Morgunblaðið - 12.06.1998, Page 3

MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LIF
FÖSTUDAGUR 12. JÚNÍ 1998 B 3
sækja íslands í ævintýra-
leit? „Það verður grein-
legur árekstur hugmynda
þegar ameríska glápið
skeliur á: íslenskar konur
eru ekki lengur bara of-
boðslega faliegar, heldur
einnig ofboðslega „sexí“.
Þorgerður segir „One
Nigh Stand“ auglýsingar
Flugleiða í ársbyrjun
hafa afhjúpað þennan
árekstur. Með því að
selja ferðir undir for-
merkjum „einnar nætur
gamans" sé greinilega
verið að gefa í skyn góða
möguleika á því að lenda í
kynlífsævintýri. Þorgerð-
ur telur viðbrögð við aug-
lýsingunni og fjölmiðla-
umræðunni hafa einkum
verið þrenns konar: í
fyrsta lagi hafí komið upp
gamla þjóðernisstoltíð;
hvað íslenskar stúlkur
séu ótrúlega fallegar og
glæði áhuga á landi og
þjóð. I öðru lagi, gerðu
sumir samanburð við
kynlífsferðir til Tælands;
ætlum við sömu leið? Eru
„perramir“ kannski þeg-
ar famir að streyma til
landsins? í þriðja lagi var
vísað tíl „ástandsins“.
Umræðan í því sambandi var skipt: Konur vom ásak-
aðar um lauslæti; yfírvöld um linkind, að þau væm
ekki að verja konumar eins og í ástandinu á her-
námsámnum, heldur beinlínis að bjóða þær fram. I
fjórða lagi var rætt um að þama væri hugsanlega
verið að gera aðfór að ákvörðunarrétti konunnar yfir
eigin kynferði og líkama. Þorgerður telur þó ekki að
auglýsingar í ferðamannaþjónustu gangi almennt út á
að gefa í skyn að íslenskar konui’ séu lauslátar
kynlífsgyðjur, slíkt sé undantekning.
Fegurðin er afstæð
Þorgerður telur fulla ástæðu til að staldra
við ofuráherslu á „hreinleika", þeirrar ímynd-
ar sem flestir virðist sammála um að setja
fram um land og þjóð. Þannig telur
hún að það sem einkum heilli
bandaríska karlmenn við ís
lenskar konur sé „Ijósa
hárið, bláu augun og
föla litaraftíð. Þama er
því á ferðinni ákveðin
orðræða kynþáttafor-
„GLÁP þitt skellur á vanga mínum“.
Ljósmynd Barböm Kmger.
dóma“. Frá hugmyndinni um hina
hreinu, Ijósu, norrænu fegurð sé
ekki svo langt yfir í hugmyndir um
hinn hreina kynstofn. Þessi fegurð-
ardýrkim „gengur út frá þeirri
fólsku forsendu að mannleg fegurð
sé eins konar föst stærð sem hægt
sé að mæla og finna í sinni hrein-
ustu mynd en ekld samfélagslegt
atriði sem mótast í augum þess
sem horfir og þess samfélags sem
hann kemur úr.“ Sama gildir auð-
vitað um hinn blessaða „hreina"
norræna kynstofn.
Gagnrýni Þorgerðar minnir á að
framsetning á ímynd lands
og þjóðar verður að vera
ígrunduð; það tjóir ekki
að blindast af hugsunar-
lausri sölmnennsku. Fal-
ar ímyndir fjallkonunnar
og hins ljósa mans fölna
fyir en varir.
Þörf gagnrýni
MILLI áttatíu og m'utíu manns sóttu fyrir-
lestur Þorgerðar H. Þorvaidsdóttur í
Þjóðarbókhlöðunni þann 9. júní síðastlið-
inn. Ahugi viðstaddra á málflutningi Þor-
gerðar sýnir að greining hennar og gagn-
rýni er tímabær. Að loknum fyrirlestri
komu fram margar athyglisverðar spurn-
ingar, athugasemdir og hugleiðingar en
hér verður stiklað á stóru.
Fundarstjóri, Sigurður Gylf! Magnús-
son, hóf umræður á því að spyija nánar út
í fegurðargoðsögnina og tengls hennar
við Qallkonuminnið. Þorgerður vísaði í
Ingu Dóru Björnsdóttur og benti á að
goðsögnin um fjallkonuna sé tvískipt:
annars vegar tákni hún „móðurina", hins
vegar „brúðina ungu“. Hvorug ímyndin sé
kynferðisleg. Fegurðardrottningar falli
að þeirri síðarnefndu; þær séu hreinir og
glæstir fúlltrúar fslands: „Ileimurinn all-
ur sér glæsilegustu konu fslands á hverj-
um túna i búningi fjallkonunnar", eins og
Þorgerður komst að orði.
