Alþýðublaðið - 11.12.1933, Blaðsíða 3

MÁNUDAGINN 11. DEZ. 1033.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
DAGBLAÐ OG VIKUBLAÐ
ÚTiG.FANDI:
AL E)Ý.Ð U:F L O K F; J|R IN N
RITSTJÓRI:
F. R. VALD E ívlARSS 0 N
Ritstjórn og afgreiðsla:
Hverfisgötu 8 — 10.
Simar:
49Q0: Afgreiðsia, auglýsingar.
4901: Ritstjóm (Innlendar fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima).
4905: Prentsmiðjan.
Ritstjórnin er til viðtals kl. 6—7.
V. K. F. Franatíðln
i Hafnarfirði
Félagsskapur vierkakvenna í
Hafnarfirði er að flestra dómi.
ágætur.
Ríkir þar eining og samtök.
Félag þeirra mintist átta ám
afimiæli síns í Góðtemplarah. s. 1.
þriðjudag.
Hátíðin hófst með því að frú
Guðríður Nikulásdóttir, formaður
skemtinefndarintnar setti hana. Var
þá sest að sameiginlegri kaffi-
drykkju. Undir borðum töluðu m.
a. f-oitm. V. K. F, Framsókn í
Rvík, frú Jónína Jónatansdóttir.
Talaði frúin á víð og dneif um
þátttöku alþýðukonunna'r í verk-
lýðsmálunum og mintist á störf
félagsints og bað gesti að árnia því
allra heilia. Ræða form. Fram-
tíðarinuiar, frú Sigurrósar Sveins-
dóttur, er hefir verið form. fé-
ilagisins í rnörg undanfarin ár, var
bæði sköruleg og hvetjandL
Hvatti hún konur til enln öflugri
baráttu fyrir bættum kjörum al-
þýðunjnar og kvaðst form. óska
þess, að hafnfirzkar verkafconur
værit árvakar og síhugsanidi um
þau mái, er lytu að kjörum þeirra.
Emil Jónisson bæjarstjóri flutti
snjalt erindd um fuliveldi. Benti
ræbumaður á, að fullveldi fengist
aldrei fyr en hagur alþýðunnar
yrði bættur, en það yrði ekki
fyr en alþýðan sjálf vaknaði til
umhugsunar um mál sin og tæki
framieiðslutækin í sínar hendur.
Að ræðuhöldum 1-oknum kornu
ýms skemtiatriði, og að síðustu
var danz stiginn fra'm eftir nóttu.
Það sem auðkendi þessa hátíð
öðrum skemtunum fremur var
það, að félágskonúrnar sjálfar
lögðu fram það, ier vár til
skemtunar. Mættu önnur verk-
lýðsfélög taka sér það til fyrir-
myndar.
„Framtíðin" er að eins átta ára.
Það er ei langur feriíl, en ekki
'viðburðalaus. Margir hafa örðug-
leikarnir verið og rnörg björgin
í götunni. En þær hafa sýnt það
konurnar, að með saimtökunum
má miklú til v-egar koma. Og á-
reiðanilegia á „Framtíðin" eftir að
ryðja enn stærri lijörgum úr leið-
inni, er liggur að sigri jafnaðar-
stefniunnar. Theódór Jón{9Son.
Saga málaranSf
kvæðið fagra eftir Zakaríás Ni-
elsien, hefir nú verið prentað sér-
stætt. Guðmundur skáld Guð-
mundsson þýddi kvæðið. Myndir
fylgja bæði af höfundi og þýð-
anda. Þár að auki eru nokkrar
imyndir í bókinni. Þetta ér skraut-
leg útgáfa og bezta jölagjöf. H. J.
Peningamál Bandaríkjanna
og fjármálastefna Roosevelts.
Um skfðaskála
Hvar eiga Reykvikingar að byggja j»á?
