Alþýðublaðið - 16.04.1934, Blaðsíða 3

MÁNUDAGINN 16. apríi 1934.
AL ÞÝÐBB LA ÖÍD
3
A1,ÞÝÐIJBLAÐIÐ
DAGBLAÐ OG VIKUBLAÐ
Ú T]G:FANDI:
ALÞÝÐUJFLQKK JRINN
RITSTJÖRI:
F. R. VALDEMARSSGN
Ritstjórn og afgreiðsla:
Hverfisgötu 8 —10.
Sitnar:
4!!00: Afgreiðsla, auglýsingar.
4Í 01: Ritstjórn (Innlendar fréttir).
4í'02: Ritsljóri.
4!’l)3; Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima).
4005: Prentsmiðjan
Ritstjórinn er til viðtals kl. 6 —7.
,Eúgnn verkamanna'
Fávíslieg og eigingjörn stjórn
einstaklinganina á atvinnulífi
pjóðariinhar og heimskulieg fjár-
mála- og atvinnu-pólitík íhalds-
stjórnarinnar hefir átt drýgstan
■jráftinin í a!ð skapa atvininuleysið í
landinu.
Áður fyr áttu verkamenn ekki,
við atvinlnuieysi að strrða og
þess vegna þurftu þeir ekki að
gera ráð fyrir því í baráttu simni
fyrir viðreisn. stéttarinnar. Þá
snerist baráttan um bætt kjör,
betri áðbúnað við vinnuina, hækk-
að kaup, tryggar kaupgneiðslur
og l'ögfestan hvfldartíma.
Með baráttuinni fyrir þessu vai'.
verkamaðurinn að berjast undan
oki atvinnurekenda, sem skömt-
uðu sjáifir kaupið, ákváðu sjálfir
vinnutimar.n og aðbúnað við vinn-
una iOg réðu því sjálfir hvemig
þeir borguðu kaupið og hvenær
þieir borguðu það.
í baráttu sinni hefir verkalýðn-
um áunnist mikið. Hann hefir
fengið kaup sitt hækkað, hann á-
kveðnr í samningum við vinnu-
kaupendur hvað kaupið skuli vera
hátt, hann ákveður ýmist sjálfur
vinnutfma sinin eða hann er á-
kveðinn með lögum (á togurum).
Verkalýðnrinn hefir fyrirskipað
öryggisreglur við ýmsa vinnu og
í annari vininu hafa öryggisregi-
urnar verið lögfestar. Um kaup-
greiðsJurnar er nú til Löggjöf um.
að kaupið skuii greitt í peningum
vikuJéga, og sjómenn hafa trygg-
íngu fyrir pví, að fá kaup sitt
greitt með veði í skipunum.
Þetta ásamt ýmsu fJieiru hefir
verkaíýðiurinn barið fram með
samtiökum sinum.
En atvinnulieysið, þegar það
dundi yfir verkamanna- og sjó-
mannastéttina, var inýr óvinur, og
gegn því hefir vierkaiýðurinn orð-
ið að berjast harðri baráttu und-
anfarin áf.
Aðaliatriðin i þeirri baráttu af
hálfu verkalýðsins hafa verið
breytingiar á framleiðsluskipulag-
inu, yfirfærslía á valdinu yfir at-
vinnutækjum úr höndum hinna
fáu einstaklinga til hins opinbera
eða til verkalýðsins sjálfs. Auik
þess hefir verið barist fyrir at-
vinnubótum.
En annaö atriði í ba;ráttu verka-
lýðsins gegn hinu geigvænliega at-
vinnuleysi ,sem Sjálfstæðisfliokk-
urinin hefir skapað, er baráttain,
fyrir því að vernda þá vininn, sem
fyrir er.
En hvernig háfa atvin|nuriekend-
ur svarað því?
Það er algeng venja hér á tog-
urunum, sem Reykjavíkurhær á
alla afkomu sína undir, að skip-
stjórarnir og þó miklu fremui!
togaraeigendurnir hafa valið í
skiprúmin menn utan af landi,
vini sína og frændur, en reyk-
víski sjómaðurinn hefir orðið að
iganga agðum höndum í taudi.
