Alþýðublaðið - 27.06.1934, Blaðsíða 3

MIÐVIKUDAGINN 27. júní 1934.
ALÞÝÐUBLADIE)
DAGBLAÐ OG V[IKUBLAÐ
ÚTGFANDI:
ALUÝÐUFLOKKJ.RINN
RITSTJdRI:
F. R. VALDEivIARSSQN
Ritstjórn og afgreiðsla:
Iiverfisgötu 8 — 10.
Síinar:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4101: Ritstjórn (Innlendar fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903; Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima).
4905: Prentsmiðjan
Ritstjórinn er til viðtals kl. 6—7.
Hitaveitomállð.
Öll blöð an d st ö ð u f i o k k a n.na
hafa nokið mjög upp við það,‘ er
Alþýöublaðið skýrð,4 fr,á áætluin
Gísla Halldórssonar verkfræðings
iiin hitaveitu úr Henglinum.
Öll taka þau upp andstöðu
gegn máliniu og það á mjög leiin-
kiennjlegan hátt. Pau forðast að
miln'niast á það, aem er aðalatriðá
Úætlaina Gísla Halklórssonar, að
liagkvæmara rnyndi vera aö
ieiða heifa vafntð úr Henglinum
e,n frá Reykjum í Mosfellssvieit.
Ja.rðhiti er þar miklu mieiri og
likindi fyrir heitara vatni og auk
þiests alt útílit fyrir að þar mæjtitii
íratnleiða raforku, sem að gagini'
mætti koma, þó að Sogið væri
virkjað eða einhver hluti þiesis.
Miorgunblaðið, Vísir og Nýja
dagblaðið taka slíka afstöðu tíi
málsd'ns, að láta líta svo út að raf-
orkuvirkjun sé aðalattiðið, vegna
þess lalt útliit fyrir að þar matiti
siinraa það hefir verið af stjórnari-
völdum bæjarinisi að benda þús-
undum króhá í vasa Bjarna Ás-
geirssonar og hefja rannsöknir á
Reykjum, án þess að framkvæma
nokkrar rannisófcndr í Hienglinum,
sem var auðvitað sjálfsagt, þar
siem hér var um að ræða stórfelt
f j.árhia|gisatriðii og framtíðarmál
fyrár bæiinn.
Anniað mál er það, að nýjustu
verkfræð'ivisindi hafa á ítalíu
..sýnt, að hægt er að framleiða
raforku mieð hveragufu á ódýranl
og hagkvæmari hátf heldur en
mieð vatnsafli, og það þó að ralf-
orkuframleiðslan varði að bera
allan kostnað af framkvæmdun-
um.
Þegar menn athuga, að mieð því
að framliaiða eingöngu raforku,
þá er að eiinis notaður ca. 1/10
hluti hitans og ber alian kostn-
að, þá hljóta þeir að skilja hversU
hagkvæmt það verður, ef hægt ier
að nota t. d. 80% (sem annars
myndi tapað) af hitanum til
hitaveitu, eftir að ’búið er fiö
vinna raforkuna.
Atvmmileysingjum
fækkar í Englandi.
LONDON (FB.)
B tiá ðabirigðask ýrslur, sem birt-
ar hafa verið, henda til, að ,at;-
vinnUleysiingjum hafi ien|n fækkað
að veruliegum mun. Talið er, að
þeim nuini hafa fækkað um 4000
frá því skýrslur v,oru birtar í
fyrjra mánuöi. (United Press.)
VerkalýðsfélaglO
á Skagastrðnd.
Hugleiðingar verkamanns.
Af verklýðsfélaginu okkar
fréttáið þið frernur fátt, einis og
um annað, er hér gerist. Félags-
skapuriinn er enn þá ungur, og af
öllium mætti neynt að stytta hon-
um aldur, enda ier það nú næsta
auðvelt, ,sé lítið að barn,inu hiúðl
I fáum orðum sagt á flest, sem
að félagsskap lýtur, mjög erfitt
uppdnáttar hjá okkur Vilndhæliug-
um vegna rótgróinnar þröngsýni!
