Alþýðublaðið - 28.12.1920, Blaðsíða 1

Alþýðublaðið
Geílð út aí AlþýðaflokknuM,
1920
s
Þriðjudaginn 28. desember.
299 fcölubl.
Skömtunin.
Á stríðsárunum byrjaði hin svo-
kallaða skömtun á einstökum vöru-
tegundum. Tilgangurinn var sá,
svo sem alkunnugt er, að skifta
nauðsynjavörum, sem lítið var til
af, réttlátlega niður á milli manna.
En allir vita, að ef þesskonar
skömtun hefði ekki farið frath,
hefðu þeir efnaðri fengið mestan
hluta hennar, en fátækur almenn-
ingur oft og tíðum ekki neitt,
«ins og sýndi sig við þær vörur,
sem litið var til af, en ekki voru
skamtaðar. Skömtun á vörutegund-
um sem nóg er til af, mun aftur
á móti hvergi hafa þekzt nema
nú hér á íslandi, að landsstjórnin
innleiðir skömtun á hveiti og sykri.
Ekki af því, að ekki sé hægt að
fá nóg af þessum varningi erlend-
is, heldur af því, að hún ætlar að
auka gjaldþol landsins með þessu
orlendis.
Það þarf ekki að fara mörgum
orðum um það, hvað illa það
kemur almenningi, að fá ekki þann
sykur, sem hann er vanur að hafa,
og séi’staklega kemur það sér illa
fyrir alia þurrabúðarmenn, en það
er svo að segja allur starfandi
lýður allra kauptúna og sjávar-
þorpa á landinu.
Löggjafar landsins hafa undan-
farið þurft með einhverju móti að
fá tekjur í landssjóð, en alstaðar
stóðu menn á verði, hver fyrir
sína stétt, og neituðu harðlega
aýjum sköttum. Alstaðar nema á
einum stað: þar sem ieggja átti
skattinn sem neyzlugjald á lífs-
Qauðsynjar almennings, þar var
enginn til svaranna. Og þessvegna
hefir svo að segja hvert þing lagt
skatt á lífsnauðsynjar almennings.
Ea þingmönnum mun sjálfum hafa
íundist það svfvirðing og þess
vegna var fundið upp á því, að
kalla sykurinn .óþarfa", þó það
sé á vitorði allra, að hann er hin
mesta þarfavara, að minsta kosti
jþurrabúðarmönnum. Það er því
ráðist hér á eina nauðsynjavöru
almennings og almenningi skipað
að spara hana við sig, hvort sem
hann vill eda vill ekki, og hér er
þvf uni ráðstöfun að ræða, af
landsstjórnarinnar hálfu, sem mjög
hæpið er hvort lögleg sé, og
sjálfsagt er hún einsdæmi f ver-
aldarsögunni.
Að stjórnin reyndi að auka
gjaldeyrir landsins erlendis, væri
auðvitað ágætt, ef hún gerði það
á þann hátt, að setja sölu afurð-
anna íslenzku undir opinbera nefnd
sem væri óháð fiskbröskurunutn
og fiskbraskbankanum, og ef hún
vildi spara, þá átti hún að láta
lífsnauðsynjar almennings í friði
En líklegast hefir fjármálaráð8
herrann, Magnús Guðmundsson,
sem um daginn lýsti því yfir í
Morgunblaðinu, að hann ætlaði í
lengstu lög að reyna að hindra
að landið tæki Ián (sem allir nema
hann eru á eitt sáttir um að sé
bezta leiðin í áttina út úr fjár-
kreppunni) hugsað eitthvað á þá
leið, að það væri óþarfi, að al-
menningur æti svona mikið af
sykri, hann gæti vel sparað hann
og með þvf bætt dálítið úr gjald-
eyriseklunni erlendis, sem fisk-
braskararnir hafa komið landinu f.
En honum hefir ekki komið til
hugar, að almenningur ætti sjálfur
að ráða því, hvort hann sparaði
við sig sykur eða ekki. Aftur á
mótl virðist það hafa staðið lands-
stjórninni mjög ljóst fyrir sjónum,
að efnamennirnir ættu ekki að
spara sykurinn. Eða til hvers ann-
ars var skömtunin auglýst tveim
mánuðum áður en hún gekk f gildi,
ef það var ekki til þess að efna-
mennirnir gætu birgt sigí
Bíóin. Gamla bíó sýnir: .Sól-
skinsstúlkan“, aðalhlutverkið leikur
Mary Pickford Nýja bfó sýair:
.Stfgvélaði kötturinn*, afar-skemti-
leg mynd í 6 þáttum.
Wrangel hershöjðingi
og ófarir hans.
Eftir friðarsamningana í Rfga
milli Bolsévikka og Pólverja, er
mælt að Troizkij hafi sagst mundi
ha(da liði sínu móti Wrangel hers-
höfðingja og gera Svartahajið að
rauðu hafi, þótti flestum þetta
gífuryrði, því ástæður Rússa virt*
ust eigi glæsilegar. Þetta er nú
samt komið fram og nokkru fyr
en flesta varði.
Rússar höfðu farið ósigur fyrir
Pólverjum og Iátið margt manna
og mikið herfangj urðu þeir að
kaupa friðinn afarkostum því Pól-
verjar voru viti sínu fjær af land-
vinningahug, enda þóttust þeir
og skáka í valdi vesturríkjanna.
Meðan á pólska ófriðnum stóð,
hafði Wrangel hershöfðingi haldið
liði sínu norður Rúss'and, voru
Bolsévikkar liðfáir fyrir og hrukku
undan en Wrangel fékk jafnan
sigur og gerði mikil hervirki,
hafði hann tekið mikið af korn-
löndunum í Ukrarne og átti skamt
eftir ófarið til kolahéraðanna þar
sem eru Iffsskilyrði Bolsévikka.
Borgarablöð Evrópu skrifuðu drjúg-
iangar greinar um hernað hans
og þótti horfa vænlega, að hann
fengi náð Moskva fyrir veturinn,
sögðu þau uppreisn og byltingar
gegn Bolsévikkum víðsvegar um
Rússland, en þó mest í Moskva.
Barst hróður Wrangels vfða um
lönd og var hann nefndur „frels-
ari Evrópu" en örlög Bolsévism-
ans þótti hann hafa í hendi sér.
Wrangel hershöfðingi er rúss-
neskur aðalsmaður. Hann er af
sænskum ættum, höfðu forfeður
hans barist undir merkjum Karls
XII við Poltava og sest að f Rúss-
landi eftir ótarir konungs. Honum
er þannið lýst, að hann sé hár
maður og grannur, vel limaður,
bjartur á hár, bláeygur og snar-
eygur og í öllu hinn fyrirmann-
legasti. Nann hefir óbilandi traust
á sjálfum sér og fyrirætlunum sfn-