Alþýðublaðið - 28.07.1934, Blaðsíða 2

LAUGARDAGINN 28. júlí 1934.
alþýðublaðið
1
Japan.
Eftir Hendrik J. S. Ottóson.
---- Nl.
Það var í fyrstu augljóst, að
Japanar höfðu alla yfirburð: yfi.
andstæðijiga sína. Bæði var jap-
ansk'i heriinn betur búinn að vist-
um og miklu fjölmennari og auk
pesis bættust erfiðleikar við að-
fi'utnirng Rúsisa ,áS öminur vand-
ræðii. Lieiiðin frá Rúsislandi var
löing, 3—4. vikur með járnbraut
þviewt yíir Asíu. Japanar sátu á
hraösikreiðum berskipum fyrir
öllum aðflutningi á’ sjó.*)
Hierinaður er erfiður í fjaWe'ndá
Manidsjúríu, og Rússar komust
fljótt að raun um að öll herstjórn
þeirra var í molum. Eru t. d.
frægir sumir hergagna- og mat-
væla-flutningamÍT. Lest eftir Iest
flutti vörur og hergögn. austur,
en» þegar umbúðir voru iopnaðar,
var „iinnmiaturiun" grjót og jáma-
rusl. Þieiir fóru líka halloka frá
öndverðiu og þrátt fyriir liðsiauka
hepinaðiist K'.tnopatlén yfiirhers-
höfðlilngja ekki að hrinda sókn
Japnna. I orrustunnd við IJao-
ynnff., sem stóð írá 30. ágúst til 3.
sept. 1904, biðu Rússar úsigúr.,
enda þótt maunfall þeirra væri
miinna (16 000 manns) en Japana
(25 000 manns). Sama er að siegja
um orrustuna við Sjaho (5.—17.
okt.), ien þá var mannfall Rússa
meálra (R. 41000, J. 30 000). 2.
jan. 1905 nieyddist Stössei heris-
höfðiiinjgú', scm stjórnaði vörninnl í
Port Arthur, ti:l að gefast upp,
þvi engin von var til þess, að
hoinium bæriist niokkur liðsauki að
gagini.
Aðalorrustan stóð við bæiinn
Mukd&n 24. febrúar til 10. marz
1905. Voru herirmiir hér um bil
jafniir að mannafla, um 310 þús.
hver, en allur útbúnaður Rússa
lafcari. KuropafKÍn stjórnaði sjálf-
uir rússneska hernum, en yfir-
hiershöfðiingi Japana var Oyama
marsikálkur. Eftir hálfsmáinaðar
látlauisa skothríð og höggorusf-
ur létu Rússar undan síga. Mann-
fall var gífurlegt á báða bóga.
itussar miistu rúml. 91 þús. mann.
óg Japanar 71 þús. Var raeð þess
urí orruistu í raun og veru lokit
allri vör,n Riissa.
Á sjó fór alt á sömu leið. Jap-
ainlski fliotiinm elti Rússana uppi
og gátu þeir lítið viðnám veitt.
Til dæmiis um ástandiö hjá flota-
stjónnihnái má g,eta atburðar, seo>
miilkla leftiirtekt vasti um allain
hieim. Eystrasáltsfliotinn átti að
fara austur til Kyrrahafs gegnumj
Gibraltar—Sue'z. Á lieiðinini sigidi
hanin .suður Norðursjó. Hann kiom
í myr<kri að iloggerbanka, aðal-
íilskistöðvum NorðursjávariiiiS. Þar
liggja oftasst huindruð, jafnvel
þúsundir skipa. Þegar þanigað
ikiom, voru flestir yfiirmeninirnir á
rússmesika flotanum dauðadrukkn-
*j Þess má geta, að íslenzkur
maður, sem flestir bæjarbúar
kaininast við, lenti í „hierlieiðingu“
hjá Japönium (Ólafur Guðnason,
Leifsgötu 26, starfsmaður hjá 01-
iíuverzluin Islands). Hanin var á
þýzku flutningaskipi, sem var á
leið táíl Vladivostok með vistiý
til Rússa, og var það tekið og
sat síkipishöfmn fangiin niokkurn
tíma í Yiokohama o. fl. bæjum
í Japam. Kann Ólafur frá mörgu
a’ð segja um æfintýri sín þar og
aúnars staðar.