og áhugaleysis margra, ef þieiíi)
þá hiugsa um annað en að láta
degi hverjium nægja sína þján-
ingu og að alt ,sé ágætit ei;ns og
veri'ð háfi í tið feðra þieirra. En
þó ieinnig vegna þiess, að hér ráða
þeir mestu um málefni almenn-
ings, sem orðnir eru fullmiikið
við aldur tiil að geta fyigst nógu
vel með kröfúm nútímaus, sem
em alt aðrar nú en v-oru á þeiirfra
blómatíð. Pað af yngri kynslóð-
inni, ,sem hér elur aldur sinn, læt-
ur svo þetta rieka á reiðanum af
ótta við að falla í ónáð hinna
valdaháU gömlu herra. Vera má
að meðaumkun náði þar nokkru
lum, því; sumum þeirra fellur það
ákaflega þungt sé móti þeim
mælt í |ei|nhverjiu málefni, er þeir
telja að „velferð sveitarinnar"
varði. Má segja að hér sé ríki
erfðanna, þótt bárur timaus og
breytiniga'nna falli nú mieð meira
og mei'ra afli á þær stoðir, er
enn þá halda uppi hinni gömlu
byggingu. En hvað um það, gegn
engum féiagsskap ier óvildi'n ©ins
míffl -og þessum verkamannasam-
töikum hér, sem reyna að gæta
ofurlí'tið hagsmuna félaga sinna.
Sumir telja það hiedmsku dna að
starfrækja verklýðsfélög, og séum
við eii um það fænir að stjórna
þessum félagsskap vegna van-
þekkingar á almiennum málum —
í fám orðum héimsku. Þ-etta get-
ur ,nú verið. — Við sjáum til
sei\nna, —
En .svo siem áður getur ier þessi
félagsskapur enn sem komið -er
ekki niema nafnið. Hiefðu lesend-
ur Alþýðubliaðsi'ns máske gaman
um þróun þeirrar hreyfingar að
hieyra, ef ég get hraflað eitthvað
saman úr gleymskumóðu fortið-
arinnar, — í gamla daga, fyriir
25—30 árum, var alt, sem að
jáfnaðarsitefnu laut, eins óþekt
hérna og það, sem gerast kann á
öðrum hnöttum. 2 krónur voru
þá borgaðar um daginn fyrir 12
stunda vininu. En þegar skip
komu að mig minnir 37 aurar um
tímann. Lítið var um þægindin
við vimnUna, Alt var borið á bak-
inu. Siæmt var að koma vörum
í land um fjöru. Þá flaut ekki
að bryggjuspiotta, sem var fram-
a|n við C. Hoepfniersi-verzlunar-
húsin. Varð þá að lenda vestur í
Vör, sem kaliað var, þar sem
sjómenu lentu mieð aflann. Síð-
an varð að vaða með vörurnar í
land eftir þangsleipum klöppun-
um. — Ég var sim-ár og krafta-
lítill þá og fór 'oftar en eiinu sinni
á hausinn með pokana. Einn fagr-
ian sumanda,g[ í júlí kom allmargt
af útlendu ferðafólki í iand hér
sér til skemtunar, því skipið, sem,
mig xníiíitár að væri Genes, stóð
þá lengi við. Varð þá að 1-enda í
Vörinnii, -og ætluðu vandræði að
verða mieð að koma þessu fólki
AL|»ÝÐUBLAÐIÐ
úr bátnum. Pað var svo fínt klætt,
að enginn þorði á því að snierta
með sínum óhneinu höndum. Sámt
staiulaðist þ-að á plönkum og
borðum. Verst ætlaði það að
galnga m-eð frú eina unga og fal-
liega. Hún mun hafa verið þýzk,
og var maðurinn með. Maðurinn
bang sér úr bátnum hjálparlaust,
en skildi konuna eftir. Til allr-
ar hamingju var stýrimaður skips-
tns með í föriinni, og hjálpaði
ha,nn hinni fögru frú úr þessum
vándræðum. Fanst mér þá sem
þetta fólk væri oss, er þarna striit-
uðum, svo nriklu æðra og ofar
ei;n,s og englar og útvaldir í sin-
um hdmiky.ninum, er ekki eru sögð
af lakam tagl,
Seinina hefi ég nú komist á
niokkuð aðra skoðun um það. —
Lítið var um góðgerðir handa
verkamönnum við þessa vinnu
þótt illviðri væri og vakað um
nætur. Kom varla fyrir hjá C.
Carl Ber,ndsen, sem þá verzlaði
Hoepfners-verzlun, en það mátti
á Hólánes'i, dga, að e.kki spanm
ha,nn góðgerðir í mat og drykk
við þá, sem hjá honum unnu,
þótt ei væri hann svo auðugur
sem Hoepfner. — Tímar liðu. —
Verzlunarfélag Vindhæiinga varð
hér dnvalt í siessi, með þá helztu
i sveitarstjórni'nni fyrir ráðuneyti.
