Morgunblaðið - 06.12.1996, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 6. DESEMBER 1996 B 7
____________________________PAGLEGT LÍF
ILLVIÐRÁÐANLEGIR TIMBURMENN
HÖFUÐVERKUR vegna áfengisdrykkju virðist ill-
viðráðanlegur. Algengustu kvalastillandi lyf geta
ef til vill dregið svolítið úr verknum en lina þó
varla þjáningarnar til fullnustu.
Oft er sagt að menn séu með timburmenn þegar
þeir fá höfuðverk eftir áfengisneyslu. Þá minnkar
hæfileiki lifrarinnar til að bijóta niður og eyða
eiturefninu, sem myndast í líkamanum, aukþess
sem líkaminn verður fyrir vökvatapi.
Með því að drekka mikið vatn áður eða um leið
og einkenna verður vart er hægt að koma í veg
fyrir vökvatap og hægja á upptöku áfengis í mag-
anum. Því fyrr sem brugðist er við með þessum
hætti því betra. Óráðlegt er að drekka kaffi eða
aðra þvagörvandi drykki daginn eftir áfengis-
neyslu. Slíkt eykur einungis vökvaþurrð líkamans.
I baráttunni við timburmennina hefur sumum
reynst vel að drekka vatn með uppleystum bökun-
arsóda (natrón) til að „afeitra" líkamann því natr-
ónið örvar framleiðslu lifrarinnar á viðeigandi
ensímum.
Vítamín og steinefni, sem fara forgörðum við
áfengisdrykkju, má endurheimta að einhverju leyti
með því að drekka mjólk og samkvæmt gömlu
þjóðráði sígauna er ágætt að borða kraminn hvít-
lauk. ■
SÁRSAUKAFULLUR SANNLEIKUR UM MÍGREIM
MÍGREN er óvenjulega kvalafullur höfuðverkur,
sem hijáir eina af hveijum sex konum og einn af
hveijum fimmtán körlum. Flökurleiki, svimi, sjón-
truflanir og kuldi eru algengir fylgifiskar. Meira
en helmingur mígrensjúklinga fer aldrei til lækn-
is, en tekur kvalastillandi lyf í ríkum mæli.
Ný rannsókn á vegum spánskrar heilarannsókn-
armiðstöðvar leiddi í ljós að næstum 15% manna,
flest sérmenntað fólk, þjáist reglulega af mígren.
Af niðurstöðunum var dregin sú ályktun að á Spáni
fari árlega um 13 milljónir vinnudaga í súginn
vegna veikindanna.
Hægt er að haida mígren í skefjum ineð ýmsum
lyfjum og nefnist vinsælast slíkra lyfja Sumatript-
an. í lok ársins er búist við að lyf í nefúðaformi
komi á markaðinn í Hollandi og í kjölfarið annars
staðar í Evrópu.
Helstu húsráð við mígren hafa gagnast sumum.
Þau eru:
►Daglegur en smár skammtur af asperini.
►Lítri af sódavatni á dag.
►Stór skammtur af C-vítamíni á hveijum degi.
►Nefúði sem dregur úr bólgu og blóðsókn í nef-
gögnum.
►Tæki sem hægt er að fá til að draga úr tann-
gnístri. ■
ASPERÍN - IUÁTTÚRULEGT UIMDUR
INNTAKA asperíns er enn algengasta meðferðin
við höfuðverk. Talið er að um 100.000 milljónir
slíkar pillur séu innbyrtar árlega um víða veröld.
Þýski lyfjafræðingurinn Felix Hoffmann fann lyfið
upp árið 1894 þegar hann með góðum árangri
myndaði virkt efnasmband úr berki víðitrjáa.
Asperín er bólgueyðandi og jafnframt kvala-
stillandi lyf, því inntaka þess stöðvar framleiðslu
hormóna sem bera boð um sársauka til heilans.
Notkun asperíns færist stöðugt í vöxt og verður
æ víðtækari. Núna er lyfið einnig tekið til að fyrir-
byggja hjartaáfall og heilablóðfall auk þess sem
það er notað í baráttunni við andlega hrörnun og
sykursýki, til að auka fósturvöxt og við ristil-
krabbameini.
Aukaverkana, einkum magaverkur, flökurleiki
og svimi, verður stundum vart ef stór skammtur
er innbyrtur. ■
HVAÐ ER HÖFUÐVERKUR?
ALGENGAST er að fólk fái höfuðverk vegna þess
að vöðvar í andliti, hálsi og hársverði dragast sam-
an eða spenna verður í vefjunum umhverfis heil-
ann. Ástæðan kann að vera streita og slæm líkams-
beiting. Misjafnt er hversu höfuðverkurinn er mik-
ill en hann hverfur innan tíðar þótt ekkert sé að
gert. Höfuðverkur af þessu tagi er talinn hijá fleiri
konur en karla.