Sama hefir verið að töluverðu
leyti ástandið við hafnarviniuuna.
Menn utan af lamdi, synir og
vinniumenn stórbænda, hafa verið
settir í stað reykvísku verka-
mannianna, sem svo hafa -orðið að
ganga atvinmiulausir og sve’.ta mieð
sig og fjöiskyldu sína og oft
orðáð að leita á náðir bæjarfé-
iagsins.
Þannijg hefir verið umhyggja i-
haldsmanna fyrir lífi og afkomu
verkamanma og sjómanWa í þess-
um bæ og bæjarfélagsi’ns sjálfs.
Nú hafa verkatoennirnir hafið
baráttu gegn þessu.
Þeir hafa sett upp reglur, sem
stiefna að því, að sú vinna, siem
hér er, sé -sem mest handa reyk-
vískum verkamönnum og sjó-
mö-mwim.
Pad kaílar bLaðahersing sjálf-
stæðismanna kúgun verkamammia!
Kúgun verkamanna er framiin
af sjálTstæðdismönnum, sem skapa
atvininiuleysið og halda því við
sem berjast gegn kaupkröfum
verkamanina og sjómanna og
þjóðfélagsdegum umbótum þess-
ara stétta.
í viðreisnarbaráttu verkalýðsins
er það ekki óalgengt, að „sjálf-
stæðdS“-menn svo niefindir ráðist
að verkalýðnum eins og glefsandi
grimimir rakkar.
En svarið verður liið sama og
verd-ð hefir: áframhaidandi sókn
fyrdr öryggi alþýðuheimd'anna og
frelsun þeárra undan kúgunarhæ!
afturhaldsins.
Snndlangarnar.
Sfðustu vikur hafa á hverium
degi komið um og yfir 100 manns
að Álafossi til að synda þar í
himni nýju sundiaug, sem Sigur-
jón Pétursson hefir komið þar
upp með miklum dugnaði. Og
einn suninudag komu þar yfir 300
manns. FLest af þessu fólki eru
ungtingar og skólafólk. Svo að
segja á hverjum. degi hafa t. d.
ednn eða flieiri bekkdir úr Menta-
skólanum farið þangað til sunds.
Þessi mikla aðsókn að Álafossi
sýnir það greinidegar en iniokkuð
anrnað ,hversu mikill sundáhugi
er hjá ungu fólki í Rvík. Að Ála-
f-ossd koma tugir og hundruð
manna hv-ern dag, og það þó að
það kosti aldred minna en kr. 1,50
að k-omast þangað og synda og
minst 3 kr. Reykvíkingar m-ega
þakfea Sigurjóni á Áláfossi fyrir
sundliaugi,na, og það því fremur,
kem, hér í höfuðborg landsinis er
ekkl 0 einn evtosti volgur poll-
m 0 pess dd- si/nda /. Sundhöll-
in gapir rúðulaus og vatnslaus,
og mnillcmgarnar gömlu hafa
uerffii mí\nsi\ausar í allan aetur,
beita leiðsilan biluð, án þesis að
frézt hafi um n-einar tilraunir tiil
þess að bæta úr því. Þetta er í
fyrsta sin,n í þau 23 ár, sem ég
hefi verið1 í Reykjavík, að sund-
llaugarnar hafa verið vatnslausar
ailan veturinn. Oft hefir vatns-
lieiðslan bilað dag og dag og
viku og viku, en þá hiéfir alt af
verið iappað fljótiega upp á það,
fyr -en nú.
Þrátt fyrir ítrekaðar tilrauni,Tl
hefir ekki tekist að nudda borg-
arstjóra og bæjarverkfræðing til
r-ess að flýta aðgerðinni svo’, að
Laugarnar yrðu nothæfar fyrir
sumarmál, peningar hafa sjálfsagt
ekki verið tfl í bæjarsjóði! Þó
hefir borgarstjóri sýnt lofsverðan
áhuga fyrir sundíþróttinm, að
vísu ekki með því að láta gera
sundlaugarnar nothœfar, heldur
með því að greiða úr bæjarsjóði
1200 kr. fyrir að láta tetkna nýj-
ar og fallegar sundlaugar, sem
myndu kosta 360 þús, króna.