Hægt fór samt skipavkmukaupiði
upp á við, svo að 1918 var það
85 úujw að vetrinum, en 1 króna
að sumrinu pr,, tíma. 1922 var
gerð dálítil ste'inbryggja í hinni
áður umgetnu vör. Gáfu kaup-
daðarbúar rnörg dagsverk þar i,
Varð þetta til mikilta þæginda að
koma í land vörum og afla á
S'umri,n. Um þetta lieyti varVerka-
mannafélag fyrst niefnt hér. Átti
friumkvæði að því Guðmundur
Pálsson, sem að roinsta kosti’ til
þess-a hefir fylgt ílokki jafnaðar-
manna. Hann mátti -ei halda fé-
lagsskapnum saman gegn þdm
óvinaher, -er. að sótti. En sfðan
hefir þó skipavinnUkaupið 'verið
1 króna um tímanu alt árið, og
hvort sem var í dagvinnu eða
næturvinnu, sem þó er oftar, því
hér -eru skipin afgreidd á ölilum
tímum sóliarhri.ngsins og svo að
siegja í hvaða veðri sem er, ef
ekki er ntieð öllu ófært. Mætti
því kaup v-era allmikið hærira fyr-
ir slíka viinnu en í góðu véðri að
d-egi til. — Enn liðu mörg árin.
Enginn niefndi verkamannáfélag á
nafn, unz félag var stofnað í
vetur. Mai]gir gerðust félagav, og
v,ar áhlugi töluverður. Tveir fund-
ir vonu haldnir í félaginu, sá
seinni í janúar. Voru þá orðnir
leitthvað um 2(7 meðiimir af ná-
lægt 50 verkfærum mönnum, sem
hér eru i þessu kauptúni. Má
-af þessu sjá, hvie st-erkur £félags-
skapurinn er. En þau öfl, sem
u;nnu á hinum fyrsta vísi til þ-essa
félagsskapar, -eru vel að verki
enn þá gagnvart þessum. Hér sem
annars st-aðar er félagsskapur
þessi nmðsyn. BreytLst -eitthvað
hér með atvinnuvegi í nánni
framtíð, fáið þið að sjá hvar
Davíð keypti ölið, eða hviernig
kaup verkamanna hér verður við
nöiglina skorið, -ef þeir ráða engu
þar um sjálfir.
1 þessari sýsiu liefir kaup við
vegavinnu verið. mjög misjafnt.
Er ég slíku vel kunnur, þar semj
ég h-efi unnið vegavinnu mieira og
minna 16 suimur. Sá háttvintii ai-
þingiis- og stjórnmáia-maður Jón
í Stóradal h-efir að minsta kosti
-ekki stutt að hækkun á kaupi
vegavinnumanina hér um slóðir,
enda er nú gamall samherji hans
og vinur eitthvað að hnýta að
Jóni fyrir þáð í einu af blöðun-
um. En hvað um það. Sumarið
1932 unnum við nokkrir sem oft-
:ar i Svínvetningabraufinni, og að-
ein,s fyrir fanmtíii og fimm aura
á tíimajnjn í júií og ágúst. An;nars
istaðar hér í sýslu var þá hærra
kaup greitt á þessum tima við
sípwnimiu. En við vorum atvinnu-
lau.sir, og því að okkur fclemt,
sem þarna uunum.
Að lokum vil ég segja það, að
það er mín hjargfasta sannfæir-
img, að verkamaninafélagið okkar
verði til ffiikilla mienningarauka
hér í þ-orpinu fyrir alþýðuheim-
ilfin, ef þau vilja það aðeims sjálf
og . skilja sinn vitjunartíma.
Öl. J. Gadmundsson.
Þrír harðstjórar
hlttast
RÖMABORG. (FB.)
Samkvæmt áreiðanlegum beim-
ildum koma þeir Mussolini, Göh-
riing og DoMfuss saman á fund i
júlúnánuð'i n. k. ti:l þess að' ræða
ýms samieiginleg vandamál Ita-
líu, Austurríki's og Þýzkalands.
Enn fnerour er búist við, að þeir
_raeði um sambúð Pýzkalands og
Austurxíikás, og verði viðræðurn-
ar, að því er þetta mál simertir,
frámhald viðræðna Hitlers og
Musisolini fyrir skemstu. (Uni’ted
Press.)
