Alþýðublaðið - 03.07.1934, Blaðsíða 3

ÞRIÐJUDAGINN 3. JULÍ 1934.
ALÍY8BBLAÐIÐ

3
Þakkarávarp
frá Halldóri Kiljan Laxness
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
DAGBLAÐ OG VIKUBLAÐ
ÚTGFANDI:
ALÞÝDUFLOKFd.RINN
RITSTJdRI:
F. R. VALDEivIARSSÖN
Ritstjóm og afgreiðsla:
Hverfisgötu 8 —10.
Siinar:
4S>00: Afgreiðsla, augiýsingar.
4Í 01: Ritstjórn (Innlendar fréttir).
4í’()2: Ritstjöri.
4003; Vilhj, S. Vilhjálmss. (heima).
4005: Prentsmiðjan
Ritstjórinn er til viðtals kl. 6 — 7.
Starf framundan.
Kosnmgai'irslitin sýna þaömjög
gneiniiliega, að þjóðin óskar eftir
því að samstarf miegi takaist milli
umbótaflokkannfl um stjórnar-
myndun. Þjóðin hiefir kvatf sér
hljóðs með þeirri ósk, að stjórn-
arfar nœstu ára verði mótað af
vilja og þörfum alþýðunnar i
landinu. Síðustu tvö ár hefir hér
ríkt athafnalítil sambræðsiustjórn,
og hiefir ihaldið ráðið mestu um|
dagfar hennar. í kjölfar þessarar
ríkis-stjórnar hefir siglt at-
vinr.uskortur, fjármálaóreiða,
slæleg landhelgisgæzia og sýkt
réttarfar. Tilveru sína á þessi
sambræöslustjörn að þakka þeim.
íhaldsíáhrifum, sem Framsóknar-
flokkurinn varð fyrir 1932. Munu
nú flestir af þeim mönnum, senr
báru íhaldssýkilinn inn í herbúðir
Framsóknarmanna, vera farnir
þaðan og komnir ýmist inn í
Bændaflokkinn eða heirn til föð-
urhúsanna hjá íhaldinu. Eru því
vænlegri horfur á því nú en
nokkru sinni áður, að vinnustótt-
irnar til lands og sjávar geti
tekið höndum saman og myndað
nýja stjórn, þar sem áhrif í-
haldsiins eru fullkomliega útilokuð
f fyrra gafu hændur Fram-
sóknarflokknum ráðnlngu fyrir
samband sitt við íhaldið og sköp-
uðu honum ósigur með lélegri
kjörsókn. Nú, eftir að flokkurinn
hefir losnað við þá menn, sem,
lömuðu alla baráttu gegn íhald-
inu, hafa bændur skapað Fram-
sóknarfloikknum nýjan sigur með
nýrri sókn fyrir málstað hans í
sveitunum.
Alþýðuflokkurinn hefir uranið
glæsilegast á af öllum flokkum,
í þessum kosningum 'og verður nú
í fyrsta sinni fjölmennasti and-
stöðuflokkur íhaldsins. Um Al-
þýðuflokkinn stendur nú vierka-
lýður bæja og kauptúna svo að
segja óskiftur. Og það er áneiö-
anlega einlæg ósfca allra vinnandi
stétta á tslandi, að Alþýðuflókk-
urinn taki að svo miklu leyti
sein unt er forystuna í stjórn at-
vinnu- og fjár-mála, svo að skipu-
lag komi í stað skipulagsleysis
og atvinna í stað atvininuleysis.
Kosningarnar sýna það enn
fremur, að bændastéttin fylgir
stiefnu AlþýðíufJokksinís, enda þótt
þeim hafi í þetta sinn fundis|
sigurvænlegra að kjósa frarn-
bjóðendur Framsóknar í fullu
trausti þess, að samyinna takist
milli þeirria og jafnaðarmanna. Og
líkur eru til að svo verði,. Mun,
þá verða lögð rík áherzla á það,
Herra Reichskommiissar
dr. Metzner,
st. á íslandi.
Virðulegi herra!
Ég leyfi mér hér með að flytja
yður alúðarþakkir mínar fyritr
þánn hluta, er ég siem íslenzkur
bándasonur kynni að eiga í hinL
um ágætu kveðjuorðum, sem þér
hafið vi-rzt að beina til íslienzks
bændafólks fyrir hönd stjórnar
yðar, og pren|uð hafa verið hér í
dagbiöðUnum.
