Morgunblaðið - 14.02.1998, Qupperneq 15

tm
LAUGARDAGUR 14. FEBRÚAR 1998 15
HALLDÓR KILJAN LAXNESS
U FJUIDÓR 8«^ HAUEéa MttBO HUIWS HAUD& SLÍXS HALLDÓR HUISCS HALLDÓR EtílDÍR HALLDÓR HAUBÍ8 RAIiDÍS EAUDía EtíZtó. HAUDÓ* HALLDÓR HAUDQS HALLDÓB E
lf ws ÍÖAS KOjAX OÍ«-HUW Knwt iCJí« JEÆÍ KILJAN KILJAN KUKK KILJAN KOJAS *W KHJAS Í34S œjAS KOM XILJAN KILJAN ]|
N 1AKN35 JAX-S3 IAXNESS AXKK USSSS LAXHíSS “KJS USSS LAXNE3S IXSHS3 LAXNESS L4XKES LAXNESS IAXHES LCCíSS IAXNÍSS LCWSS JAXKES LtíCS’ESS LAXNESS LGHISS LAXNESS LÍ
líCH iiwn 6RJJ{ ™ J í, mu SJÍLfSABilS jfrjj SALQ RffitóíR .„p,. hrrTIV imu I tsiih ssraa iieiisiiis ciiircTfn usuii BE HSUlS h
CT8HU SÍIII L?'iDS ,UIil mzim ini UA RinilP U!,Í,U ICTÍT «tlrU PtlIIS UFlI kiu &UBSA PJ ,1,1,1
HMH 88111 Ario siui um hííss 1 ílL!1!!l' ima ¥ALO 80,1 1,1,1 ííiU fczðp UULl rfiti i-n m
Barnagœla
SJÁLFSTÆTT FÓLK
Gisti einginn að Gunnvöru
með klæðin góð,
ekur hún þeim í ígultjörn
og dillidó.
Rennur blóð eftir slóð
og dilla ég þérjóð.
Gisti einginn að Gunnvöru
sem á sér hest,
fagurt blikar á hennar skálm
og tyllitess.
Itennur blóð eftir slóð
og dilla ég þérjóð.
Gisti einginn að Gunnvöru
með mannlegt blóð,
einginn sem hefur merg í bein
og dillidó.
Rennur blóð eftir slóð
og dilla ég þérjóð.
Gisti einginn að Gunnvöru
sem á sér guð,
hún hefur brotið mitt rifbein og viðbein og
miðhandarbein
og fyllibu.
Rennur blóð eftir slóð
og dilla ég þérjóð.
Trúir þú á Kólumkilla,
hann segir svo:
merg og blóð, merg og blóð
og dododo.
Rennur blóð eftir slóð
og dilla ég þér jóð.
/
Barnagœla frá Nýa Islandi
Búkolla mín bububu,
Búkolla í fjósinu,
hún er með stóru hornin sín,
hún ermeð stóru augun sín,
blessuð ver ún Búkolla og ún Búkolla mín.
Hún mamma sín fór burt burt burt,
burtu fór ún mamma.
Hún mamma er farin hvurt hvurt hvurt,
hvurt er ún farin ún mamma?
Hún kemur eftirjólin ogjólin ogjólin,
kemur með nýa kjólinn minn og kjólinn og kjólinn.
Ekki skulum við skæla og skæla og skæla,
skal ún ekki koma ún mamma og ún mamma,
ún mamma okkargóða oggóða oggóða,
guð bless ana mömmu og ana mömmu ans litla bróða.
KRtSTÍN ÓMARSDÓTTIR valdi
HALLDÓR Laxness og Svavar Gestsson alþingismaður ræða um brjóst-
mynd af Halldóri, sem afhjúpuð var á Landsbókasafninu á 70 ára rithöf-
undarafmæli skáldsins.
Fer ekki
Halldór Kiljan Laxness er
tuttugasta öldin á íslandi. Hann tók
þátt í því að gefa þjóðinni kjark til
að heimta sjálfstæði sitt á ný. Hann
blés alþýðu landsins lífsanda í
brjóst. Hann þorði að standa með
kommúnistum og sósíalistum og
þar með á móti íhaldi og linkind,
aumingjaskap og yfirdrepsskap.
Hann þorði að ráðast gegn valdhöf-
um landsins og að skamma þá.
Hann þorði að skamma alþýðu
landsins til þrifnaðar og dirfsku.
Halldór Laxness var tuttugustu
öldinni það sem Jón Sigurðsson var
nítjándu öldinni og þar með sög-
unni. Hlið við hlið eru þeir íslend-
ingar síðustu alda; enginn kemst að
þeim um sinn.
Styrkur Halldórs liggur í því að
hann fór sínu fram og gerði ekkert
til þess eins að þóknast öðrum.
Hann þorði að rísa upp í miðjum
fagurgalasamkomunum hvort sem
það var borgarastéttin eða kirkjan,
þorði að segja það sem honum bjó í
brjósti. Og þá fann þjóðin að henni
bjó það líka í brjósti. Hann hitti
fyrir streng sem þjóðin átti og á
innan í sér. Þegar Halldór kveður
skynjum við þetta best og þá er
hans minnst af þeim sem eru
venjulega kallaðir til á slikum
stundum. Alitsgjafar heita þeir á
fjölmiðlamálinu. Þá má ekki gleym-
ast að nafnlausir strákar og kallar
og nafnlausar kellingar og stelpur
íslands til sjávar og sveitar bein-
línis elskuðu Halldór Laxness og
þess vegna náði hann þvílíkri
stærð.