Hins vegar þjást átta sinnum fleiri karlar en
konur af höfuðverk, sem getur varað öðru hveiju
í allt að tvo tíma í senn í tvær til tólf vikur. Verkur-
inn byijar yfirleitt á nóttunni og lýsir sér í heiftar-
legum kvölum öðrum megin í höfðinu. Oft eru
upptökin í gagnauganu. Talið er að skortur á kól-
íni, sem er ein gerð B-vítamíns, geti verið orsökin.
Hægt er að auka kólínmagnið með lyfjagjöf. ■
Ýmislegt bendir þó til þess að munur
á aðlögun skilnaðarbarna og ann-
arra barna hefði farið minnkandi
með árunum hér á landi. Skýringin
á því getur líka falist I því að skilnað-
arbörn hafi ekki svo mikið minni
aðgang að foreldrum sínum en önnur
börn, því útivinna beggja sé orðin
mjög algeng.
hvernig þeir geti hagað skilnaði
sínum. Hann mælir meðal annars
með því að foreldrar búi börnin vel
undir þær breytingar sem skilnað-
urinn muni hafa í för með sér,
áður en þeir slíta samvistum. Börn-
um sé gert ljóst að þau eigi ekki
sök á skilnaðinum og þau verði
helst áfram í sama umhverfi þann-
ig að sem fæst félagsleg tengsl
rofni. Börnum sé haldið fyrir utan
deilur foreldranna og að foreldri
hallmæli ekki hvort öðru í áheyrn
barnanna svo fátt eitt sé nefnt.
í bókarlok er fjallað um stofnun
stjúpfjölskyldu. Þar segir að sveigj-
anleiki sé lykilatriði, bæði innan
fjölskyldunnar og í samskiptum
hennar við umhverfi sitt. Sagði
Benedikt að í stjúpíjölskyldum væru
tengsl einstaklinganna flóknari og
margvíslegri en í hefðbundinni
kjarnafjölskyldu. Nauðsynlegt væri
að fjölskyldumeðlimir séu tilbúnir
að skoða samskipti sín með opnum
huga og leita eigin leiða til að koma
sem best til móts við þarfir hvers
og eins. ■
Hildur Einarsdóttir.
Hið sanna
um lygina
„HVERSDAGSLEG lygi er óijúf-
anlegur þáttur í lífi fólks,“ segir
Bella DePaulo, prófessor við Virg-
inia háskóla í Bandaríkjunum. „A
meðan sum lygi eyðileggur sam-
bönd fólks og dregur úr trausti,
gegnir önnur lygi mikilvægu hlut-
verki í daglegu lífi, til dæmis með
því að vernda viðkvæmt sjálfsálit
fólks eða bjarga vandræðalegum
uppákomum."
En hvað lýgur fólk oft og hve-
nær? DePaulo og samkennarar
hennar báðu hóp fólks að halda
nákvæma dagbók yfir hverja lygi.
í ljós kom að fólkið sagði ósatt
að meðaltali tvisvar til fjórum
sinnum á dag. Þá var mun algeng-
ara að fólk gripi til lygi þegar það
talaði í síma en augliti til auglits
við annað fólk. Upp komst um eina
lygi af hveijum sjö, eftir þvi sem
lygararnir komust næst.
Tíundi hluti lyganna var hrein-
ar ýkjur en yfir helmingur, eða
60%, var blekking. Tæpur þriðj-
ungur var annars eðlis, t.d. þegar
fólk var viljandi látið draga rang-
ar ályktanir af samtalinu. ■
MEÐ AUGUM LAIMDANS
Jólin nálgast
María Elínborg Ingvadóttir býr í
Moskvu þar sem hún gegnir starfi
viðskiptafulltrúa Útflutningsráðs
íslands.
<ÉG er með innkaupa-
listann í vasanum, ég
er farin að hlakka til
jólanna, mig langar
>til að gleðja fólkið
mitt heima með litl-
um gjöfum. Fyrsti
sunnudagur jólaföstu
. er liðinn og kveikt
L hefur verið á fyrsta
kertinu. Jólakortin
fóru i póst i morgun,
gaman verður að
f A fylgjast með, hvenær
T f ) þau skila sér til við-
^ L takanda, í fyrra voru
þau að berast fram í
febrúar, ég hefði átt
f 1 að læra af reynslunni
V V og skrifa einnig pá:
skakveðju í kortin. í
fyrra var gaman að
þakka vinunum fyrir
jólakveðjuna, sumir
urðu vandræðalegir
og umluðu, aðrir
sögðust sakna þess
að hafa ekki fengið jólakort frá
mér, en þau skiluðu sér, eitt af
öðru.
Verslanir í miðborginni eru
fullar af allskyns varningi og
jólaskrauti hefur verið komið
fyrir á ótrúlegustu stöðum. Það
er eins og jólin séu að reyna að
troða sér inn í
þessa borg, hún
er ekki alveg
tilbúin, en stórt
skerf hafa þau
tekið á einu ári.