Eftir Guðmund Einarsson frá Miðdal
Grein sú, sem hér fer á eftir
lítið eitt stytt, var send Morg-
Ýmisum hefir sjáifsagt gen-gið
erfiðliega að átt-a sig á mörguim af
þieim fregnum, er kömið hafa í
blöðunum upp á síðkastið um
peningamái Bandaríkjainna. Stund-
u,m hefir staðið, iað nú væri
Roiosevelt að varpa lamdinu út íj
taumilausa „inflatiön", að geng.i
Diolllarsinis myndi hrynja stórum,
stundum hið gagnstæða. Þá hefir
hvað eftir ainnað h-eyrst, að nú
m'yndi giengislækkunin í Amleríku
um garð gengin og að Roosevelt
■ætiaði sér að festa dollarinn á
næstunni. Aðrir hafa hal-dið því
fram, að þessar mismuúandi
fregnir stöfuðu af því, að engiin
föst sitefna lægi á bak við stjórn
peningamáiannn, doliarinin léki
iáusum hala að vilja spekúlantr
anna; fyr eða síðar yrði því að
taka röskleg-a í taumana, eða
Ban-daríkiin ættu fyrir höndum
sömu framtíð -og Þýzkaland eft-
ir stríði ð . -
Þes-sar mismúnandi fregnir og
sikoðanir múnu nú s-amt áðalllega ’
stafa af vöntun á skilningi á þ-eim
kenningum, er iiggja á bak við
stjórn péningþmáliajnlnia í Amieríku
síðan Roosievelt tók við iorsetar
stöðun-ni, kenninigum ,senn í sjáifu
sér eru mjög -einfaldar, eu mörg-
um óskiljanlegar vegnia þess, hv-e
mjög þær brjótá í bága við þær
keúniingar, sem peningaimálum
heimisins hingað til hefir verið
stjórnað eftir.
1 aðaldráttunum byggist pcn-
ingapóldtíik Roosevelts á skoðun-
um, sem ýmsir ameriskiir hag-
fræðingar, serstaklega Irviag
Fisher prófes-sor, hafa barist fyrir
í 20 ár og einn af LæriisiyejnUim
Fisheris, Warnen prófessor við
GorntelJ háskóla hefir v-erið
kvaddur til Wáshington SiCin ráð-
gjafi forsetanis,. Aöahirriðum þess-
arar stefnu s'kal nú lýst stuttlega,
án ’þess að leggja nokkurn dóm
á réttmiæti hennar.
Þiesisir menn segja, a'ð jieninga-
máliunum eigi að stjórna með það
fyrir augum, áð sem minstar
sveiflur verði á verðlaginu, en
það sé ekki hægt með því skipu-
lagi, er verið hefir, er gullmynt-
fóturinn hefir verið gruindvöliur
pendnganna.
Dolilarinn á -ekki að v-era rig-
bundinn við gullið, ekki að jafn-
gil-da svo eða svo miklu gulli,
heldur ákveðnu magni af vör-
ura. Þ-etta má -ekki skilja þannig,
að innbyrðis verðhlutföll vöru-
tegúndanna m-egi ekki breytást
eftjr framleiðsluskilyrðum þeirra,
en verðlágið, sem er einis konar
meðaltal af vöruverðinu, á að
hal'dast stöðugt.
En þar sem verð gullsins, eijns
og reynslan sa.nnar, af ýmsuim á-
stæðum er breytingunum undir-
orpið, er því að eins hægt að
haldia verðliaginu óhreyttu, að
doliarinn jafngildi mismúnándi
magni gúlils, þveröfugt við það,
er hingað til hefir verið, þar semí
igiullfóturinn hefir verið lögleidd-
ur. D-oMarinn yrði því ekki fr,amar
gnlidollar, heldur ,edns kOinar vöiú-
dolilar, þ. e. jafngilti alt aif á-
kv-eðnu magni af vörum.
Það er vitanlegt, að ef þcssari
stefnu; v-erður framfyl]gt í Aiinierjku
gengi d'oldarisiinis miðað við er-
liendan gjaldeyri, hið svo nefnda
víxilgengi, ekki stöðugt, og myndi
því valda utanrí ki sverzl uniinnd
ýmsra óþæginda, en þess ber að
gæta, að utan;rikisverzluin Amé-
rífcu er tiltölulega lítil miðað við
innanliandsviðskiftin.
Aðalmarfcmið R-oosevelts er
þamndg eð festa verðlagiö og ekki
gengi dolilarsins út á við, en öll-
úm kemiur á hinn bóginú samajn
um, að það verðlag, er nú ríkir,
sé of l'ágt, og verði því fyrst að
hefjast handia um að hækka það,
þ. e., að kaupmáttur doliarsins sé
sem stendur of mikill og verði
að minka,.
Það er einmitt þessi hliðin á
endiurreisnaristarfi Roosevelts og
aðferðir þær, sem hann hefir n-ot-
að til þess að ná þessu tafcmarki:,
sem rnest hefir verið uan rætt í
blöðunum og mesta athygli hefir
vakið um gervaHan heim. Er það
i sjálfu sér nægt efni í sérsitaka
igrein, og munum vér síðar siegja
írá aöaldráttúnum í verðhækkun-
arstefnu Roosevelts og þeim
árangri, sem náðst hefir á þeirri
braut, og líkunum fyrir að hún
rnuni heppnast.