Fegurðarflan
Sigríður Þorgeirsdóttir taldi að útlit
stúlkna í nýlegum módelkeppnum félli
ekki allsendis að hugmyndinni um hina
heilbrigðu konu. Stúlkurnar sem sigruðu
væru óþroskaðar, umkomulausar, nánast
með eins konar „dópistaútlit". Þorgerður
tók undir að „anorexíuútlit“ væri í nokk-
urri tísku en ætti hins vegar alls ekki
heima í Fegurðarsamkeppni íslands.
Sigríður Matthíasdóttir benti á að vin-
sældir fegurðasamkeppna væri hvergi
meira en í löndum austur-Evrópu og ann-
ars staðar þar sem fátækt og upplausn
ríkir. Hún velti því fyrir sér hvort ástæð-
unnar væri að leita í sjálfri þjóðfélags-
gerðinni. Hvort þetta væri „eina leiðin út“
fyrir margar konur þessara landa. Þor-
gerður svaraði því til að þarna væri um
að ræða ákveðna leið h'tilla samfélaga: fs-
lendingar stykkju á öll tækifæri til að
auglýsa sig. En hins vegar mætti íhuga
hversu góð auglýsing stúlka i baðfötum á
sviði er fyrir íslenska „menningu“.
Gísli Gunnarsson vildi vekja athygli á
þætti íslensku útflutningsskrifstofunnar, í
Bandaríkjunum, í auglýsingum sem
blanda saman „erótík, umhverfismálum
og rasisma, allt í einni bendu“. Þorgerður
var treg til að bendla ákveðna aðila við þá
auglýsingastefhu sem væri í gangi, heldur
benti á að ísland væri í tísku um þessar
mundir og umíjöllun um kvenfólk væri
aðeins lítið brot af þeirri athygli sem
landið fengi.
Ingibjörg undraðist um þá ímynd af ís-
lenskum konum sem Vigdís forseti og
Kvennalistinn hefðu endurspeglað; að
þær væru sterkar, sjáifstæðar og klárar.
Nú virtist allt annað uppi á teningnum.
Þorgerður svaraði því til að hin náttúru-
lega og „sexí“ ljóska væri að vísu líka
sjálfstæð, að karlmenn réðu ekki yfir
henni en tengsl milli ímyndanna tveggja
væri annars óljós.
Margrét Jónsdóttir lagði til að fróðlegt
yrði að gera samanburð á rannsóknarefni
Þorgerðar og fslenskum konum fyrri
tíma. Einnig á konum annarra samfélaga
sem hefðu svikið þjóð sína með því að sofa
hjá óvininum, s.s. Indíánakonur í Mexíkó
sem þýddust Spánveija og var sfðan
kennt um sjálfstæðismissi landsins.
Þjóðemíshyggja
Ahyggjur fólks af kynþáttafordómum
(rasisma) voru ofarlega á baugi. Sigurður
Gylfi velti fyrir sér andstæðum þjóðemis-
hyggju og alþjóðahyggju í afstöðu íslend-
inga og þeir sem tjáðu sig um efnið vom á
því, eins og fyrirlesari, að hættulega stutt
væri frá ofuráherslu á hreinleika yfir í
kynþáttahroka og -hatur. Stungið var upp
á að sókn Bandaríkjamanna til íslands
væri að hluta þrá í einsleitt þjóðfélag, í
eins konar hvfld frá því að sýna þjóðar-
brotum heima fyrir tillitssemi, en á ís-
landi hugsum við líkt og skoðanamunur i
pólitík hverfandi. Fróðlegt yrði að fylgj-
ast með því hvernig og hvort rasismi
myndi vakna nú þegar fyrstu innflylj-
endabömin væm að fæðast.
Þorgerður sagðist hafa atliugað hjá
Þjóðskrá skiptingu Islendinga eftir fæð-
ingarlandi. I ljós kom að 734 væm fæddir
í Asíu. Það fólk væri eini sjáanlegi minni-
hlutahópurinn og fordómar í þeirra garð
býsna augljósir. Aldrei væri minnst á Pól-
veija en þeir væm nærri jafn margir, eða
690. Þeir falli afturámóti inn í og veki
ekki athygli.
Fleiri tjáðu sig um þennan þátt en síð-
asta athugasemdin út úr sal átti vel við en
þar var „landkynningin" Björk Guðmunds-
dóttir kölluð til sögunnar. Þorgerður sam-
þykkti að þó fáir geri jafnmikið til að
kynna landið og opna möguleika fyrir aðra
Islendinga erlendis og Björk, bryti hún
gersamlega í bága við hreinleikahugmynd-
ina um fslenska fegurð og veitti ekki af.
Ein tölva, eitt vinnuborð og ein göm-
ul saumavél sem er ekki einu sinni í
notkun. Kristín brosir stolt og segist
í fararbroddi fatahönnuða sem ein-
göngu vinna á tölvur. „Auðvitað
skissa ég alltaf á pappír fyrst en út-
færslan fer fram á tölvuskjánum. Og
þar sem ég sníð hvorki sjálf né
sauma, þarf ég ekki meira pláss en
þetta. Ég sel hugvit og það býr hér,“
segir Kristín og bendir kankvíslega
á kollinn á sér.
