Morgunblaðið - 06.09.1997, Blaðsíða 22

22 LAUGARDAGUR 6. SEPTEMBER 1997
VIKU
iai#
MORGUNBLAÐIÐ
Lengd: .............23 metrar
Breidd miðskips: .5,25 metrar
Ballest: ........... .8 tonn
Heildarþungi: ........27 tonn
Nettó burðargeta......34 tonn
Brúttótonn.................80 tonn
Hæð masturs:........18 metrar
Segl:............130 fermetrar
Dýpt:.............1,96 metrar
Fjöldi farþega: ... .25 manns
Áhöfn: ................5 menn
íslendlngur
ÍSLENDINGUR siglir þöndum seglum Ut á sundin blá.
Morgunblaðið/Halldór
spar far-
feðranna
Gunnar Marel Eggertsson, formaður á vík-
ingaskipinu Islendingi, er skipasmiður í
fjórða ættlið. Sveinn Guðjónsson hitti hann
að máli um borð í fleyinu fagra og fékk til-
fínningu fyrir því hvernig það er að „standa
uppi í stafni og stýra dýrum knerri“, sem
reyndar var langskip í þessu tilfelli.
ISLENDINGAR hafa löngum
státað af því að vera afkom-
endur víkinga þótt vissulega
megi deila um hversu miklir
sægarpar forfeður vorir voru í
raun. Engu að síður er það
skemmtileg tilfmning að setja sig í
spor þeirra sem sigldu yfir hafið og
námu hér land á sínum tíma og það
geta menn vissulega gert með því
að taka sér far með víkingaskipinu
íslendingi í Reykjavíkurhöfn og
sigla á því um sundin blá.
Gunnar Marel Eggertsson réðst í
það stórvirki fyrir nokkrum árum
að smíða eftirlíkingu af Gaukstaða-
skipinu norska og er smíði hans tal-
in af sérfræðingum vera sú best
heppnaða sem gerð hefúr verið af
þessu fomfræga langskipi. Um það
vitna áhugi sænska þjóðminjasafns-
ins annars vegar og norsku sigl-
ingamálastofnunarinnar hins vegar
á skipi Gunnars, en báðar þessar
stofnanir hafa nefnt þann mögu-
leika að hann sigli fleyi sínu í aust-
urveg til nánari rannsókna og skoð-
unar.
„Ég hef fengið óformlegt boð frá
sænska þjóðminjasafninu um að
koma með skipið á sýningu rásigl-
ara í haust og aðilar, tengdir
norsku siglingamálastofnuninni,
vilja fá skipið til rannsóknar næsta
sumar, en þeir komu hingað og
skoðuðu skipið fyrr í sumar. Þeir
töldu að þetta væri besta og ná-
kvæmasta eftirlíkingin af Gauk-
staðaskipinu og ég er nokkum veg-
inn sannfærður um að það er rétt,
þótt ég segi sjálfur frá,“ segir
Gunnar Marel, sem ætti að vita
hvað hann syngur því hann var
skipstjóri á norska víkingaskipinu
Gaia, sem sigldi vestur um haf árið
1991 í tengslum við hátíðahöldin
vegna landafundanna miklu. Gunn-
ar Marel sigldi um heimshöfm á
Gaia í heila 14 mánuði, jafnvel suð-
ur fyrir miðbaug til Rio de Janeiro
í Brasilíu, þar sem áhöfnin kom
fram sem sendiherrar Barnahjálp-
ar Sameinuðu þjóðanna.
SkSpasmiður í
fjúrða ættSSð______________
Það má með sanni segja að
Gunnar Marel hafi fetað í fótspor
SKIPASMIÐURINN og skipstjórinn Gunnar Marel
Eggertsson við stjórnvölinn á skipi sfnu.
■

forfeðra sinna þegar hann valdi sér
starfsgrein:
„Já, það má segja að ég sé fæddur
og alinn upp í skipasmíðastöð, sem
er Dráttarbrautin í Vestmannaeyj-
um, og pabbi, afl og jafnvel langafí
voru allir skipasmiðir,“ segir Gunn-
ar Marel aðspurður um forsögu
þess að hann ákvað að hefja smíði
víkingaskips. „Afi minn,
Gunnar Marel Jónsson,
smíðaði meðal annars á
sínum tíma stærsta tré-
skip, sem þá hafði verið
smíðað hér á landi.
Sjálfur var ég útskrifað-
ur skipasmíðameistari
25 ára gamall.