Til skýringar á afleiðingúnum
af verðhrunj síðustu ára, einhvers
þes.s stórkostlega&ta, ier sögur fara
af, má geta þess, að vísitala
heildsöiuverðs í Bandarikjunum í
imarz 1933, þegar Roiosevelt tók
við forsetatign, var ca. 60 miða’ð
við 100 árið 1926; þ. e. a. s. verð-
lagið var 40»/o lægra.
Aðalverðhrunið varð eftir 1929
og þannig má segja, að ef festa
hiefði átt verðlagið eins og það
var í marz, hefðu allir skuldu-
nautar, er tekið höfðu lán fyrir
1929, raunverulega orðið að borga
40 o/o' meira en þeir sjálfir fengu
að láni, og lánardrotnarnir borið
40»/o meira úr býtum.
Stefna Roiosevelts er því að
hækka verðlagið, þángað ti:l það
er iorðið jafnhátt og þegar flestar
skuldbindingarnar vom gerðar,
en' þá á að festa það.
Anieríkiunenn vilja ekki kallla
þesisa verðhækkun „inflation",
þar s-em hún eigi ekkert skylt við
verðbólgu striðsáranha, sem marg-
ar ömurlegar minningar eru við
tengdar, en hafa fundið upp
slagorðið „reflation“ til þess að
tákna þesisa hóflegu verðhækkun,
sem þieir telja naiuðsyn-legt að
koma á.
Vísitela heiildsöluverðs, s-em í
marz 1933 vaf ca. 60 miðað við
100 árið 1926, var í september
1933 orðitt ca. 69, svo við sjáum
að enn þá er langt í ilaþd áður en
takmarkinu sé náð pg ástæða sé
til að giera tilraunir í þá átt að
festa verðlagið.
(Fyrir skömmiu (tnaj 1933) kom
út bók um þessi mál eftir Irplng,
Fisker: „Inflation ?“.)
Fransba stjórnin fðst i sessi
Chautempsstjórnin bar sigur úr
(oýtuim í tvennum atkvæðagreiðsl-
úm á þingi í dag, er fjárhags-
tillögur hennar vom til urntæðu.
Við fyrri atkvæðagreiðsluna
greiddu 403 atkvæði með stjórn-
inini, en 63 á móti, og við þá
158 á móti.
unblaðinu til birtingar áður en
Skíðafélagið hélt aðalfund sinn
til’ að ákveða stáð fyrir skála
sinn. Ég kom með tillögur mín-
ar fram á þennaín hátt sökum
þess, að ég er ekki meðlimur
í Skiðafélagi Reykjavíkur. Mér er
kunnugt um að fjöldi fólks er
fúsi á að leggja fram rneira fé,
ef ákveðið yrði að byggja skála
á fjölium uppi.
Herra L. H. Milller kaupmað-
ur skrifar í Lesbók Morgun-
blaðsins 19. þ. m. um hinn fyr-
irhuigaða skíðáskála í Hveradöl-
um, og svo urn heilbrigðisleg á-
hrif' útilífis — sem er að visu
(efni í þjóðsöng —, hanin minfnist
lika á að ýmsir séu óánægðir
með hugmyndir Skiðafélagsi'ns
um skálann. Það mun rétt vera.
En ástæðan, sem L. H. Múllie*
nefnir, er fjarstæða.
Við skulum athuga dálítið þær
álstæður, sem eru á móti því að
byggja timburskála í Hveradöl-
u|m: Fyrst verður þá fyrir manni
sú staðreynd, að 2—3 kíiómetrum
iframiar í sáma dalnum er ágætt
gistihús. Það stendur aiutt mestan
hluta vetrar. Kolviðarhóll er áuk
þess viðurkendur fyrir góða og
skjóta afgreiðslu og sanngjarnt
verð.'
Þeir, sem eru á móti þvi að
hafa almemninigsskála niður við
fúla brennisteinshveri í Hveradöl-
um, vilja að skíðaskálar verði
bygðir þar sem ski'óa-ifiróftin hef-
ir mest þörf fyrir þá, en hins veg-
ar er ekkert á móti því að bygð
séu hressingarhæli fyrir fólk, siem
hugsar mest um búning siinn og
útlit, líkt og tíðkast anna'rs st:a,ð-
ar. Það á ekki áð kalla slíkt hús
skíðaskála. Á Isafirði, Akureyri
og Sigliufirði er til skíðafólk, sem
hefir bygt skála sína þár sem
snjódnn er mestur. Þetta ættum
við Reykvíkingar að gera, ef
meinimgin er að efla skiðaíþrótt-
ina. Nú vil ég leitast við áð
sýna hvað beinast liggur fyrir.
Þar sem Skíðaféláginu hefir
safnast tölúvert fé með frjálsum
samskotum áhugamanna, virðist
ekki úr vegi að athuga málið áð-
ur ,en rokið er í að festa það í
fyrirtækjumi, sem eru þýðingar-
iítil fyrir framtíðina.