3r. Sáu þeir Ijósin á ensku og
hollienzku skipunum, siem voru að
veiðium. Héldu þeir að þarna væri
komiinn japanski flottei og hófu
'sfoothríð á varnarlausa fiskimenn.
Söktiu þeir þar togaranum „Crane“
frá Hull, og fórust þar nokkiú'
menn. Urðu út af þessu miklar
æisiángar í Englandi og jók ekki á 1
viinsæIdir kei s aras tj órnaif nnar.
Ofan á alla ósigra Rússa bættyt
nú það, sem mestu um réð, að
þeir neyddust til aö semja frið.
Þrautpíndur verkaiýður og fá-
tækir bændur hófust handa gegn
valdhöfunum. Mánuðum saman
geysað'i byltingin 1905, og stjórn-
i:n sá sinn kost væriistan að snúa
öllum kröftum sínum gegn verka-
lýðnum. 5. sept. 1905 voru friðar«.
isamniingarniir undirritaðír í Ports-
míouth í Elnglandi. Japanar fiengu
JLiaotang og Port-Arthur og suð-
urhluta Sakhalin-eyjar, en Rússar
héldu niorðurhlutanum. Nokkrum
áriurn síðár slóu Japanar eign
siinni að fullu og öJlu á Korieu iog
haía dnottnað þar síðan mieð hinni
rnestu griimd.
Þegar ófriðurinjn mikli hófst,
1914, vom japanar sem fyr
bandamenn Engliendinga. Hilnn 23.
ágúst 1914 sögðu þieir Þjóðverjuni
stiíið á bendur.
Skal nú að endingu lýst land-
vinningastefnn og yfirgangi vald-
hafanna japönsiku síðan 1914.
Yfirgangur Japana síðan 1914.
Siöast umnið 20 ána sfoeiíð hefir
mest borið á landvinningastarf-
siemi Japana og yfirgangi þeirra í
Austur-Asíu. Strax í stríðsbyrjun
ákváðu þeir að ná fullum tökum
á Kina, meðan vestrænu þjóðirn-
ar máttu ekki, vegna strí'ðsiins',
gæta „hags-muna" sinna austur
þar.
3. september 1914 brauzt jap-
anisfour her inn fyrir landamær'ii
Kílna og tók KHaniajung hiersikiildi.
Setti .stjórnim Kínverjum eftirfarr
andi iskilyrði:
1. Kílnverjar heita því, að viður-
kenna alla þá samninga, sem Ja-
panar gera við Þjóðverja um ný-
lendur og leigulönd Þjóðverja í
Kína.
2. Kínverjar afhenda Japönum
tii 99 ára Port Arthur, Daróen
(Dalny), Suður-Mandsjúríú-braut-
iina, Antung—Mukden o. fl. járn-
brautir >og mi'kilsi\'ierð réttindi í
Mandsjúríu. -
3. Kíjnwerjar heita því, að veita
enigu öðru ríiki mein fre-kari rétt-
iindi við strendur Jandsins.
4. K|n\ier 'ar veita Japöaum hlut-
deild að jöfnu við innborna mienn
í; allri námuvinnslu og helming
hlutabréfa í stærstu námufélög.
um.
5. Japanar fá f járhagsleg yfirráið
yfir Fufoien-héraði, lögriegluþjón-
,ar í öllíum kínverskum stórborig-
um sfoulu vera jafnmargir jap-
ansikir og kínverskir. Auk þiess
skiulu Kínverjar taka japaimska
ráðunauta í öllum fjármál'um.
