Alþýðublaðið - 05.06.1934, Blaðsíða 3

ÞRIÐJUDAGINN 5. JÚNÍ 1934.
ALÞÝÐIJBLAÐIÐ
DAGBLAÐ OG VIKUBLAÐ
ÚTGFANDI:
ALÞÝÐUTLOKF J.RINN
IÍITSTJðRI:
F. R. VALÐEivIARSSON
Ritstjóm og afgreiðsla:
Hverfisgötu 8 — 10.
Simar:
4i'00: Afgreiðsla, auglýsingar.
4! 01: Ritstjórn (Innlendar fréttir).
4í'02: Ritstjóri.
4!'03; Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima)
4005: Prentsmiðjan
Ritstjórinn er til viðtals kl. 6—7.
Vasabestðkanpið.
Það var góð samlíking hjá
Guðmundi Péturssyni í útvarps-
umræðunum um daginn, að kalla
kaup verkamanna og bæinda við
opinbera vinnu „vagnhestakaup-
ið“, pví að pessum verkamönn-
um hefir viðast á landinu verið
greiddir 60 aurar á hlukkustund
ieðia isama stundarkaup og vagh-
hestalrniir fá hér í Reykjavík.
Ríkisstjórnin álítur sem sé, að
jjarfir verkamanna og ba:nda,
isiem piessa vinnu stUnda, séu pær
sömiu og vagnhestanína hér í
borginni.
Ekki er fylliliega vitað, hvað
margir menn unnu við vega- og
brúangierðir vorið og sumarið
1933,. en hitt ler vitað, hvað rikis-
isjóðlur greiddi miMið í víi|n:nulaun
til pessara manna petta siumar.
Það er álíka upphæð og 12 í-
haldis-forkólfar og Bændafloikks-0
broddar hafa nú í árslaun!
Þoristeinn Briem heldur pvi nú
fram, að vegavinnumeinn séu al-
ment afar-ánægðir með pau kjör,
sem pieir eiga við að búa, og
káupið purfi piess vegna ekki að
hækka.
En Þonsteinm Briem getur verið
viss um pa'ð, að vegavinnumenin
enu iekki ánægðir með vagnhesta-
káupið, og peir eru piess albútriir
hvenær sem er, að taka upp bar-
áttu fyrir pví að fá pað bætt.
Ef Þonsteinn Briieim vildji skríða
einu sinmji út til vi|nwa'ndi fólks-
ins í landinu og hlusta á pað,
pá myndi hann heyra óánægju-
raddirnar, og pessar óánægju-
raddir fær hann áriejðánlega að
heyra, ief hann heldur uppi uppf-
teknum hætti, að sýna verka-
mönnum hins opinberá fjandskap.
Það ier búið að reyna allar
mögulegar lieiðir til að lieysa dtf.l-
una um vegavinnukaupið með
friði.
Það er auðfundið, að vegia-
vinnum&nnum er farið að fínn-
ast að peir geti ekki beð(:’ð öllu
lengur leftir pví, að 'ríkisstjórnin,
hefji samninga. **
Hollendingar lækka
tolla
LRP. (FÚ.)
Holiendíngar eru að eindurskioða
tollalöggjö'f sína. Búiist er við pví,
a!ð frtumvarp til nýrra tollalaga
verði lagt fyrir pingi'ð í byrjun
júlí n. k. Gent er ráð fyrir lækk-
un á ýmsum tollum, svo sem á
sykri, te og kaffi.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Viöreisn atvinnuveganna
á srnndveiii skipnlagstillagna Aipýðnflokksins.
Eftir Emil Jónsson bæjarstjóra.
Atvinniumálin eru veigámestu
pjóðmálin. Urn páu mál er líka
ágreiniiniguriinn mestur mplli Al-
pýðuflokksins áninars vegar og
allra hiinna fiokkanna hinis vegar,
og um pau og skipun pieirra í
framtiðinni verða sýnileg átökfin
imest, og veltur pví á miklu, a!ð
alimenniinigur og sérstaklega ungir
menn geri sér pá hluti alla siem
ljósasta.