Fyrst er þá að athuga hvar
snjór liggur lengst ársiús á því
svæði, sem hægt er að ná til
héðan. Mér eru niærliggjandi fjöll
það kunn, að hægt er að segja til
um það rétt og satt.
Staðirnir eru: Bláfjallahásléttan,
Kistufellslágin í Esjúnm og svo
Miðdalur og Instidalur í Hengl-
inum. Ef við viljum fara leng'ra,
þá Botnssúlur og Kjölur við Þing-
velii.
Þá er að athuga hvað til er af
gistihúsum, sem hægt væri að
nota sem miðstöðvar skíðafólks
án þess að kosta nokkru verulegu
til .Það eru: Kolviðarhóll, Svana-
staðir, Valhöll og Kárastaðir. Alt
eru þetta gisitihús, sem þættu á-
gæt fyrir 'skíðafólk sem aðra
gesti hvar sem væri. Annárs má
það kaílalst tómlæti, að tilraunin
með að hafa Valhöll opna alt ár-
ið hefir ekki verið styrkt af
„sport“-fóiki bæjarins. Það er
ekki að búast við því, að gisti-
húsaeigendur leggi á sig bæði
kostnað og fyrirhöfn i þágu
þeirra, sem íeTðast vilja, nema
ferðafólkið sýni að þáð kann að
meta það, siern vel er gert. Það
væri ekki úr vegi að athuga
hvaða kjör nefnd gistihús. geta
boðið skiðafólki áður en byrjað
er að byggja skála í heimahög-
um þeirra.
Ég get ekki komið auga á hvaða
þýðingu það hefir að stía fólkinu
kundiur í herbiergi ef það er sam-
an komið til að gleðjást yfir feg-
urð fjallanna og skíðafærinu. Svo
virðist engin ástæða til að láta
aðra elda fyrir sig matinn á fjöll-
um. Ég hélt að það væri einn
þáttur í gleði hvers sportmanns
að vera sjálfbjarga,.
Ég leyfi mér að beina þeirri á-
skorun til stjórnar Skfðafélágsiins,
að hætt verði við hugmynd þá,
siem gerð var að uppistöðu fyrir
samskotunum. „Luxus“ og sanna
skíðaíþrótt er ekki hægt að saim-
eina. Fyrir þá, sem vilja láta
psnúast í kring um sig“, eru gisti-
húsin.
Byggið heldur skála á Bláfjöll-
um i Hengladölum og upp við
Kjöl (eða við Botnssúlurj. Bygg-
ið úr því efni, s,em er til staðar
einfalt og varanlega, eins iogsæm-
ir harðgerðu framtíðarfólki.
Nauðsynlegt er að hugsa sér
ákveðið kerfi af skálum, sem
skíðagöngumemn geta náð til á
stuttum vetrardögum, og þar sean
hægt er að leggja símalínur þann-
ig, að þær séu leiðarmerki.
Skíðafélagið og Ferðafélag Is-
landís eiga sameiginleg áhugamál
um skálabyggingar. Það virðist
liggja beint fyrir, þar sem fjöldi
fólks er meðlimur í bá&rni pess-
ujrt, félögum, að þau stárfi sam-
an. Ferðafélag íslands á nú 2
skála, sem alveg eins mætti kalla
sikiðaskála. Ætti Skíðafélagið áð
atliuga, hvort ekki væri hægt að
far,a „Pásikáferð“ austur að Hvít-
árvatnsskála eða vestur á Snæ-
fellsjökul.
Á Bláfjöllum og KiJi er hægt að
æfa sig 2 mánuði lengur en á
Hellisheiði eða við Skálafell, og
þess virðist full þörf.
1 framtíðinni mun skíðafólk
Reykjavíkur stiga af bílum við
Lögberg eða Sandskeið, gánga
upp að Bláfjal]aská!a, þaðan að
Kolviðarhóli. Frá Kolviðarhóli að
Skála við ölkelduhrygg í Hengli.
þaðan um Dýradal til Kárastaða
eða Valhallar. Til Reykjavíkur
aftur um Skála á Kili eða Sælu-
húsið á Mosfellsheiði (sem þarf
að laga) til Svanastaða. Þetta eru
hægar tvær dagleiðir fyr,ir þá,
siem kunna að ganga á skíðurn.
Leiðin er öll mjög breytileg og
fögur.
Með fyrsta skíðaskálan'um verð-
ur lagður grundvöllur fyrir fram-
tíð skíðaíþróttarinnar hér.
29. nóv.
Gudmundur Ei.mr.sson
frá Mtfklal.
i i
log ekki í öðrum löndum, verður -- síðari 345 með, en