föst vinna eigi þó alls
ekki við alla, mörgum fínnist verk-
svið sitt of þröngt og fullt af endur-
tekningum og ýmsir hópar telji að
innan hins hefðbunda vinnufyrir-
komulags ríki ekki jafnrétti. Held-
ur hann því fram að að margir
muni njóta sín betur í verkefna-
vinnunni, auk þess sem framleiðni
verði meiri.
SVERRIR ÓLAFSSSON
rekur hönnunarmiðstöð fyrir
stórfyrirtækið Rockwell
Hefur bæði
kosti og galla
SVERRIR Ólafsson verkfræðingur hefur í
mörg ár unnið ýmis hönnunarverkefni fyrir
stórfyrirtækið Rockwell í Bandaríkjunum
sem framleiðir allt frá flugvélum niður í
öxla í bíla, eins og Sverrir orðar það. Fyrstu
árin starfaði hann einn að verkefnunum og
vann um tíma heima hjá sér. Fyrir þremur
árum setti hann á Iaggirnar hönnunarmið-
stöð sem er eins konar útibú frá Rockwell
en slíkar hönnunarmiðstöðvar á vegum
fyrirtækisins eru víða í heiminum, að sögn
Sverris. Nú er hann með sex manns í vinnu
í húsnæði úti í bæ og vinnur í nánu sam-
starfi við fyrirtækið. Á síðastliðnu ári var
hann valinn verkfræðingur ársins innan
þeirrar deildar sem hann starfar fyrir.
„Verkefnavinnan hjá Rockwell kom þann-
ig til að eftir að verkfræðinámi í Bandaríkj-
unum lauk fór ég að vinna hjá Rockwell.
Þegar ég vildi flylja heim bauðst mér að
taka að mér ákveðin hönnunarverkefni fyrir
fyrirtækið.
Kostirnir við að vera verktaki voru þeir
að ég fékk meiri vinnufrið en ef ég hefði
verið á vettvangi. Meðan ég vann heima
fylgdist ég líka betur með börnunum, gat
t.d. tekið á móti þeim þegar þau komu heim
úr skólanum. Einnig gat ég ráðið að ein-
hveiju leyti vinnutímanum, þ.e. hvaðatíma
dags ég vann eða þar til starfsfólki fjölgaði
en nú er þetta orðið eins og á venjulegum
vinnustað. Starf mitt felst einkum í verk-
efnastýringu svo ég þarf að vera til staðar.
Meðan ég vann einn
voru ókostirnir einkum
þeir að mér fannst ég
aldrei búinn í vinnunni.
Ef það var dauður tími,
fannst mér ég þurfa að
vinna meira. Ég fór
heldur ekki út úr húsi
svo dögum skipti og ein-
angraðist að vissu leyti. Til að leysa þann
vanda leigði ég mér skrifstofu í Tækni-
garði í nokkur ár.“
Sverrir segir að það að vinna á þennan
hátt fyrir erlent fyrirtæki hafi vissa kosti.
„Ég get búið þar sem ég vil en vinn samt
við það sem ég hef áhuga á. Símakostnaður
og ferðalög eru tiltölulega lítill hluti af
Það hefur
kosti að vinna
á þennan hátt
fyrir erlend
fyrirtæki
Morgunblaðið/Golli
SVERRIR Ólafsson
rekstrarkostnaðinum, en ég þarf að fara 4-6
sinnum á ári til Bandaríkjanna. Þetta verk-
lag býður líka upp á sjálfstæðari vinnubrögð
og launin eru hærri. Okostirnir eru helstir
þeir að hætta er á að maður fylgist ekki
eins vel með því sem er að gerast hjá fyrir-
tækinu. Stundum vantar líka hluti til að
vinna með þegar verið er að þróa ákveðin
verkefni,“ sagði Sverrir Ólafsson. ■