Ihaldiið getur stundum hengsl-
ást til að vera með ieinstaka máili,
sem Alpýðuflokkurinn hefir barist
fyrir um fjöldamörg ár í ópökk
og andstöðiu við bæði pað og
aðra flokka, eins og t. d. er um
kjö'rdæmiamálið og koisningarétt-
árrýmkun fyrir unga men'n og fá-
tæka. Það getur par á síðustu
stundu, pegar pað sér að stefna
Alpýðuflokksins er að sigra og
pjóðjn öll eða meiri hlutp hienmar
er áð fylkja sér um stefnu flokks-
ins í peim málum, snúist gegln
síínúm fyrri málstáð og barist við
hli'ð Alpýðuflokksins, en urn lausin
atvinuumálanna geta pieir flokkar
áldrei orðið saimmála, pví að í
stefnumismun flokkánna par
liggjiá hin eiglinlegu rök flokka-
skiftingiamnia.
Framísóknarflokkurinn og aðrir
frjáislyndir umbótaflokkar geta
barist við hlið Alpýðiu'fliokksfins
um lausn mannúðarmála og á
ýmsum sviðum félagsmálalöggjaf-
ár, en piegar kemur að pessu höf-
uðatriði um skipun atvpmnumál-
anna — skilja leiðiir, iefm!n|ijg við
pá flokka.
Komm úniiStárinir leirpr hafa
parna að surnu leyti Hkt stefnu-
márk og Alpýðuflokkurinn, ien að-
ferðir pær, sem kommúnistarnir
vilja bieita til pess að ná pessú
rnarki, eru svo frámunalega bæði
heimiskulegár og barnalegar, og
á 'margan hátt ódrengiiegar, að
Alpýðufliokkurinn getur enga
saimbúð átt með peim, hann hefir
margreynt að vinna með pieilnf
áð lausn ýmissa sameiginlegra
vandamála verkalýðsins, en pað
hefír ávalt reynst ómöguliegt.
Alpýðuflokkurinn einn gegn
hinum flokkunum.
Alpýðuflo'kkurinn stendur pví
ei'nn uppi’ í pessári baráttu spnnj:
og verður par að berjast tií
hegigja handa. — En hainn er
ekkert hræddur viið pað. Skoðun
um hialns eykst fylgi dag frá degi
og pær munu sigra að lokum.
Orsakirnar eru augljósar.
Ástand pað, sem nú ríkir, bæði
hér hjá okkur og einnig með
öðrum pjóðum, getur ekki gengið
miikið lengur. Menn gánga at-
vunnulausir tugúm og huindrugjum
'saiman og vantar brýnustu líífs-
nauðsynjar, af pví að páð er til
of miikið af_pessum lífsnauðsynj-
jiim í hdminum. Það pjóðfélags-
skip'ulág, sem viðheldur slíkri v|:t-
leysn, er daúðadæmt, —. á ekki
við lengur. Það á engain rétt á
sér.
Heimuvrinn hefír 'cjignaist vélar
og frámleiðislutæki, sem eru svo
miiiklu mikilvúrkari en manns-
böndán var áður, að par á ier ekki
hægt að gera noinn samanbnrö.
Þessi. framleiðslutæki eru nú
(flest í ledgn einstakra manna eða
félaga, sem emgöngu reka pau í
hiagsmiunaskyni fyrir sig, og með
tilliti tíi'l pess hvort pau gefa
sér arð eða ekki, og án tillits
til pess, hvort almennimgur hefír
gagin eða not af peim og fram-
leiðislu peirra.
Hið óskoraða og óskipulags-
bundna einstaklingsfpamtak og
„frjáls samkeppni“ hafa til
skámms tírna verið pær einu leið-
arstjöirnur, sem par hefir verið
siglt eftir.; — En nú er sú sigljinig
að stranda á offramleiðslu, siem
atvdnnulausir — og pá kaup-
lausir — verkamenn, geta ekki —
og fá ekki notíð. —
Upplausnin á einkabraskinu.
Hér hjá okkur eru afleiðingarn-
ar auðsæjar.
Verkamenn og sjómjanjn í ölluim
kaup'stöðuim landsins hafa ek,ki
vinnu inema hálft árið að meðal-
tali, og kanske ekki pað. —
Iðnaðarmenn eru sem óðast að
takmarka hjá sér nemendafjölda í
ýmsum iðngreinum, og eykst pó
atvmnuleysi hjá peim stöðugt.
Bændurn.ir í landinu eru peir
eiwu, sem virðast hafa nóg að
geria, og kanske ofmiMð, en pað
er bara sá gallinn á piar, að kaup
pieirra er svo lágt, að peir geta
ekki fynir pað staðið straum af
búum sínum og skuldium, pó að
peir vinni baki brotnu og nieptii sér
ulm flest lífspægindi, vegna pess
að innlendi markaðurinn getur
ekki með peirri atvinuu sem
verkamenn hafa nú, keypt afurðir
pieirra við sæmilegu vierðí.