Ég geng búð úr
búð, ég vil njóta
þess að velja eitt-
hvað sérstakt
handa hveijum
og einum, en ég
er víst ekki í rétta
skapinu. Það er
eitthvað ekki eins
og það á að vera,
ég sé ekkert sem mig langar að
kaupa. Ég virði fyrir mér mann-
lífið, fólk flýtir sér, skoðar, treðst
og treðst, hér eru margir sér-
fræðingar í að troðast.
Ég minnist jólainnkaupanna
heima, hugsa um Laugaveginn,
það er alltaf kalt á Laugavegin-
um, en það gerir ekkert til, mað-
ur klæðir sig bara, dúðar sig,
stingur sér inn í búð úr búð. Allt
er svo hreint og fágað, húsin,
búðargluggamir sem hver um sig
er eins og stórkostleg jólaskreyt-
ing, jólalögin óma, jafnvel í gegn-
um nístandi hryðjumar heyrast
jólalögin. í litlum kaffihúsum bíð-
ur heitt súkkulaði og vöfflur með
sultu og ijóma. Fólk er í góðu
skapi, heilsast, óskar hvert öðm
gleðilegra jóla, fullorðna fólkið
með bömin sín, pabbamir fara
líka í búðir fyrir jólin.
Eltthvað vantar
Hér hefur verið hengt upp
jólaskraut, en það vantar allt
hitt. Umhverfið, búðirnar, fólkið,
það er ekkert jólalegt við það,
þrátt fyrir jólaskrautið.
Það er talað um innkaupaæði
fyrir jólin og að jólin séu fyrst
og fremst hátíð blómlegra við-
skipta. Auðvitað er mikið til í
því, en fólk er nú ekki alltaf að
kaupa gjafir handa allri fjöl-
skyldunni og um jólin langar
mann til að þakka, gleðja og
gleðjast. Með lítilli gjöf er verið
að minna á það sem er mikilvæg-
ast, vináttu, ást og umhyggju.
Jólin, með sínar glæsilegu um-
búðir, hafa líka innhald, boð-
skapur jólanna er undirtónn
þeirrar þrár, þeirrar þarfar að
sýna öðmm hug sinn, færa dag-
legt amstur til hliðar, ásamt ann-
ríki, áhyggjum og eltingaleik við
allt það sem sýnist svo lítilsvert
um leið og það er sett inn í
geymslu í miðri jólatiltektinni,
þar sem ágætlega fer um það
fram yfir nýjár. Jólin em fjöl-
skylduhátíð og því skyldi fjöl-
skyldan ekki gera sér dagamun,
fegra og prýða heimili sitt, lýsa
upp skammdegið með marglitum
litlum stjömum, inni sem úti,
tendra stjömuljós í litlum aug-
um, fullum af eftirvæntingu og
gömlum hjörtum sem slá hraðar
í gleði og þökk.
Það er sárt að hugsa til þess,
að það eru ekki allir sem geta
ýtt áhyggjum og erfiði til hliðar
um jólin og glaðst af heilum hug.
Fjölskyldur þurfa á aðstoð að
halda, til að geta haldið jól, gert
sér og sínum dagamun, aðrir eiga
enga að og fyrir suma þeirra er
jólamáltíð Vemdar og Hjálpræð-
ishersins á aðfangadagskvöld
eina ljósið, eina stjama jólanna,
kannski eina stjama ársins sem
tendruð er fyrir þá.
Það er skelfilegt að hugsa til
þess, að það skuli vera til fátækt
á íslandi, eins og sagt er frá í
fréttum. Þar sem það blasir við,
hvernig fátækt fer með fólk,
hvernig skorturinn beygir og
þrengir að sálinni, deyðir alla
von, sjálfsbjargarviðleitni og
metnað, eða brýst út í reiði með
alvarlegum afleiðingum fyrir
fólkið sjálft og aðra, sem ekki
vilja sjá, þar hugsar maður heim,
þar hugsar maður, að þannig
megi það aldrei verða á Islandi,
aldrei.
Einhvemveginn finnst mér, að
það ætti ekki að vera svo erfitt
í fámenninu á íslandi, þar sem
byggt hefur verið upp nútíma-
legt, velferðar þjóðfélag, að gera
öllum mögulegt að vinna sóma-
samlega fyrir sér og sínum, það
er samhengi á milli skilgreining-
ar á velferðarþjóðfélagi og lág-
marksafkomu og afkomumögu-
leikum og ekki þýðir að fela sig
á baka við meðaltöl, það er ekki
fallegur leikur. Þegar taka þarf
stórar ákvarðanir, er stundum
betra að flýta sér hægt, en gefa
sér meiri tíma til hugsa. Það
kostar peninga að minnka skort-
inn, en arðsemin er álitleg.
Það em að koma jól, við skul-
um öll sameinast um að tendra
litlar stjörnur vonar og gleði, þar
sem mannshugurinn, stoltið og
trúin á lífið og möguleikann á
að lifa því, lýsir upp skammdeg-
ið og leiðir til nýrra tækifæra.B