Eitt sinn heyrði ég þá
afa og pabba tala um
Það er Ijóst
að þessi skip
hafa verið
tæknilegt af-
rek á sínum
tíma
víkingaskip og hversu auðvelt það
hefði í rauninni verið að sigla þeim
á úthöfunum og einhverra hluta
vegna gleymdi ég þessu samtali
aldrei. Ahuginn fyrir víkingaskip-
um var vakinn og þróaðist svona
smátt og smátt. Síðan var ég valinn
í áhöfnina á Gaia árið 1991 og lærði
þá heilmikið um þessi skip og
hvernig á að sigla þeim. Það var
einkum roskinn Norðmaður, Jon
Godal, sem var hafsjór af fróðleik
um víkingaskip og reyndist mér
hinn besti kennari fyrir Gaia-leið-
angurinn.
Þegar Gaia-ævintýrinu lauk var
ég eiginlega í lausu lofti og vissi
ekki almennilega hvað ég vildi
gera, en ákvað svo að smíða mitt
eigið langskip og reyna að gera það
út. Ég fór til Noregs og kynnti mér
Gaukstaðaskipið ræki-
lega, stalst meðal ann-
ars til þess að mæla það
allt nákvæmlega út og
komst þá að raun um að
teikningin, sem fylgir
því á safninu, er röng.
Ég smíðaði skipið hins
vegar eftir minni teikn-
ingu, sem ég held að
------ fari nær hinum upp-
runalegu langskipum, og þess
vegna er íslendingur meðfærilegra
skip og fer betur í sjó en þau skip
sem áður hafa verið smíðuð eftir
Gaukstaðaskipinu.
Þeir sem smíðuðu Gaia klikkuðu
til að mynda á tveimur veigamikl-
um atriðum. Þeir höfðu kjölinn of
beinan en á íslendingi er hann aft-
ur á móti í boga, eins og tíðkaðist á
þessum skipum á víkingaöld. Fyrir
bragðið er Gaia eins og grjót þeg-
ar þarf að snúa því. í annan stað
misstu þeir kinnungana út, þannig
að það kemur brot í byrðinginn.
Beining er í efsta borðinu hvorum
megin og kemur þetta til af því að
þeir lögðu kjölinn ekki rétt, enda
fóru þeir eftir röngu teikningunni
á safninu. Það er þess vegna al-
gjört grundvallaratriði að smíða
skipið nákvæmlega eins og gert
var á víkingaöld, enda var smíði
víkingaskipanna háþróuð tækni
byggð á reynslu þeirra tíma. Kjöl-
urinn verður því að vera rétt lagð-
ur, stýrið má hvorki vera minna né
stærra en þá tíðkaðist, seglið jafn
stórt og mastrið jafn hátt. Annars
gengur þetta hreinlega ekki upp.
Það sannaðist til dæmis á Amerík-
önunum, sem ætluðu að sigla
knerrinum frá Grænlandi til Vín-
lands fyrr í sumar. Þeir komu
hingað og ég fór með þeim í sigl-
ingu á íslendingi og komst þá að
raun um að þeir voru ekki alveg
klárir á hvað þeir voni að gera.
Smíðin á skipinu var nokkuð sann-
færandi, en þeir vissu ekki hvernig
veigamestu atriðin áttu að vera,
eins og til dæmis stýrið, sem var
allt of stórt. Mig grunaði fljótlega
að þetta myndi aldrei ganga upp
hjá þeim.“
HaSdSð tSS hafs
Við siglum út úr Reykjavíkur-
höfn fyrir vélarafli. Þótt íslending-
ur sé annars nákvæmlega smíðað-
ur eftir Gaukstaðaskipinu, eru um
borð í honum tvær 50 hestafla vél-
ar, gúmmíbjörgunarbátur og tal-
stöð, öryggisins vegna. Einnig eru
á miðju skipinu vistarverur fyrir
farþega, lítil borðstofa og salerni.
„Já, þeir skikkuðu mig til að hafa
salernisaðstöðu fyrir farþegana áð-
ur en ég fékk leyfið og það er í
sjálfu sér gott og blessað,“ segir
Gunnar til útskýringar. En slíku
var auðvitað ekki til að dreifa á vík-
ingaöld og viðbúið að menn hafi
gert þarfir sínar út fyrir borð-
stokkinn.
Það er fróðlegt að hlusta á
Gunnar Marel útskýra smíði skips-
ins, eiginleika þess og sjóhæfni og
sá grunur læðist að manni að lík-
lega hafi ekki margir menn í ver-
öldinni meiri þekkingu á víkinga-
skipum en hann og víst er að fáir
núlifandi menn hafa meiri reynslu
af að sigla slíkum skipum.
Þegar við erum komnir rétt út
fyrir Engey, vindum við upp segl