Kíinverjar nieyddust til aðganga
að ölium þessum aiarfcostum,
nema 5. atriðinu. Sömuleiðis
neyddi keisarastjórnin r'ússneska
þá til að veita Rússum sóratöi
jámbrautarréttind; í Man'dsjúriu
1916 krafðist japanska stjórnón
þe.ss, að fá fullkomið eitirlit mieð:
öllum utan- og iunan-rjdistmálum
Kíinverja. Þesisu var hafnað og
1917 áfcvað kínvensfca stjórnin að
ganga í lið með bandamönnum
til þess að tryggja sér vernd
þéirira giegn Japönum að striði-.iu
lokniu. Japöuum var þetta mjög
á móti sfcapi ,en þar sem Bret-
um var lifsnauðsyn að halda fullri
vináttu víð bá, gerðu þeir, ítalir,
Rrakkar cy i
smu iokuu ía
nýliendur þýzkar í Kyniahafi'nU
fyrir iniorðan miðjarðarlínu.
1917 um haustið breyttist af-
staðan, þegar rúsisnieski verkalýð'-
urinn hratt af höndum sér öilum;
kúgiumm og liðismöinnum þeirra,
mensjevikunum. Japanar hugðúst
þá að ná af þeim austurhluta
Siberiu. Réðust þeir því 1919 iinin
í lölnd þieirra með tilstyrk „hvít-
Rússa“, þ. e. a. s.. gagnbyltiniga-i
manna, siem ílúið höfðu iand við
valdatöfcu verkalýðsins. En nú
var ekki sama stjónn og 1904—05.
Reis allur rlandslýðúr gegn inn-
rásarmöninunium, 'Og eftir gnimmií-
iega viðUneiigin urðu Japanar að
vikja ásiamt „hvít-Rússu:num‘‘,
síðiustu Ieifum gamia tímams.
1920 náðiu Japanar mikilsverð-
um réttiindum í Mandsjúríu.
Breta og Bandaríkjamenn tók
nú að yggja um áhrif siú, í Aust-
urheimi og tóku því saman ráð
sif|n til þess að hniekkja yíirgangi
Japana. Var því haldin hin svo-
miefnda Washington-riáðBtefna í
fiebr. 1922. Skv. samningi, siem;
þar var gerður, hétu stórveldiin
(að Japain. undaniskildu) að
tryggja ævarandi sjálfstæði Kína.
Japa'niar féllu frá kröfum þeim,,
sem þeiir höfðu bomið fram ,á
hendur Kíinverjum (sbr. hér á
undan).
Brátt fór að bera á því, að
sambandsleysi Japana við S. S. S.
R. væri þeim til mikil»s ýiaga
Þeir ineyddust því til að viður-
foenna S. S. S. R. „de jure et
facto“ (28. jan. 1925). Um 'leið
rieyndu þeir á allati hátt að
styrkja »áhri‘f sin í Mandsjúríu,
m. a. með því að byggja járn-
brautir þar í landi ti;l þiass að
kieppa við Austur-Kína-brautiina,
en hú:n var að hálfu leyti undiir
istjórjT S. S. S. R. og að hálfu
undir kínverskri’ stjórn. Banda->
ríkjamenin þóttust einnig eiga
hagsmuna að gæta í Mandsjúríu, j
enda höfðiu þeir lagt miki'ð fé
í námuvitislu þar. Þegar heitns- I
krieppan skall á 1920 var fjáritag'-
ur Japana í hi;nn»i ivi'ostu citeiou
Rikisiskuldiaíiiar moixi eo noufonu
siiinni fyr tog óániægja vcrha’.ýðs- j
leg, en eftir stríðið höfðu þau i
versnað um allan helming.
Það er ekki ofsöigum sagt, að
japanisikir verkamenn séu sveltiir
og lamdir gaddasvipu'm af' yfiír-
sitöttiinmi, sem mun eiinhver hin
hroikafylsta oig mi,skuinnarlausasta,
siem uppi ier. Auðvalds- og hier-
vald'S-iklíkan, sem mieð völdiln fer,
Sá fram á, að eiinasta ráðið til að
tryggja sér auðiindir Mandsjúríú
væri að tiaka alt laindið herskil’di.
Haustið 1931 réðst japanskur her
jlnín í landiö og í ársbyrjun 1932
hóf floti þeiirra sfoothríð á Sj,ang,->:-
hai, mestu verzlunarborg í Kína.