Styrkur Halldórs birtist okkur á
hverjum degi; í hversdagslegu tali
og hugsun.
Við hittum daglega einhvem sem
minnir okkur á Bjart, á Ástu Sól-
lilju, á Sölku, á Búa, á organistann.
Á Ljósvfldnginn. Og styrkur Hall-
dórs sést ekki síst í því að enn eru
til menn sem arga á hann í öllum
herklæðum þegar mikið liggur við.
Þannig verður Halldór vonandi
alltaf. Jón Sigurðsson forseti hefur
lent í þeirri ógæfu að í kringum
hann er oft hálfgerð helgislepja; þó
var hann umdeildur í sínu lífi og at-
höfnum. Vonandi verður Halldór
aldrei fyrir þeim hrapallegu örlög-
um.
Á þessari stundu liggur eftir
hlutur vor; nú á þjóðin að hefja
minningu hans. Það á að gera með
reisn, styrk og þrótti, það á að
gera því að Gljúfrasteinn verði
þjóðmenningarstaður um aldur og
ævi, að handritum skáldsins verði
búinn sess í Þjóðarbókhlöðunni, að
skólarnir verði helgaðir verkum
hans, að verkalýðshreyfingin
þakki Halldóri fyrir lífsandann
sem entist henni best í baráttunni
gegn fátæktinni og allt fram að
krítarkortaöldinni, að sjálfstæðis-
hreyfing íslands fyrr og síðar
þakki fyrir sig, að tölvuæskan
okkar skynji kraftinn í verkum
hans og geri hann að sameign
heimsins . ..
Við Guðrún fórum að heimsækja
Auði á þriðjudaginn. Mosfellsdalur-
inn var fallegur að venju, að þessu
sinni sveipaður hvítum silkisnjó. Á
Gljúfrasteini er allt fallegt. Ekki
síst Auður. Þetta hásæti íslenskrar
menningar situr Auður nú með
glæsibrag. Henni og allri stórfjöl-
skyldunni flytjum við samúðar-
kveðjur okkar.
Vonandi ber þjóðin gæfu til þess
að sameinast í þessum stað svo hún
og börn framtíðarinnar megi
skynja þá djúpu tilfinningu ís-
lenskrar menningar sem Halldór
lætur eftir sig.
Halldór kveður að vísu í dag. En
Halldór Kiljan Laxness er ekki far-
inn. Hann fer ekki.
Svavar Gestsson.
/
I minningu
Halldórs
Það var veturinn 1939, að þú dvald-
ir við skriftir í Reykjahlíð hjá Stefáni
Þorlákssyni, að þú komst kvöld eitt
með áætlunarbílnum að Brúarlandi.
Þú kemur inn og spyrð:
Nafni, förum við ekki í sund í
kvöld? Eg játa því og við förum í
sund í Álafosslaugina.
Svona hafðir þú þetta, oftast
tvisvar í viku þann tíma, er þú
dvaldir í Reykjahlíð þennan vetur.
Þú notaðir tímann vel í lauginni,
syntir stanslaust, ég fylgdi þér og
fékk þannig góða þjálfun. Eftir
sundið gengum við aftur í Brúar-
land, þú þáðir kaffi hjá foreldrum
mínum, spjallaðir við þau góða
stund og gekkst að því loknu 5 kíló-
metra að Reykjahlíð. Árin liðu og
þú ert kominn í Gljúfrastein, ég
hafði lokið námi í bifvélavirkjun og
átti því láni að fagna að fá að gera
við bíla þína. Já, hvers vegna láni?
Vegna þess að það fylgdi þér
alltaf ferskur blær. Aðfinnslumar
og fasið gladdi mann og aldrei var
spurt: Hvenær er bifreiðin tilbúin?
Séra Sigurður Einarsson kemst
þannig að orði:
H.K.L.
Beiskur og hlýr,
bitur ogglettinn í senn.
Alltaf á verði og ögn til hliðar
við aðra menn.
Tómlátlegt fas,
tillitið spurult og kalt.
En hugsunin, stíllinn, tungutakið
tindrandi snjallt.
Engum andartak sýnt,
hvað innst í sefa býr.
Ellinnar dul og aldanna reynsla
og alltaf nýr.
Minnisstætt er mér, þegar þú
komst með Jagúarinn þinn, þá sára-
lítið ekinn, og segir: Nafni minn, nú
er fflt í efni. Hvað er að? segi ég.
Klukkan er stopp. Það stendur á
henni búin til í Sviss.
Nafni, þú veist að í Sviss eru
bestu klukkusmiðir í heimi.
Ég tók klukkuna úr Jagúamum
og lét gera við hana.
Nú er þín klukka stöðnuð og við
höfum misst okkar besta klukku-
smið og góðan vin.
Ég þakka þér fyrir að taka með
þér 12 ára dreng í sund veturinn
1939.
Stóð ég við Öxará
árroða á fjöllin brá,
kátt tók að klingja og fast
klukkan sem áður brast,
alskærum ómi sló
útyfir vatn og skóg.
Mín klukka, klukkan þín,
kallar oss heim til sín.
Auður, innilegar samúðarkveðjur
frá okkur hjónum.
Haildór Lárusson.