Friðarplng
fi BirminglianE
LONDON. (FÚ.)
í Birmlinghámi í Englatidi stend-
ur nú yfir friðarþing, og taka
þá'tt í því um 500 erindrekar frá
ýrosium friðarviinafélögumj í Jánd-
p',nu. I gærdag var haldin sérstök
guðsþjónusta í dómkdrkju borg-
aránnar, og flútti biskupinn í
næðiu isimná stranga áskorun á
ensk'u stjórnina að gera gangskör
að því, að sjá Mðarmálu'num
borgið.
Rússar he ða á refsingam
fyrir landráð.
KALUNDBORG. (FÚ.)
I hegningarlög Sovét-sambands-
ins háfa nú verið sett ný ákvæði
um refsingar fyrir föðurlandssvik.
Samkvæmt þessum nýju ákvæð-
um er lögð dauðahegning við
ýmsum hernaðarsvikum og li'ð-
hláupi, og enn fremur getur það'
varðað lífláti að stuðia að slíku
eða vita um það. Meðfierð land-
ráðamála hefir nú verið flutt frá
pólitisku lögreglunni, G. P. U.,
og til almennu dómstólanna, en
G. P. U. fjállar áfram um gagn-
byltingarmál, en þau vöru áður
talin með landnáðum.
25 RásDDdir manna sóttu
norrænan fnnd á sunnndao-
inn.
KALUNDBORG. (FÚ.)
Norrænn fundur var haldinn á
3
sunnudaginn á Skamlingsbankíen,
og sóttu hann um 25 þúsundir
manna. Pulltrúar frá öllum nor-
rænu þjóðunum töluðu þar, og
talaði Guinnar Gunnarsson skáid
fyrir hönd Islands.
Spanskastjórn-
in vöit í sessi
Deiiar um afstöðuna til
Kataloníu
MADRID. (FB.)
Ýmsdr st j ór n málamenn telja
mjöig líklegt, að breytiaga sé að
væinta á ríikisstjórninni mjög bráð-
lega, og sumir ætla, að til stjórji-
arsld'fta kunnji að koma. Er kunm-
ugt ,að mikill ágremingur er inn-
a(n ríkisstjórnarinnar út af kröf-
um þiedm,, sem Kataloniumenn
gera. (United Press.)
Fyrsta síldfn
til Siglaflasrðar.
SIGLUFIRÐI. (FÚ.)
Frá Siglufirði er símað, að byrj-
að sé nú á byggingu nýju sild-
arvierksmdðjunnar. Nokkur skip
eru farin á síldveiðar og eitt
þegar komið iinn; hafði það 200
mál.
Viðskiftasamn-
ingar takast
með Bretum og Frökkum
LONDON. (FÚ.)
Franska ráðuneytið hélt fund i
morgun, og heimilaði verzlunar-
málaráðherra að staðfesta verzl-
uparsamninginn, sem nýlega var
gerður milli Frakka og Englend-
inga. Samningurinn öðlast gildi
þegar er hann hefir veríð stað-
festur, og er búist við, að það
verði innan fárra daga.
* Aðalatriði samningsins eru þau,
að Frakksr veiti Bretum aftur sama
innflutningsmagn og áður en við-
skiftastríð hófst á milli þeirra í
vetur, og Bretar afnema viðbótar-
tollana, sem þeir lögðu á fransk-
ar vörur um sama leyti.
Frá Vestmannaeyjum.
Á Laugard. kepti úrvalsiið
Knattspyrnufélags Viestmannaieyja
við 'Sjóliða af enska herBkipinu
Boyne, og fóru leikar þanni'g, að
Vestmannaeyingar sdgruðu mieð 8
mörkum gegn lengu.
Með Esju á laugardagdnn komu
hingað til Vestmanraieyja drengja-
flokkur sá, er sýndi fimleika i
Reykjavík undir stjórn Lofts
Gúðmundssonar kennara. Höfðu
dnengirnir einnig farið til Hafn-
arfjarðar, að Álafossi, Reykjum
og fleiri staða í nághenni Reykja-
vikur, og létu þeir hið bezta; yfir
förinnd. Kennarinn kostaði för
þeirria að nnestu leyti, og fleiri
greiddu götu þeiitna. (FÚ.)
Sæsiminn
er slitiinn og er verið a‘ð gera.
viö hann.