Vér tökum innilegan þátt í
þeirri gleði, sem aftur og aftur
kemur framj í ávarpinu, yfir því,
að þér skulið hafa í yðar land?
forsætisráðherra, sem þér eruð|
ánægður með, og vér vanum, að
það stpilli í engu glieði yðar áð
frétta á móti, að vér höfum hé:r
á landi eiúnig haft mjög góðan
fiorsætisráðherra á undanförnum
árum, og óskum vér að forsætis-
ráðherra yðar mætti takast að
leysfl vandamál sinnar þjóðar
hlutfallslega eins giftusamliega og
b 1 ó ðsúthel I i ngaIau st og okkar for-
sætisráðlierra liefir tekisf hér, —
án þess vér finnum þó nokkía
hvöt hjá oss til að fara að út-
breiða vorn forsætisráðberra i
Þýzkalandi.
Það gleður oss einnig mikið að
beyrla þau tíðindi, sem þér hafið
að flytja af svo köiluðum ger-
mönskum bændum, niefnilega, að
þieir hafi „staðið á rétti sí;num
með seiglu og festu og haldið
blýfast við lífsskoðun sína.“ Svip-
að er að segja af íslenzkum
bændum, þeir hafa í þúsund ár
staðið á rétti sínum á sína vísu,
lendia hafa þeir sízt þurft á minm,
.seiglu að halda til þess að standa
á þessum mierkilega rétti, og ekki
hefir okkur siður borið nauðsyn
til að balda blýfast við lífsskoðun
okkar, sem einkum hefir vetii'ð1
falin, í því að áHjt'a, að við mundí-
um einhvern tíma komast úr
krieppu þeirri, siem hér befir nú
sitaðið hjá almennum bændum í
rúm þúsund ár, þrátt fyrir ó-
umræöilegt strit, gersneytt ajiri
skynsiemisglóru, oft bæði nótt og
nýtan dag, samfara miklu hungri,
rán-dýru tóbaki, slæmum hibýlum,
léiiegum fatnaði, heiilsuleysi, rnikf-
um barnadauða og ákaflega ó-
hajgstæðri verzlun. Þrátt fyrijr
þessa blýföstu lífsskoðun vora,
að vér mun-dum einihvern tíina
komast úr kreppunni, hefir þetta
því rniður ekki tekist enn þá, sem
Ijósiast genigur fram af því, að
þorri islenzkra bænda stritar frá
tólf og upp í átján stundir á
sólarhring vetur og sumar mieð
þeim árangri ,að sluildir bænda
fyrir matvæli, fatnað -og lítilfjör-
legar húsiabætur hafa farið hrað-j
vaxandi í verziuninni. Nú huggl-
um við okkur þó við það, aði
kominin er krep pu lánasjóöur, sem
gefur okkur eftir alt að heimingái
af matarskuldum okkar, svo við
getum bráöum fa;rið að safna
ferskum skuldum, og vonum vér
.að þietta styrki oss í hinni blý-
föstu iífsskoðun vorri, sem vér
að láta þjóðholl verk tala niður
hótanir ihaldsmanna um höft á
skoðana- og rit-frelsi manna.
A.
höfum haft í þúsund ár, að vér
munum komast úr kreppunni. —
Aftur á móti hryggir það oss
mjög að heyra af ávarpi yðar
þau tíðindi af smnum germönisk-
um bændum, að það hafi verið
„bitinn úr þeim bakfisikurinn í
umhverfi, sem ekki féll að lund
þeirra." Ja, hvað á að gera við
því? Lundin, minn herra, það er
mikið vandamál. Ég álít, að það
þurfi að breyta lundinni í þ-ess-
um mönnum, svo það sé þó að
minsta kosti hægt að bíta úr þeim
bákfiskiinn, án þess lundin bíðii
rnikið tjón.
En nú er ætt og óðal undirstað-
an undir germanskri lund, eins
og þér takið fram af svo msiikilli
skarpskygni. Ættin, hrjein ætt, það
er ágætt; við, íslenzkt bændafólk,
erum líka komin af mjög hrein-
um ættum, þ. e. a. s. við erum
komin út af mannesikjum eiins
langt og ættir verða raktar, þótt
framhjátökur hafi náttúrlega átt
sér sta-ð við og við. En óðálið; já,
óðalið, minn herra, það er nú
því miður dálítið sorgieg saga.
