Morgunblaðið - 27.06.1997, Side 4

4 B FÖSTUDAGUR 27. JÚNÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
AÐALSTEINN Sigurgeirsson er rennismiður og rekur
húsgagnavinnustofu á staðnum.
HEIMA hjá Einari Þorsteini er að finna allt milli himins og jarðar.
I-------
■
/ ... •!

KRISTJANA Þráinsdóttir og Helgi Sigurjónsson í gamla mötuneytinu.
KAFFISTOFA verður opnuð síðla sumars í kvosinni.
í STÓRA verksmiðjuhúsinu er leirvinnustofa Þóru Sigurþórsdóttur.
DAGLEGT LÍF
HELGA Jóhannesdóttir hannar nytjahluti úr leir og hefur vinnuaðstöðu í verksmiðjunni. Björg Örvar skáld og
myndlistarmaður býr þar sem áður var svefnskáli starfsstúlkna Álafoss.
A NDRÚMSLOFTIÐ í Álafoss-
/ \ kvosinni minnir á lítið sveita-
Á A^iorp í Mið-Evrópu með mal-
artorgi, bæjarlæk og ti'jágróðrí. „En
samt er það eins íslenskt og íslenska
sauðkindin,“ bætir Þorlákur Krist-
insson við, betur þekktur sem Tolli.
„Rætur íslenskrar iðnbyltingar er að
finna hér á bökkum Varmár en í
snarbrattri brekkunni hófst ullariðn-
aður fyrir rúmum hundrað árum og
stóð þar í heila öld. Ullin var þá þveg-
in úr volgri ánni og Alafoss hinn eini
sanni var virkjaður til vinnslunnar.“
Við erum stödd á heimili Tolla, eig-
inkonu hans Guðrúnar Magnúsdóttur
og sonarins Magnúsar Freys, á efstu
hæð stærstu verksmiðjubyggingar-
innai- sem eitt sinn var dúkvefnaðar-
salur. Hæðina hefur Tolli endurgert
býsna vel svo og vinnustofu hinum
megin á ganginum þar sem hann
sinnir myndlistinni. „Eg varð hug-
fanginn af þessum stað þegar ég átti
leið um fyrir um tíu árum. Svæðið var
þá komið í gjörgæslu ríkisins, blóma-
tími ullariðnaðarins var liðinn og allar
byggingarnar stóðu meira og minna
auðar. Þá kviknaði hugmynd um að
gera kvosina að miðstöð lista- og
handverksfólks."
Fyrst í stað bjó Tolli einn að Ála-
fossi ásamt draugunum en fljótlega
tók fólki að fjölga og fyrir um það bil
þremur árum var Framkvæmdasjóði
íslands falið að selja eignirnar til
einstaklinga sem nú hefur verið gert.
Húsin í kvosinni eru um 15 talsins en
stærstu verksmiðjubyggingarnar
standa í einni húsaröð, samtengdar
upp brekkuna. Neðar í kvosinni er
m.a. sundhöllin sem nú hefur verið
breytt í vinnustofu, fyrrum svefn-
skálar starfsmanna og mötuneyti.
Abúendur eru um 15 en að auki reka
þessu stóra húsi ræður hráleikinn
ríkjum og auðvelt er að gera sér í hug-
arlund hvemig umhorfs var í gamla
daga því enn eimú eftir af gömlum
tælgum og tólum.
Við rákum nefið inn á vinnustofur
leirlistakvennanna Helgu Jóhannes-
dóttur og Þóm Sigurþórsdóttur. Þær
áttu ekki von á blaðamönnum, sögðust
vera með hárið reytt og stuttar neglur
enda önnum kafnar við framleiðslu
ýmiss konai- nytjahluta og skraut-
muna úr leir. Helga var að taka litla
kaífibolla og kertastjaka úr ofninum
en Ólöf hafði verið að klippa hár úr
faxi hesta í grenndinni en með þeim
skreytir hún m.a. listmuni sína.
Vísir að rómversku hring-
leikahúsi
Alafoss liggur á bakvið stærstu
verksmiðjumar og er því hulinn sjón-
um flestra en ætlunin er að opna að-
gengi milli bygginga svo hann blasi
við þegar staðið er í hlaðvarpanum.
Tolli bendir okkur á hústóftir sem eitt
sinn tilheyrðu tóvélaverkstæði Bjöms
Þorlákssonar, bónda á Varmá, en
hann hóf ullariðnað við Álafoss árið
1886.1 grasbrekkunni við malartorgið
mótar enn fyrir áhorfendabekkjum en
í tíð Sigurjóns stóð útileikhús með
stóm sviði þar beint á móti.
Hamarshögg berast frá húsi sem á
stendur stómm stöfum Álafoss fót
best. Inni er Karl Tómasson önnum
kafinn við smíðar. Hann, ásamt bróð-
ur sínum, eiginkonu og mágkonu, er
að innrétta þar kaffistofu. Ætlunin er
að opna staðinn þann 9. ágúst á af-
mæh Mosfellsbæjar. Húsið heitir
Tindastóll og hefur gegnt mai’gvísleg-
um hlutverkum í gegnum tíðina en
var síðast sokkaverksmiðja. „Hér
verður hægt að snæða undraverða
ÁLAFOSSKVOSIN í Mo
Ullarverksmiðjurnar sálugu í Mosfellsbæ hafa
fengið nýtt líf því hópur lista- og handverksfólks,
iðnaðarmenn, uppfinningamenn og skáld hafa
hreiðrað þar um sig. I fylgd myndlistarmannsins
Tolla heilsuðu Hrönn Marinósdóttir og Þorkell
Þorkelsson ljósmyndari upp á mannskapinn.
þar um 20 manns vinnustofur og
verkstæði á samtals um 4.000 fer-
metra svæði.
Flest voru húsin byggð á dögum
Sigurjóns Péturssonar en hann varð
verksmiðjueigandi árið 1923 og
forstjóri til ársins 1947 en þá tóku
synir hans við rekstrinum.
Mikil vinna er framundan, snyrta
þarf umhverfið, mála húsin og fleira
en framtakssemina og hugmynda-
auðgina vantar ekki hjá þessu at-
hafnafólki.
Hárið reytt og stuttar neglur
Þar sem Tolli býr eru einnig vinnu-
stofur sex annan’a listamanna, m.a. í
málun og grafík, og þar býr Ólafur
Jónsson hugvitsmaður sem fann upp
harðkomadekkin. Næsta vor er ætl-
unin að opna í húsinu ullarvöruversl-
un Péturs Einarssonar. Á göngunum í
gúllassúpu samkvæmt leyniuppskrift
sígauna frá Ungverjalandi," upplýsh-
Tolli „Súpan heldur manni heitum í 18
tíma lágmark og hefur ekkert með
franska eldhúsið að gera“ bætir hann
við.
Sundhöll breytt í vinnustofu
Fyrir framaii sundhallarbygging-
una, sem Sigurjón lét byggja á fjórða
áratugnum. tekur Rabbi, hundurinn
hennar Ólafar Oddgeirsdóttur
myndlistarkonu, á móti okkur. Ólöf
stendur í öllum fótunum á botni
sundlaugarinnar og málar á þrykk
myndir eftir gömlum útsaumi. Hún
stígur upp á bakkann og býður gest-
um kaffi og sýnir myndirnar sínar.
Fyrir þremur árum keypti Ólöf
ásamt eiginmanni sínum Magnúsi
Magnússyni eignina en hann rekur
lítið rafverkstæði í kjallaranum. Hún
MYNDLISTARMAÐuál