Morgunblaðið - 30.05.1997, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
2 B FÖSTUDAGUR 30. MAÍ 1997
DAGLEGT LIF
-
Andatrú á Islandi
SPÍRITISMI, andatrú, var nokkuð
öflugur á íslandi á fyrri hluta
aldarinnar og hann lifir enn, með-
al annars í Sálarrannsóknarfélag-
inu. Spíritismi er kenning sem
sett hefur verið fram til að út-
skýra hóp yfirskilvitlegra fyrir-
bæra eins og miðilsgáfu. Hér á
landi hafa síðan verið þekktir miðl-
ar eins og Indriði, Hafsteinn, Lára
og nú t.d. Þórhallur Guðmundsson.
Einnig hafa nokkrir orðið þekktir
rannsóknarmenn á yfirskilvitleg-
um fyrirbærum eins og prófessor-
arnir Guðmundur Hannesson, Ág-
úst H. Bjarnason, Haraldur Níels-
son og Einar H. Kvaran rithöfund-
ur. A síðari áratugum hafa dr.
Erlendur Haraldsson og Loftur
Reimar Gissurarson stundað rann-
sóknir á þessu sviði.
Nýlega var gefin út í Bandaríkj-
unum og Bretlandi bókin Icelandic
spiritualism, eða íslenskur spírital-
ismi, af Transaction Publishers.
Hún er eftir William H. Swatos,
jr. og Loft Reimar Gissurarson og
má finna hana hjá Eymundssyni
og Máli og menningu. Loftur skrif-
aði BA verkefni um rannsóknir á
Indriða miðli Indriðasyni og varð
doktor í tilraunasálfræði frá Edin-
borgarháskóla í Skotlandi. Hann
hefur gert nokkrar rannsóknir inn-
an dulsálfræði og starfað sem yfir-
sálfræðingur hjá Svæðisstjórn
fatlaðra en er nú gæðastjóri hjá
Vatnsveitu Reykjavíkur.
Bók Lofts Reimars og Swatos
5'allar um sögu sálarrannsókna á
Islandi frá aldamótum til okkar
daga. Spíritismanum var fremur
vel tekið á íslandi í byijun aldar-
innar en fyrirbrigði Indriða miðlis
ollu miklu fjaðrafoki og umræðum
í þjóðfélaginu. Því var meðal ann-
ars haldið fram að hann tækist á
loft á miðilsfundum og að líkamn-
ingar sýndu sig og töluðu við við-
stadda.
Hef Abundin trúarbrögð og
andatrúin takast á
„Við segjum söguna frá mann-
fræðilegu sjónarmiði en spíritism-
inn var ögrandi hugmynd sem olli
togstreitu í samfélaginu,“ segir
Loftur Reimar. „Einar H. Kvaran
kynntist spíritisma í Kanada og
skrifaði um hann í blöð hér eftir
að hann fluttist til Akureyrar.
Hann skrifaði líka ritdóm um bók-
ina Líf eftir dauðann eftir Mayers
og reyndi að hreyfa borð með
huganum í Reykjavík.“
Spíritismanum óx fljótt fiskur
um hrygg og skapaði deilur innan
þjóðkirkjunnar, meðal annars milli
Haraldar Níelssonar dómkirkju-
prests og Jóns Helgasonar bisk-
ups. „Spíritisminn fór halloka inn-
an kirkjunnar og hin hefðbunda
kenning er nú allsráðandi,“ segir
Loftur Reimar, „en þrátt fyrir það
virðast íslendingar enn leggja
stund á spíritismann því þeir fara
til miðla, á skyggnilýsingar og
segjast verða varir við framliðna,
samkvæmt rannsóknum Erlendar
Haraldssonar."
I bókinni er gerður greinarmun-
ur á því að segjast ekki trúa og
hins vegar að iðka trúarlega hegð-
un. Margir reyna að ná sambandi
íslenskan spíritisma má
rekjatil aldamóta. Lifir
hann enn með þjóðinni?