Þetta ástand getur ekki gengíð
til lengdar. Þjóðin er með pessu
óieðiilega atvinnuleysi sinu kom-
in úr jafnvægi, og hún kemst
lekkí I jalnvægi aftur fyr en ráðiin
verðúr bót á pessu.
4 ára áætlun Alpýðuflokksins.
Sú leið, sem Alpýðuflokkuránn
heíir bent á út úr pessum ó-
göngum er skýr og glögg — og
hún er í stuttu máli pessi:
1) Einkahagsmunir fárra ntanna
— hinna svokölluðu atvinmunek-
enda — verða að víkja fyrir
hagsmunum pjóðarheildarininiar.
2) Einkaeign á öllum stærri
framleið'sl'utækjum — og landi
— verður að hverfa.
3) Ríkið verður sjálft að taka
að sér allan meiri háttar atvinnu
rekstur, til pess að hann verði
rekinm út frá pes.su sjónanniði.
4) Siemija verður áætlun fyrjr
nok'kurt árabil — t. d. eitt kjör
(timábil í leinu — 4 ár — er tál-
taki nákvæmlega pau verkefm!,
sem 'unnin vierða' — að undan
genginmii nákvæmri rannsókn —
og sé vinmmni slrift sem jafn-
ast milli allra, eftir hvers ie$ns
getu og hæfilei'kum.
Með pessú móti og engu öðru
— er hægt að vinna bug á krepp-
unni, og fyrir pessu eru nú áug'uj
manna að opnast, bæði hér á
landi og annars staðaf. —
I forystulandi auðvaldsskipu-
lagsins og einstaklingsframtaks-
ins, Amerí'ku, er ríkisvaldið mjög
farið að láta til sín taka um af-
ski'fti af atvinnumálum, sem öll
hníga að pví, að koma á pau
fástara skipulagi og auka kaup-
getu almiennings.
í hin'u kommúnistiska Rússlandú
hefir petta einnig verlið fr,am-
kvæmt að' meira og minna leyti
mieð einræði, og hér úti á Islandfi
lætur bæði ríkisvaldið og svo
kölluð frjáls samtök atvinnurek-
enda látið allmikið tjii sín taka,
swo að nú má ekki lengur sam-
kvæmt síöustu bráðabyrgðálöigum
flytja út neinn fiskugga og ekki
inn tangur eða tetur án leyfis
ríkiisvaldsins eð;a umboðsmanina
pess. — Þar með ier eiginlega nú
piegar kipt höfuðstoðunum undan
hinu gamla skipulagi, en höfuð-
stoði'rniar, sem undir pað runnu,
voru hið algerlega ótakmarkáða
friel'si einstakra framleiðenda1, án
tillit til nokkurs annars en sín
Þessar skorður, sem reistár haía
verið hér við liinu ótakmarkaða
athafnafrelsi, eru að vísu allar
komnar og eiga rætur sínar að
rekja utanlands frá, og eru bráða-
bi'rgða-nieyðarráðstafia’nir deyjaindi
skipulags til að klóra sem lenigst
í bakkanin, en pær gefa sikýra
bendángu um pað sem werða vilJ
Það er pví miður ómögulegt í
pessari stuttu grein að fara út í
að skýra einstök atriði pessia
máls ;en ég verð að láta pað
©itt nægja, að fullyrða, að alt er
petta ekki einu'ngi's vel fram-
kvæmanlegt, held’ur eina leiðin út
úr ógöngunum, sem gerir al-
mennin|gi fært að verða aðlnjót:-
ándi framleiðslugæðan;n|a í sem
fylstum mæli. Fullyrðing pessii
er ekki gerð út í bláinn, heldur
eftir nákvæma athugun og yfir-
viegun.
Ég skal pó taka nokkur atriði
til nánari yfírveguinar.
Sjávarútvegurinn.