29. febr. 1933 sögðu Japanir
siig úr þjóðabandalaginlu og
neyddu Kíinverja til að siernja frið
á þeim gruúdvelli, að þeir fengju
aila Mandsjúriu og Jeboi-fylkið.
Nú er tenlgiúni í vafa um, að til-
gangur Japana er að sölsa undú
ság Austur-Asíu og kúga tl'l
hlýðni viið ság allar þjóðir, er þar
byggja. Sovétlýðveldin ieru hcldur
f2ikk.ii í vafa um að þeir hyggi á
vopinað,a itinrás í Austur-Síbieríú,
hveinær siem færi gefst. Þesis
viegna hafa þau sent henafla að
austurlandamærum sínum og' hafa
geflð Japöinum sikýr svör við öil-
um yfirtroðslum þieirra:
„Vér ágirniumst ekki önnur
löind, en við látmn aidriei að ek
lí'fu leátt fótmál af löndum verk-
lýðsríkjanna.“
Fyrir dyrum stendur nú ófriið-
ur málli hins frjálsa verkalýðis
S. S. S. R. annars vegar iog jap-
anska hiervaldsins hiins vegar.
Vierkalýðurínn rús'sniesiki hiefir
hieitið öllium kúguðum-þjóðum í
Asíiu fylgi sínu og h,ann stendur
eiithuga igégn öllum landviinninga-
tilraunum japönsku yfirstéttarinm
ar. Kúgaöur verkalýður í Japan
og Austur-Asíu setur á hann alt
sit,t traust.
Hanji mun sigm■
, : ; ; í>iíiíi samn-
u akyiáa að strl'ð-
Sjantuing og allar
áins vaaxndi dag frá degi. Kjör
hams höfðiu, alla tíð verið öinur-
fl mornun:
Tii ÞiBsggTOÍla,
i Þfæsfaiund,
f 0límm @|| víðar.
Beztu fáanlegu skemtiferðirnar um helgina. Austur í
kvöld og í fyrramálið.
Notið góða veðrið.
Njótið góðu bifreiðanna frá
— Heim annað kvöld.
Stefndóri.
J&imis .. ,;ív
„ l :'..óx vóðóMxiavinuin sinum annað en fullkomna kemiska
hrems'öii, litun og pressun. (Notar eingöngu beztu efni og vélar.)
Komið því þangað með fatnað yðar og annað tau, er þarf
þessarar meðhöndlunar við, sem skilyrðin eru bezt og
reynslan mest.
Sækjnm og sendntn.
Púkkgrjót, sprengigrjót, slétti-
sandur (pússning) til sölu. Sími
2395. '
Beztu og ódýrustu sumarferðirn-
ar verða nú eins og áður frá
Vörubílastöðinni í Reykjavík, sími
1471.
Ódýrt. Klæðaskápar, barnarúm
og borð. Lindargötu 38.
Fyrirliggjandi eru nokkrir herra-
klæðnaðir, sem eiga að seljast.
Enn fremur ein kven-re.iðdragt.
Bankastræti 7, Leví.
VANTAR IBÚÐ 1. sept. eða fyr.
TilbiO'ð ósikast fyrir hielgi. Sig-j
urður Einarsson, símar 2766 og
4994. Pósthólf 143.
TVö HERBERGI log eldhús ósk-
ast 1. október. Ábyggileg greið'sla.
TilbO'ð ileggist inn á afgreiðsiu
blaðsins merkt 37.
AÐALSKILTASTOFAN, Grjóta-
gö'tu 7, uppi. öll skiltavinnafljótl
Oig vel af hendi leyst. Sanngjarnt
verð. Opiin allan dagiinn.
Alt af gengur pað bezt
með HREINS skóáburð
Fljótvirkur, drjúgur og
— gljáir afbragðs vel. —
Freðfiskur undan Jökli og
íslenzkt glænýtt gróðrar-
smjör nýkomið í verzlun
Kristíiiar J. Hagbarð,
sími 3697.
p :skt dý ir-f n 'f,
E.rh-.S||öta 29. Sím 897«
Drátlarvextir
falla »á fyrsta hluta útsvara
þessa árs, ef hann verður ekki
greidd'ur fyrir 3. mæsta mán->
aðar.