Alþýðublaðið - 27.10.1934, Blaðsíða 1
/
Anglýsíngar
t snnnud gsblaðlð
komi til afgreiðslunnar
fjrirkl.61 ktðld.
RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON CTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XV. ÁRGANGUR. LAUGARDAGINN 27. OKT. 1934. 309. TÖLUBLAÐ.
Svikarar við sitt eigið hæjarfélag.
: , , ■ i | ---
Eftir Emil Jónsson bœjarstjóra
AÐ hefir komið til orða,
að Hafnaríjarðarka'upsta'öur
áiEekti um ríkisábyrgð fyrúr 150
þús. kr. fast lán nú, til|greiðslu á
öllum si,bum lausaskuilduim og ó-
samininigsbundnum skuldum.
Samþykt um þetta var gerð á
tveim síðustu bæjarstjórnarfund-
um, er haldnir hafa verið hér, og
voíjm aU-'r, bœjarfiillirúar puí mecr
mœltir.
Þieir, sem lesið hafa að staði
aldri Morgunb.laðið, og ég tala
inú ekki um blaðið Hamar i Hafnl-
arfirði, hafa rekið sig á það, að
aðalárásarefnið fyrir allar kosn-
ingar á okkur jafnaðarmennina í
Hafnarfirði hefir verið það, sem
þeir hafa kallað fjármálaóstjórn
okkar. Hefir þar verið málað með
svörtum litum, skuldafen það er
Hafnarfjörður væri í kominn, og
myndi aldrei losina úr.
1 dag þykir Morgunblaðinu mik
ils við þurfa að fræðá lesiendur
sina ainu sinni enn. Af hverju?
Sjálfsagt hefÍT blaðið ekki fund-
ið upp á þiessu sjálft eða rit-
stjórar þess í Rieykjavík. Ekkert
skriflegt liggur fyrir um miálið
enn þá hjá álþingi. Og loka-sam-
þykt var um þetta gerð á bæjl-
arstjómarfundi fyrir nokkrum
döjgum, þar siem enginn áheyrandi
var viðstaddur. Það getur því
ekki verið nema um einhvam
bu:Éi.rfnlltrúumn í Hafnarfirði að
ræða, som hefir fundið hjá sér
innri þörf, til að afflytja máljð
á opinberum vettvangi, áður en
það var k-omið fram á réttuta
stað, og reyna þannig að spiila
'fyrir að það næði fram að ganga1,
með bliekkingum og staðiausum
stöium, um fjárhagisástand bæjar-
ins, 'eftir þó að hafa samþykt
í bæjarstjóminni að neyna að fara
þiessa ieið, og leggja þar rika á-
herzliu á að máiið næði fram að
garnga, því að það gerðu allir bæj
arfulltrúarnir.
Ég veit, að bæjatfulltrúar jafn-
aðarmanna standa ekki að grein/-
inni. Hitt skiftír þó litlu máli,
hver bæjarfulltrúi Sjálfstæðis-
flokksiins stendur að hennj. Þeir
geta hneiinsað sig sem vilja. En
aðferðin o-g hugsunarhátturinn,
siem lýsir sé't í þessum verk-naði,
ler svo langt fyrir neðan alt v-eli-
sæmi, að hann er þeim einum
samboðinn.
Um yfirvofandi gjaldþnot Hafn-
arfjarðarkaupstaðar er annars
þetta að segja í fáum orðum:
Ef hafnarsjóður Hafnarfjarð-
ar og Bæjarútgerðin er talin
með, verður skuldlaus eign
Iiafnrrfjarðar á sama tima kr.
150377541 — eða rúm hálf
önnur miljón.
Ef enginn bær eða sveitarféf-
lag á landinu stæði nær gjald/-
þroti en þetta, þá væri vel, og
þá hefði ekki þurft að gera ýms-
ar þ ær nieyðarráðstafani'r, sem
gerðar hafa Verið hin síðustu ár.
Hitt er rétt, að lausaskuldir
ha'a safinast hjá bæjarsjóði nokkr-
ar hin síðiustu ár, að vísu rnjög
villandi uppgefinar i Morgun-
blaðinu, ien það er nú fyrirgefarý
liegt, því að Sjálfstæðismenn í
Hafnarfirði virðast ekki geta farjð
rétt með tölur.
En af hverju hafa þessar skuldi-
ir safnast? Það er af því, að ýmsi-
ir viðskiftamenn bæjarsjóðs Hafn-
arfjarðar hafa ekki getað staðáð
f skilum með sínar skuldbinding-
ar. Ýmsir sveátarsjóðir úti um
alt land sikulduðu um síðustu ára-
mót Hafnarfirðd kr. 106,129,20 og
hefir sú upphæð aukiist slðan.