En við sleppum því. Við látum
oss nægja að ó-ska að germönisik-
um bændum rnegi takast að
halda óðalinu ósnortnu af matar-
skuldum og bankavöxtum, og að
þeir miegi framvegis halda blýfast
við þá iífsskoðun, að þeir geti
látið „börnum sínum og barna-
börn-um eftir þann arf, að umi
síðir muni forngeximianskur
bændadugur aftur ryðja sér til
rúms franii í dagsbirtu:na“ — eims
og þér komist svo snildarlega að
orði í yðiar hu-gljúfu kveðjuorð'-
um til vor.
„Vcrzlun og iðniaður, og hverj-
um nöfnum, sem rntenn nefnia
þessi nýtíjskufyriirbrigði öll,“ —
já, svei því öllu, hvað eigum
við áð gera við slíkt. I því málii
fellur enginjn skuggi á milli okkár.
Verzlun og iðnáður hefir ekki
gefiö almennum hændum nieitt,
svo að menm viti, annað en skuld-
irnar. Niðiur með öll „nýtfskúM
fyrirbriigð;i‘‘ af þess'u tagi, jafnn
vel þótt þau séu „snotur á að
sijá“.
„Hin nývaknaða þýzka bænda-
menning heilsár hinni fornu ger-
mönsku bændam-enningu, sem
ekki flúði til Islands, heldur fór
þáhgað í kyrþ-ey, og sem hefir
verið hress -og voldug um alda-
riaðir. í íslenzka bóndanum heils-
ar þýzki bóndinin öllum mönnum
og konum af germanskri ætt, sem
játa sig umdir ætt og óðal sem ó-
missandi grundvöll, en um iíeið
siem traustustu trygginigu fruimJ
germánisks lundarfars."
Þetta er vituirlega rnælt. Vér
þökkum yður þessi vængjuðu orð.
En því miður, þá -er ekki alveg
láust við, að þér ta-kfð dáíítið!
skakkan pól í bæðinia á eimum
stað, en að eins á einum stia-ð.
Okk-ar bændamenn:i;ng er .niefnÞ
lega ekki germönsk enn þá, og
þaðan af síður er lundarfariö
frumgemnlanskt. Aftur á móti bef-
ir viðgengist á fslandi frá fornú
f-a:ri að læra latí'niu, og hefir sú
fræðigrein einkum verið mtet-in að
verðlieikum af okkar á-gætu og
sannkristnú pnestnm. Og það er
þess vegna, að okkur -er dálítið
kunnugt um hið eina fræðirit,
sem hinin mentaði beimur þekkir
um háttu Forngernnma -og frum-
germanskt lundarfar, — Ger-
mánia, bæklingur -eftir Tacitus,
ritaður seiint á fyrstu öld eftir'
Krist. Og það -er vegna þ-essarar
þ-ekkingar á háttum Forng’ermana.
sem við leyfum okkur viirðinigar-
fylst að biðjast undan samlíkingú
á okkar bændamenningú, þótt lítiil
sé, og men,nin:gu Forngermana.
Tadtus, hinn hámentaði sagna-
meistari, s-em annars tilheyrði
þeirri þjóð, sem mér er sa'gt að
nútímia-Þjóðverjar taki mieira
mark á -en fl-estum öðrum þjóð-
um, h-ann skýrir svo frá, af ná-
inni viðkynningu við Fornger-
nxani, að þeir hafi v-erið ákafliega
full.ir -af hj-átrú og hlíeypidómum-.
Hann segir, að það sem. sérkenni
þá umfram ’ alt annað sé óvið-
ráða'nl-eg bernaðarnáttúra, mann-
drap, blóðhefndir og þrælahald.
Þ-eir tíðkuðu mannblót til dýrð-
ar h-erguði sínum. Leti þ-eirra var
þvílík, að hún varð að máltæki
nteð Rómverjum. Kvenfólk var
haft í sviipuðum mietum og þræl-
ar og látið stúnda akurvinmma
m-eð þeim, því - slík viinnla þótti
e-kk:i frjálsum manni sæmandi.