Nýstárlegar jólaúlpur
Meðal verkefna sem Kristín vinn-
ur að er hönnun útívistarúlpu sem
tíltekdð fyrirtæki hyggst gefa starfs-
mönnum sínum. „Þeir vildu fá eitt-
hvað nýtt handa sínu fólki, skiljan-
lega þreyttir á gömlu úlpunum sem
ganga aftur í hverju einasta fyrir-
tæki með mismunandi áletrun á bak-
inu. En ég má ekki gefa nafn fyrir-
tækisins upp því úlpan verður í jóla-
pökkunum!"
Um þessar mundir vinnur Kristín
að hönnun flíslínu fyrir Hexa sem
kemur á markað í haust og einnig er
hún að stílisera starfsmannafatnað
fyrir Nóatún. „I síðarnefnda tilfell-
inu hanna ég ekki flíkurnar heldur
vel ég saman fatalínu út frá ákveðn-
um forsendum. Svo bendi ég við-
skiptavini mínum á viðeigandi birgja,
þ.e. framleiðendur eða umboðsmenn
sem eiga þann fatnað sem um ræð-
ir.“
Þegar Kristín er spurð út í eigin
stíl hugsar hún sig um andartak.
„Ætli ég sé ekki frekar norræn,"
svarar hún og kryddar svarið með
hugtökum eins og „fúnksjónalisma"
og „minimalisma“. Ha? „Eg á við að
fatnaðurinn þarf að vera nothæfur til
síns brúks en helst laus við óþarfa
útflúr og skraut. Norræn hönnun er
stílhrein og slíkt á vel við mig,“ segir
Kristín Halldórsdóttir sem hyggur á
landvinninga á sviði hönnunar í nán-
ustu framtíð.
/fJW' <’?

ar fyrir útlit allra skapaðra hluta,
allt frá húsgögnum tíl hátísku,“ segir
Kristín sem er einmitt á leið á eitt
slíkt í Danmörku í haust.
„Þar koma saman mannfræðingar,
sálfræðingar og listamenn ásamt
öðrum og halda fyrirlestra um ung-
lingatónlist, stöðu konunnar, viðhorf
til dreifbýlis og guð má vita hvað
annað. I kjölfarið er reynt að spá í
þróun næstu ára og mótaðir þeir
straumar sem líklegt er að muni
samrýmast lífsstíl almennings."
Stefnumótunin hefur með að gera
liti, efnisval, áferð, stíl og jafhvel
andrúmsloft. Eitt árið er allt gróft,
gamaldags og jarðarlitað en næsta
ár kann að vera blátt, kalt og sanser-
Starfsmannafatnaöor
HLUTI af starfsmannafatnaði sem Kristín valdi saman fyrir Nóatún.
Fh'speysuna hannaði hún sjálf.
að. Smekk fólks er þannig fjarstýrt,
efirspurn ræður ekki bara framboði
heldur getur það verið öfugt.
Hönnun er hugvit
Kristín kveðst munu bera út tísku-
boðskapinn þegar hún kemur heim
af stefnuþinginu í haust. „Ef ég væri
fataframleiðandi myndi ég eflaust
halda upplýsingunum fyrir mig, en
þar sem ég vinn við hönnun og ráð-
gjöf þá er það starf mitt að nýta vit-
neskjuna í þágu viðskiptavina minna.
Auðvitað vel ég úr það sem mér
finnst merkilegast í straumnum en
ég verð þó helst að skilja minn eigin
smekk eftir heima. Ég get til dæmis
ekki eingöngu treyst á þá liti sem
mér finnst „flottir", liturinn verður
að hæfa verkefninu og tilefninu, að
öðrum kosti færi fagmennskan fyrir
lítið."
Lítíð, vel á minnst. Það vekur at-
hygli blaðamanns hversu hönnunar-
stúdíó Kristínar er lítíð og látlaust.
aðim ekki fallið úr tísku eins og ann-
að? Eru fatahönnuðir tískudrósir?
Hvernig komast fot í tísku? Kristín
lætur spumingaregnið ekki á sig fá
og svarar mun skipulegar en spurt
er. „Sko, við hættum aldrei að ganga
úti í náttúrunni og þess vegna verður
alltaf þörf á tilheyrandi klæðnaði.
Hann tekur hins vegar breytíngum í
samræmi við lífsstfl á hverjum tíma
og framfarir í framleiðslu hentugra
efna.“
Lífsstíll er hér annað mikilvægt
hugtak, enda tekur tískan mið af
hegðun fólks og hugmyndum á
hverjum tíma. „Reglulega eru haldin
úti í heimi lærð tískuþing, svokölluð
„trendshow" þar sem línur eru lagð-
f/tffi-ysa