Sundmienin geta þá syint í hugan-
(uim í teikningunum, meðan gömlu
sundlaugarnar eru vatn&lausar.
Hvort þessar 1200 krónur hefðu
nægt tit þess að gera við heitu
vatnsleiðisluna, veit ég ekki, en
hitt veit ég, að þeim hefði að
þessu sinni verið betur varið til
þess. Aðsóknin að Álafossi sýnir
hvílík þörf er fyrir volgan poll
að synda í, og hversu rniklu
meiri yrði þá ekki aðsókni’n að
sundlaugunum,, jafnvel þó að
þær yrðu -ekki betri -en þær hafa
verið undanfarin ár. En á meðan
þær em ónothæfar, ,og það iítur
ekki út fyrir annað en að þær
verði það í alt sumar, mega
Reykvíkingar þakka Sigurjóni á
Álafossi fyrir sundlaugina hans,
og að hami hefir meiri trú á
sundáhuga þeirra en íhaldslýður-
inn á borgarstjóraskrifstofunum,
borgarstjóri ag bæjarverkfræðing-
ur, sem ekki verður nuddað til
neins, nem-a helzt til þess að gera
teikningar. r
Rétt til dæmis um áhugann þar
fyrár sundinu má geta þess til
gatnans, að tvö und,a.nfari|n ár
hafa sundverðimir við sundlaug-'
arnar gengið miili borgarstjóra
og bæjarverkfræðings til þess að
fá metra raftaug inn í kl-efa
sinn til þess að geta haft þar
Ijós og rafmagnsofn. Þeim hefir
veri-ð vel tekið og fengið göð lof-
orð, er raftaugin er ókomin en.'t.
13. aprí-l.
E. M.
Olsöknir Nazista
BERLIN (FÚ.)
Dómur var feldur í Danzig í
gær yfir 20 kommúnistum, er gef-
in var að sök útbreiðsla kommún-
istiskra ilugrita. — Voru þeir all-
ir dæmdir í fangelsisvist frá 9
mánuðum til 4 ára.
Löigreglan í Berlín hefir haft
uppi á manni þeim, ,er nýliega
varpaði handsprengju á Unter
den Linden nálægt innamíkis-
ráðuneytinu. — Er það málari,
Schulze að nafni, og hefir hanin
þegar játað á sig brotið.
Atvinnoleysið í rénnn víða noi
iðnd
GENF, 13. aprí'/. (FB.)
A Iþjóðla verkamál askrif stiofan
hefir gefið' út tilkynningu um at-
vi n niu lífsástandið í h-eimiiinum á
fyrsta fjórðúngi ársinis. Sánir
kvæmt h-enni hefir atvminulleysi
minkað áð mun í fllestuím lön-duim
heims á ársfjórðungnum.
Athugasemd.
Út a-f ummælum, sem komi'ð
hafa fram í útvarpsumræðunum
síðustu og í blöðum um nauðisyn
á stjórnmálahlutleysii útvarps-
stjóra, vildi ég vinsamfegast biðja
blöðin um að birta -eftirfaraindii
athugaaemd.
Kröfurnar um það, að útvarps-
stjóri sem umsjármaður daglegs
fréttaflutnings tæki ekki virkan
þátt í stjórnmálum, hafa verið
skynsám.legar og réttmætar. Hefir
þáð. og með vexti útvarpsins orð-
i:ð ókleift að sameina starf við
útvarpiilð þriggja mánaðia þing-
setu. - Fullkomið hlutleysi -og
réttlæti í flutningi útvarpsfregna
er ekki einungis höfuðs-kilyrði
fyrir þrifum og almenningsviin-
sældum stofnunarinnar, h-eldur og
fyriT því, að hér verði framegis
rekið útvarp, s.em talið verði sam-
boðið menningarþjóð.