Þa;ð sem sjávarútveginn bagar
aniest, hiefir verið hið skiipulags
láusa framboð framleiðslunna.r,
par sem hvier hefir hlaupið í kapp
við annan og valdið painnig verð-
lækkun í stórum stíl. Þetta á sér
enin stað um síldarframleiðslunia
henni til stórhn’ekkis. Frjáls sam-
tök einstakra framleiðiend'a eru
að að vísiu spor í rétta átt, en
svo iosaraleg eru pau og óviss,
að ef einhver sér sér leik'á bohði
fyrir sig eða sína, er hætt við aði
hann smjúgi út úr og félagsskap-
urinn leysist upp.
Alt yrð'i petta mieð fastarasniði
ef ilkið ætti i hiut, og engum
væri unt að smeygja sér út úr.
Annað veigamikið atrjlðíi, sem
stýður piessa stefnu Alpýðuflokks-
ins í sjávarútvegsmálum er pað,
að einkaútgerðarmenin hafa fiestir
Um of rika tilhneigfingu tjil að
nota til sinna parfa gróða góðu
áranna, en láta svo hankaua og
almienning blæða fyrir töpin. —
Landbúnaðurinn.
Landbúnaðuriínsn á við ýrnsa
örðugleíka að stríða. Fyrst’i og
alvarlegasti örðugleikiinn er árciið-
ainlega sá, að hver einasti bóindi
verður að borga jörð sína fullu
verði sína ábúðartíð. Meira að
isegjia umbætur pær, sem rilrið
hetír verið að hjálpa mönnum til
áð framkvæma og lagt styrk til,
verður sá næsti að kaupa út fullu
verði.
Með ríkiseign allra jarða nryndi
petta algeriega hverfa. Bændur
myndiu pá gneiða hæfílegt effír-
gjáld effír jörðina, sem svaraði
lágum vöxtum af peim höfuðstól,
isem r’íkið hefði í pær lagt, og
par nie'ð búið.
Þettá er svo áugljóst mál, að
um pað ætti ekki að purfa áð
deila.
Andstæðingum Alpýðuflokksins
hefir að vísiu tekist að pyrla upp í
kringum pietta atriðd svo nij’Mii
ryki, að kjarni málsins he$r hul-
ást fyrir mörgum. En piedm fjölgar
nú óðum, sem skilja, að eininig í
pessu atriði hefír Alpýðuflokkur-
inn rétt fyrir sér.
Annað atriði, sem næst liggur
pungt á állri landbúnaðiarfriam-
leiðslu, er innainlandssala afurð-
auna, sem hefir verið svo fná-
munalega skipulagslaus og haft á
sér öll hin verstu leinkennii frjálsr-
ar samkeppni, að neytenidur, sem
mest eru verkamenn og sjóiueiren
í kaupstöðum og kauptúnum,
hafa orðið að kaupa; pessa vöru
dýrt, en frámleiðendur ekki feng-
ið nienna alt of lítinn hluta söiu-
verðsins í sinn avsa.
Þetta skipulagsleysi parf fyrst
og fnemsit að laga. En pað parf
að gera meira. Kaupmáttur kaup-
staðabúanina parf að aukast með
aukinni vinnu handa peiiim, og
fara par algeriega saman hags-
munir bændánna og hagsmunir
verkamanna, pó að alið hafi ver-
ið á pví signt og hedlagt, að piejir
ættu andistæðra hagsmuna að
gæta, pví að innanlandsmarkað-
urinn verður sá markaður, sem
íslenzkir bændur verða að treysta
mest á.
Þriðja veigamikla atríiðið fyrir
landbúnaðiinn ier skipulagning bú-
skaparjns sjálfs.
Það er augljóst mál, að bú-
skapur verður ekkd rekinn hér
á Islaindi frekar en auuars staðar,
uemiai með notkun hinnar full-
komwustu tækni. Stofuko'stnaður
allur og yfirleitt eign slikra tækja
er svo dýr, að einyrkjar geta pa’r
'varla komið til greina. Alpýðu-
flokkuriinn heldur pví pess vegna
'frátn ,sem sinni stefnu í landbún-
armálum, að vinna beri að pví,
a'ð safna búununr saman, annað-
hvort í isamvinnuhverfi eða ríkis-
bú, á péitni stöðum, par sem rækt-
unarskilyröin eru bezt og liægast
að koma afurðunum á rnarkað.
Landbúnaöarkreppan er nú
komin á svo hátt stig,, að við
hana duga engar kákaðgerðir'
hún verður ekki læknuð niema
með hinuni róttæku aðgerðum,
sem Alpýðuítokkurinn berst fyrir
og hér hefir verið lýst,
(Frh. á 4. siðu.)