Gjaldendur innanbæjar skulduðu
á sama tfma kr. 99J553,17y En ó-
greidd'it vixlar og lausaskuldir
námu þá kr. 101,684,31.
Hafinarfjarðarbær og þau fyr-
irtæki, sem hann ber ábyrgð á,
og á, umsetja á hverju ári rúmar
2 miljónir króna (tekjur og gjöld
hvort um sig yfir 1 miljón kr.).
Þegar tekið er tillit til þessa,
og svo aftur hins, að með þiessu
150 þús. kr. láni átti að greiða
upp alla víxla og lausaskuldir,
sem safnast hafa hjá bæjarsjóði
siðastliðin 5 ár að minsta kostí
bæði vegna ofangreindra van-
skila og ýmissa framkvæmda í
bænum, virðist ekki mieð sannl-
¥^MIL JÓNSSON lagði i gær
JCj fram frumvarp að lögum
um stofnun iðnlánasjóðs til
stuðnings iðnaðinum i landinu
og iðnaðarmönnum.
f frumvarpinu segir rneðal ann'-
ars:
Til stuðnings iðnaðiarmöirinu'u
og smærri iðjurekendum skal á
næstu 10 árum leggja 25 000 kr.
á ári úr rikissjóði í séristakan
sjóð, er beltir iðnlánasjóður.
Atvinnumálaráðuneytið veilir
lán úr iðmlánasjóði, eftir tillög.
um frá stjóm Landssambands
iðnaðiarmanna og eftir þeim regl-
um, er hér fara á eftir.
Lánin veitast iðnrekendum og
smærri iðjurekendum, sem. erfitt
eiga um lán-töku á annan hátt, til
kaupa á vélum og stærri áhöld-
um (ekki handverkfærum), og
einnig tól rekstrar, -ef sérstaklisga
stendur á og viðunandi trygging
ter í boði.
Atvinnumál aráð-herra augl ýsir
einu sdmni' á ári eftir umsóknum.
mn lán úr sjóði þessum. Lánl-
beiðnum skal fylgja:
Ýtarlieg umsögn um það, t;.l
hvers lánið á að notast, hvaða
vélar og áh-öld á að kaupa, kaup-
verð þeirra, hvar þær eigi að
setjast og til hvers þær eigi að
notast.
Lánstiminin er alt að 12 ár.
Vextir ákveðast eitt skifti fyr'ir
ö/.l fyrirfram fyrir hv-ert lán, V2°/o
hærri en i'ægstu ríkislánsvextif,
sem fáanlegir vorú ánið fyrir lání-
tökuárið. Lánin má veita afborg-
unarlaus fyrstu 2 árin, en eftir
það afborgist ,þau með jöfnumi
afboiigunum. Atvinnumálaráð-
istefnt í þann voða, sem gefið er í
skyn í Morgunbiaðinu í dág.
Því miður er ekki timi til á
1V2 klst., sem mér er ætluð, til
að skrifa þessa griein, að gera ít-
arlegar gnein fyrir fjárhag Hafni-
arfjarðarbæjaT yfirleitt, bæði nú
sem stendiur og hin síðari ár, en
ég mun gera það nánar síðar. Að
eims fanst mér, að öfgar og ó-
sannimdi þau, sem borin eru fram
í Mo gunblaðiuu í dag mættu ekki
standa ómótmælt lengur.
Hvort þeim mömmum, sem að
þiessari grieim standa, tekst að
spiila svo traustí; og áliti síns eig-
iin bæjarfélags hjá alþingi, að á-
byrgð fáist ekki fyrir láninu, skal
ósagt látið, en það mun hafa vak-
að fyrir þeim. Er aumt til þess
að vita, að Hafnarfjaröarbær
stouli ei/ga s.Iíka land álwmm fyr-
ir fulltrúa, sem svífast ekki, á
þýðimgarmiklum augnablikum, ad
ráðast aftan að sínu eigin bæj-
arfélagi, með svikum og ósannt-
indum.
Hafnarfirði, 27. okt. 1934.
herra ákveður vaxtafót lánanna.