Gunnar Hersveinn
skimaði inn í móðuna
Morgunblaðið/Þorkell
Loftur Reimar Gissurarson: Gildi trúar á íslandi er mikið.
og sá miðla og mála-
miðlun þjóðar og kirkju.
Loftur Reimar Gissura-
son segir það trúarlega
hegðun að fara á
miðilsfund eða stunda
heilun og reiki.
Sögulegur bolur
en með stuttar ermar
TÍSKAN segir að undirkjólar
megi sjást en nærklæði eru ekki
jafn ný af nálinni sem hvers-
dagsklæðnaður og maður skyldi
ætla, samkvæmt aprílhefti
Psychology Today. Út er komin
bók hjá HarperCollins forlag-
inu þar sem saga hvíta stutt-
ermabolsins, eða t-skyrtunnar
er rakin.
Hvíti stuttermabolurinn var
upphaflega hugsaður sem hluti
sjóliðabúnings, snemma á 19.
öld, og kom fyrst fyrir sjónir
opinberlega þegar 12 miltjónir
sjóliða í síðari heimsstyrjöld
sneru heim eftir dvöl við
Karíbahaf, að sögn Walters
Wood, sálfræðings frá Georgíu.
Wood hefur gert viðamiklar
rannsóknir á tískustraumum og
segir að sjóliðarnir hafi einfald-
lega ekki viljað gefa karabískt
frjálsræði í klæðaburði upp á
bátinn. Um miðjan sjötta ára-
tuginn var t-bolurinn síðan oi
inn almenningseign. „Stutt-
ermabolurinn varð tákn fyrii
innbyrðis tengsl. íþróttagarp
gengu í liðsbolum, gáfnaljós í
háskólabolum og áhangendu:
James Dean voru í hvítum sti
ermabol með aðra ermi brett
utan um pakka af vindlingure
segir Wood. Seint á sjöunda
áratugnum þegar hipparnir
PRÓFESSORARNIR Ágúst H. Bjarnason og Haraldur Níelsson
með norska miðilinn Einar Nielsen á milli sín.
Miðlar
sem stjórna efni
MIÐLAR samkvæmt spí-
ritisma eru milligöngu-
menn látinna manna. Þeir
falla í dásvefn og er líkt
og talað sé í gegnum þá.
Margir miðlar segja að
ákveðin látin persóna
komi ávallt og hafi hún
umsjón með því hvaða
aðrar persónur flytji
skilaboð að handan.
Handanverur virðast
ævinlega bera með sér
sérstök persónueinkenni og vera
ólíkar miðlinum sjálfum.
Handanveran sem talar gegnum
miðilinn tekur ýmist við skilaboðum
og flytur svörin, en einnig er til í
dæminu að gestir á miðilsfundum
ræði beint við hina látnu og virðist
þeim eins og svipbrigði þeirra og
látbragð birtist í líkama miðilsins.
Miðilsgáfan er yfirleitt flokkuð í
tvennt, annars vegar hugmiðlun og
hins vegar efnismiðlun.
Hugmiðlar segjast geta
heyrt skilaboð að handan
og séð ósýnilega gesti með
venjulegum skynfærum.
Dulsálfræðingar hafa
rannsakað miðilsboðin
m.t.t. þess hvort hægt sé
að útskýra þau á annan
hátt. Getur miðill t.d. veitt
upplýsingar um eitthvað
sem óhugsandi var að
hann hefði vitneskju um?
Þekktasti íslenski
hugmiðillinn er Hafsteinn Björnsson
(1915-1977). Hafsteinn miðill virtist
geta í dásvefni sagt frá hlutum sem
hann hefði ekki átt að vita. Núlif-
andi miðlar eru flestir hugmiðlar.
Efnlsmiðlar
Efnismiðlar eru þeir sem segjast
geta til dæmis valdið hreyfmgum
og skapað hamagang án þess að
beita líkamlegu afli. Þeir nota hug-
ann til að láta högg dynja og glös
hreyfast o.s.frv. Fræðingar rann-
saka þá með því að reyna að finna
efnisleg rök fyrir hreyfingunum.
Efnismiðlar virðast hafa verið
INDRIÐI
miðill.