Þegar Ge.rman.ir voru ekkii að
berjast, þá stunduðu þeir dýra-l
veiðar, eða dráp-u tímann mieð
því að éta og driek-ka þar sem
þeir lágu í bjarnarskinnsfletum
siinúin i jarðhúsum, -eða sváfu
fram á daga. Tacitus segir, að
þ-eir hafi, verið óstjórnl-ega drykk-
feldir, -og lauk drykkjuveizlum
þeirr-a i-ðulega mieð blóðugúm bar-
dögum. Þeir voru mjög fíknir
f teningskast og lögðu oft pier-
só:nu sín-a o-g frelsi undir í þ-essu
fjárhættuspil.i. Þ-etta er sú eina
öi u-gga heimild, sie-m til er í veri-
öldinini' um Forngermani, -og að
ingj-u með beiimikomuna. En sem
svar við ósk yðar um, að isl-enzki-r
bændur mættu t-aka upp lifnaðari-
hátt-u og lundarfar Forngermana,
vildum vér bæta þeirri ósk við
kv-eðju vora, að einnig yðar þjób
rnætti lisfa og starfa í pessari
frumgermönsku dygð: að vera al-
úðlegir vi-ð mienn af erlendum
uppruna, s-em kunna að dvelja
m-eðal yðar. Hv-er veit niema þess-
ir framandi ntenn tilbeyri þjóð,
sem leigi sér bæði eldr-i og merki)-
legri menhingarsögu en Isiand og
Þýzkaland til samans.
M-eð djúpri virðingu og þakk-
læti,
yðar
Halklór Kttjan Laxmss
(íslenzkur bóndasonur -og
me,ðl-i-m|ar í Búnaðarfél-agi
Islands).
4. landsfandnr ís). kvenna.
Fulltrúar á la-ndsfún-dinn þeir
sem staddir voru í bænúm komu
i fyrra kvöld ásamt nokkrum
gestum s-alman í Leikfiimisal Mið’-
bæjarskólan-s til samei-ginliegrar
kaffídrykkju.
M-eðan setið var undir borðunt
gáfu fulltrúarnir stutta skýrslú
hver um sitt félag. Um 40 fulltrú-
ar víðs vegar að af landinu
ih-öfðlú í fyrra kvöld tilkynt þátt-
töku sina i fundi'num auk full-
trú-a fná félögunum í Reykjavík.
1 -gær skoðuðu k-onur skólasýn-
inguna, -en í gærkveldi varLands,L
íundurinn settur í l'ðnó. Frú Brí-
et Bjar-nhéðinsdóttiir sett-i fund-
i-nn, Karlakór R-eykj-avíkur söng,
Ásgeir Ásgeirsson forsætis'ráð-
herra bauð gestina velkomna ,-og
auk þ-ess voru ræðuhöld og-söng-
ur.
óska íslenzkum bændum slíkrá
lifnaðarhátfa og lundarfars verð
ég því rni-ður að álíta, að -e:nn sé
tæplega tímabært, án þess m-ér
dettá: þ-ó í híujg að efast um liimn
hr-eina tilgang ýðar mieð óskinni.
Þó skal því ekk-i gleymt, að í
þessari ©iin-u sögulegu heimiid,
sem til er -um Forngermani, er
getið nokkurra dygða, sem þrátt
fyrir aJt hafi prýtt þennan auroa)
þjóðflok-k, og m-eðal þeirra len’ sú
taWin helzt, hve vi-ngjarnllegir þeir
v-oru við menn af erlendum upp-
run-a, sem dvöldu mieðal þeirra.
En þótt vér, ísl-enzkir bæ-ndur og
bændasynir lítum mieð óhug til
fornlgermanskrar villimjénsku yfir-
leitt, þá vill svo til, a-ð við höf1-
um löinigum h-ælt okkur af gest-
risni við framandi mienn. Það
hiefár þaninig glatt oss mi-kið, að
þér hafiið koniið til v-or, og ég
fullv-issa yður um, að vér höfum'
allan vilj-a, á því að taka á mótí
yður af ekfci ósvipaðri gestrisni
og þeirri, sem Tacitus áleit einna
geðþiekkast sérkenni Forn-ger-
man-a. Vér þö-kkum yður fyrir
borouna -o,g óskum yður t:il hanf-
Jarðarför móður og tengdamóður okkar, Guðrimar Lýðsdóttur,
fer fram frá þjóðkirkjunni fimtudaginn 5. júlí og hefst með bæn á
elliheimilinu „Grund“ ki. 1 e. h.
Anna oú Einar M. Einarsson.
Bezt kaap fást i verzlan Ben. S. Þórarinssonar.
•v "