í gieinargerð fyrir frumvarpinu
segir enn fremur:
Eitt af því, sem iðnaðarmönmf-
um háir miest í lífsbaráttu þeirra
og framfaraviðleitni, er vöntun á
láinsfé út á þær tryggingar, er
þeir hafa að bjóða. Þeir þurfa
flestir að fá sér áhöld og vélar
að meira eða minma leyti, oft
fyrir talsvert fé, en geta venjik-
lega ekki fengið lán út á þiessd
áhöld, vegna þess ‘að þær pen-
imga og láns'stofmandr, sem þegar
isru t;I í landinu, telja þau ekki
nægilega trygt veð. Þar sem
margir þeirra þurfa auk þiess all-
mikið nekstrarfé og verða að lána
viðiskiítamömmum sínum til lengri
eða stoemmri tíma, en safnast
sjálfum seint fé, er skiljanlegt,
að þessi stoortur á lánsfé kneppi
svo mjög að hjá mörgum, að
þeim sé nær því ókleift að halda
áfram atvinnurekstri sínum. Sví-
ar, Norðmenin og Danir hafa þeg-
ar stofnað sjóðd með framlagi af
ríkisfé til bjargar þessu máli, en
hér héfir ekkert verið gert í því
skyni til þessa. Frumvarp það,
siem hér liggur fyrir, miðar að
því að bæta að litlu leyti úr
þessari lánsfjárþöirf. Er vonast til
þess, að nokkur hjálp geti orði-
ið að þessum sjóði, þótt hvorki
sé árlegt framlag hátt né langt
gengið í því að lána án allgóðra
trygginga.
Tilgaúgur lánanna er aðal liega
sá, að gera iðnað'armönnum og
smærri iðnrekiendum kleift að fá
sér áhöld til efliingar atvinnu-
rekstri sinum.
Of saveðnr
í Vestraannaeyjam.
EINKASKEYTI
TIL ALÞÝÐ’UBLAÐSINS
VESTMANNAEYJUM í morgun.
Ofsa norðanrok var hér í nótt
Trillubátur sökk á h-öfninni. Tveir
bátar slitnuðu frá bryggju og rak
upp í svokallað hróf. Brotnuðu
þeir báðdr litið. Þak fauk af skúr
og rúður brotnuðu vfða í húsum.
J. S.
ALÞVÐUBLáÐIÐ
Neðanmálsgreinin
í dag:
Merkílegur pjódsagnasafnari.
Helgi Guðmundsson.
Guðmundur Gíslason Hagalin
heldur áfram neðanmálsgrein
sinni um þjóðisagnir á Vestfjörði-
um. Hann segir frá hiimun mierkii-
lega þjóðsagnasafnanda Helga
Guðmundssyni, sem var erlendis
í yfir 20 ár og ferðaðist þá um
England, Skotland, frland -og
Frakkland. Eftir að hann kom
heim, befir hann ferðast mikið
um landið, einkum Vestfirði, og
safnað þjóðsögum.
SÍINNUDSGSBLSÐIB
Alþýðublaðið, kemur út á morg-
un og með því hið nýja fylgirit
þiess, SUNNUDAGSBLAÐIÐ, sem
framvegis kemur út með þvi á
sunnudögum.
Efni Sunnudagsblaðsins er að
þessu sinni: Forsíðumynd eftir
Jón E g lbe ts, kvæ i Tungls' ins-
nótt, eftir Tómas Guðmundsson,
Hveravirkjanir á ftalíu, eftir Gísla
Halldórsson verkfræðing, með
myndum, „Síðasti íslendingurinn
á Grænlandi, grænlenzk þjóð-
saga“, Móðirin, saga eftir Eíim
Zozulya, Sannar furðusögur frá
ýmsum tímum, I. Bela Kiss, dul-
arfyllsti illvirki heimsins, Milljf
ónamæringur í fangelsd, Kvenna-
búr í klaustri, knossgáta, skák-
þraut, margar myndir 0. fl.
Gðbbels bannar óh óðn" nm
erlesöa stjórnmáiamenn!
*
LONDON í morgun. (FB.)
’Göbbels hefir sent I; I öðunum
fyrirskipanir þesis efnis, að ræða
varlega um erlenda stjórjnimála-
menn.
Er lagt strangt bann við þvf, að
bera út óhróður um slíka mienn.
(United Pness.)
girni hægt að segja, að hér sé J Emil Jónsson.
Nýr sjóður til stuðniigs
iðnaðannönnum.
Frumvarp Emiis Jónssonar
um stofnun iðniánasjóðs.
Nýtt PreyíBsmál i FraEklandi
Doumergue-stjórnin undirbýr stjórnarskrárbreytingu
til að auka völd sín.
LONDON í gærkveldi. (FO.)
SVO er talið, að útkljáð kunni
að verða um stjórnarskrár-
breytingar á frönsku stjórnar-
skránni áður ien þing kemur samf
an í fyrstu viku nóvember. Á
þingi radikal-sósíálista, sem nú
situr, hafa tvær af aðalbreyting-
aitillögum Doumergues, forsætis-
ráðherra, verið fieidar. En meðj
því, að flokkur radikal-sósíalista
er einn af stuðninjgsflokkum
stjónnarinnar, verður franska
stjórnin í minrihluta, ef radikal-
sósíalistar snúast gegn stjómiirnm'
í þessu máii.