En um leið og þessi krafa er
g-erð 'Og henni fullnægt, virðist
lítt skiljanleg sú krafa, að 1-eggja
í h-endur útvarpsráð'S daglega
gæzlu hlutteysis í fréttastofu. Út-
ívarpsráð; ásamkvæmt lögum að
skipa á tveggja ára fresti. For-
rnaðúr þess og ef til vill annar
maður tjl verða jafnan skipaðir
afi póiitískri stjórn. Og þar sem
kjósa á einn mann í útvarpsráð'
með almennri, kosniingu útvarps-
notenda, -er mikil hætta á, að sú
k'Osning kunind að verða .póiitísk.
Virðast því alhniklar líkur til að
Vþessari hlutlieysisgæzlu í dag-
legum fréttaflutningi yrði síður
vel borgið, ef starfsmannaval á
fréttastofu og daglegir úrskurðir
uto fréttir ætti að vera Siáðir
ákv ö rð u.num útvarp sráðs.
Við afgreáðslu tillö'gu þeirrar
í útvarpsráði, sem lýst var í út-
varpsumræðunum um breytingar
á skipun fréttastarfsins hefi ég
á fundi útvarpsráðs látið bóka
andmæli mí|n: í fjóru'm liðum svo-
hljóðandi:
„Útvarpsstjóri lýsir yfir því, að
hann mun;i leggja á móti þessari
tillögu . við ráðun-eytið af þeim
ástæðum, er hér segir:
1. Að tillagan fer í bága við
niðurlagsmálsgrein 5. gr. útvarps-
laga nr. 62, 19. maí 1930.*)
2. Að hann teldi hilutleysi út-
varpsins og öryggi í starfi frétta-
stofunnar hættu búna, ef ráðiniing'
fréttamanna ætti að vera háð á-
kvörðunum yíárstjórnar, sem er
skipuð á tveggja ára fnesti og
s-eni tielja má líklegt að yrði meira
og minina háð pólitískum umskift-
!um í landiiinu.
3. Að hann telur, að manini
þeim, útvarpsstjóra, sem sam-
kvæmt ákvæðum 5. gr. útvarps-
laganna er „fialið að anlnast alt,
er lýtur að umsjón og rekstri
útva'rpsins", beri eðlilegur og
sjáifsagöur réttur til þess, að gera
t-iLlögur um það, hv-erjir skuli
vinna á hans ábyrgð dagl'eg störf
vi-ð útvarpið. •
4. Að reynsla sú, er fæst og
reglur þær, er skapast um frétta-
starfiö, verði því að eins til fullis
hagnýttar, að starfsmannaval á
fréttastiofu og dagleg umsjón með
fréttastarfinu sé ekki háð tíðum
nmskiftum i yfirstjórn stofmm-
arin:nar.“
í umræðum þeirn, sem orðið
hafa um þessi mál, hefir komið
fram það álit allra flokka, að
útvarpinu, og ekki sízt frétta-
stofunni, beri að starfa hlutlansti.
Sá skiliningur þarf að verða rót-
gróinn hjá öllum mömnuim) í iand-
inu. Af öUu því, sem horfir til
þrifnaöar og farsældar fyrir
stofnunina, verður 'emskis fremur
ósikað en þess, að uliir flokkar
verði sammáia um að leitaf í ein-
Lægni þeirra úrræða, sem skapa
Ríkisútvarpinu þá sérstöðu, að
það v-erði ávalt óháð pólitfskum
át'ökuim og stjórnmálaumskiftum
í landániu.
Reykjavík, 10. apríl 1934.
Jónas Þorbeigssan.
*) Málsgreinin hljóðar svo:
„Atvinnumálaráðherra skipar
enn fremur aðra starfsmenn (aðra
en yfirstjórnina, sem rætt er um
sérstakiegaf við útvarpsstöðina
eftir því sem þörf krefur og á-
kveður laun þeirra að fengnum
tiUiögum útvarpsstjóra.“