Æsingar á pingi Herriot-
flokksins.
Orslitaákvörðun um þetta verð-
ur ekki tekin fyr en Herriot hefir
liátið í Ijós álit sitt um málið.
Mjög miklar æsiingar hafa verið
út af þ'essu máli í þinglnu í dag,
og miklar getgátur um hvað
verða muni, ef radikal-sósíaliistar
snúist gegn stjórninini.
Alment er talið, að af því
myndi laiða það, að stjórnin fé-ll-i,
og getgátur ganga þegar manna
á miJitó um það, hver þá myndi
taka við af Doumergue.
Annars er svo ástatt í Frakk-
landi, að réttarrannsókn ein vek-
ur sem stendur mieiri athygli en
stjórnmálin.
Árið 1932 hurfu nokkur mikils'-
verð skjöl úr vörzium opinbers
starfsmanns í þjónustu hermála-
ráðunieytisims, og er hann nú sakí-!
aður um að hafa afbant trúnað/arf-
manni annars ríkis hi&rmaðíarlieynd-
armál.
Svikarar og landráða-
menn í herforingjaráðinu.
1 vor var maður ein-n þýzkur.
Krausis að nafni, handtekinn í
Frakklandi, sakaður um njósndr
vegna Þýzkalands, og var talið,
að ha-ndtaka hans standi í samt
bandi við skjalahvarfið. Hi-nn
franski embættismaður heíir nú
TARDIEU,
lori-ngi íhaldsflolíkanna.
verið leiddur fyrir h-errétt. Verji-
andi hans h-efir hins vegar hald-
ið því fram, að herfori-ngjaráð
franska hersins hafi innan sinna
vébanda svikara og landráða1-
menn, og að sönnumargögnin á
móti þ-essum embættismanm séu
eins-kis virði, með því að þ-eim
hafi verið „komið fyrir“ í skjöl-
um hims ákærða embættismanns.
Þes-si ákæra verjandans á hendur
herfori-ngjaráðinu hefir vakið
geysiathygli í Frakklandi, og eru
par í landi miklar kröfur uppi í
blöðum um opi-nbera ra,nnsókn í
máJinu.
Franska blaðið Echo de Paris
segir, að almenningur muni ekki
gera sér að góðu leynilega rannf
pökn í þessum málum.
Flokkur Herriots styður
st j órnarskrárbrey tinguna
LONDON í gærkveldi. (FU.)
Radikal - sósíalistaflokkurinn
franski samþykti á þingi sínu í
gær, að styðja Doumergue um
hina nýju stjórmarskrá, að svo
miklu Leyti sem ákvæði hennar
miðuðu til gagns og í lýðræðisi-
átti-na, en tók það fram, að flokkr
uri-nn myndi b-eita sér gegn hverju
þvi ákvæði, sem talist gæti að
sk-erði lýðræðið.
Ægiieg hungursneyð í Kína
Tvær miljónir manna hafa dáið úr
hungri síðustu þrjá mánuði.
EINKASKEYTI
TIL ALÞÝÐUBLAÐSINS
KAUPMANNAHÖFN í morg-un.
TILEFNI af fundi, sem Rauði
Knossimn hefir kallað saman I
T-okio, biita kínverstou blöðin
margar frásagnir um hungurs-
neyð, sem nú ríki í Kína.
Slæm veðrátta, stórslys af
náttúrunnar völdum og borgara-
styrjaldir hafa í fjórtán háruðl-
um, þar sem samtals búa hundr
raö milljónir manna, haít ægilaga
hungunsnieyð í för með sér.
Tía búsQRd sild-
veiðiraean
hafa mlst atvinmiDa
í Euiandi
YARMOUTH í morgun. (FB.)
Tjú þúsund síldveiðimerm hér
eilu iðjulausir vegna bannsins við
Kínversku blöðin segja, að tvær
milijónir bænda ha.i dáið úr
hungri seinustu þrjá mánuði,
þau kreijarf tafarlausrar hjálpar.
STAMPEN.
Ný kosntng»sigur
í«tnaðai munna
í Enifl ndi
LONDON í gærkveldi. (FO.)
1 aukakosningum í Swind-on í
Wiltshire var frambjóðandi v-erka-
manna k-osinn í dag m-eð 2649
atkv. mieirihluta yfir frambjóðl-
a-nda íhaldsílokksins, W. W.
Watoefield.
því, að síldveiðiskipin fari á veiði-
ar fyrr en á morgun.
(United Press.)