Tíminn - 21.11.1965, Qupperneq 7

SUNNUDAGUR 21. nóvember 1965
TÍMINN
7
Einstætt óhæfu-
verk.
Vafalítið hefur enginn emb-
ættisveiting valdið meiri undr-
un og andúð en veiting bæjar-
fógetaembættisins í Hafnar-
firði á dögunum. Svo augljós
hefur mönnum verið sá órétt-
ur, sem Birni Sveinbjörnssyni
var sýndur, þegar hann var
sniðgenginn eftir að hafa gegnt
embættinu frábærlega vel á
tíunda ár. Mönnum er það jafn-
framt ljóst, að hann var ekki
sniðgenginn vegna þess, að
verið væri að verðlauna mann,
sem hefði lengri starfsaldur eða
hefði þjónað erfiðu embætti út
á landi. Ef sú röksemd hefði
verið látin ráða, átti Jóhann
Gunnar Ólafsson, bæjarfógeti á
ísafirði, að ganga fyrir. Þriðji
maðurinn, Einar Ingimundar-
son, var einfaldlega valinn
vegna þess, að hann var í
tengslum við forsætisráðherr-
ann og að Sjálfstæðisflokkurinn
vildi losa þingmannssæti það,
sem hann skipar nú. Hér voru
persónuleg og pólitísk sjónar-
mið látinn ráða því, að fram-
inn var hinn mesti óréttur.
Sem betur fer a embættisveit-
ingin í Hafnarfirði sér enga
hliðstæðu í sögu þjóðarinnar
almenningur að líta svo á, að
skipun hans í embætti væri
formsatriði eitt, sem hlyti að
koma til framkvæmda, þegár
fyrirrennari hans segði starf-
inu lausu formlega. En í stað
þess var honum þá „kastað út
á gaddinn“.
Einróma mótmæli.
Það ánægjulega hefur gerztj
í sambandi við þetta mál, að!
almenningur hefur nær ein-l
róma lýst andúð sinni á því, J
að BirnJ. Sve.inbjÖrnssyni vari
ekki veitt embæt'ið. Starfsfólk;
ið við bæjarfógetaembættið ?;
Hafnarfirði hóf þessa mótmæla- i
öldu með því að segja upp störf j
um sínum. Það er orðinn fátíð-j
ur atburður. að menn sýni slik-j
an manndóm ng þann, sem felst j
í þessura uppsögnum. Vald-1
níðsluverkin vrðu færri, ef j
menn sýndu yfirleitt slíkan;
manndóm. í kjölfar starfsfólks-i
ins við bæjarfógetaembættið!
fylgdu síðan hreppstjór-
arnir í Gullbringusýslu, sem
allir mótmæltu embættisveit-
ingunni og fimm þeirra áréttuðu
mótmæli sín með því að segjaj
af sér. Hreppstjórarnir í Kjós-,
arsýslu lýstu einnig yfir því, |
að þeir hefðu helzt kosið, að
Björn Sveinbjörnsson héldi
Björn Sveinbjörnsson.
á þeim tíma sem íslendingar
hafa farið sjálfir með mál sín
Sú andúð, sem þetta mál hefur
vakið, nægir vonandi til þess
að slíkt óhæfuverk verði aldrei
unnið aftur.
Vísað úr embætti.
Órétturinn, sem var framinn
í sambandi við þessa embættis
veitingu, er 'fólginn í því, að
gengið var framhjá manni, sem
búinn var að gegna embættinu
á 10. ár með lofsamlegum vitn-
isburði allra. Afstaða almenn-
ings til málsins er mjög vel
mörkuð í grein séra Garðars
Þorsteinssonar, sem birtist í
Mbl. nýlega, en þar segir á
þessa leið;
„Ég skal strax taka það fram,
að ég tel það vítavert að steini
sé kastaö að þeim manni, sem
skipaður hefur verið í ‘bæjar-
fógetaembættið í Hafnarfirði.
Hann á það ekki skilið að dómi
þeirra, sem bezt þekkja. En
hitt má hver lá okkur sem
vill, þótt okkur virðist sa mað
ur hart leikinn, sem „vísað er
úr embætti“ eftir að nafa í nærri
áratug haft alla ábyrgð þess á
hendi og rækt embættisstörf sín
öll með þeim ágætum. að vakið
hefur aðdáun og virðing hvers
manns.
Og um almennar vinsældir
hans þurfa þeir ekki að spyrja.
sem fylgzt hafa rnpð því sem
nú að undanförnu hefur gjörzt
í sambandi við þetta mál.
Formlega var hann ekkr skip-
aður í embættið af gildum og
kunnum ástæðum. En af því
hér var orðið um alll annað að
ræða en venjulega setningu í
embætti til bráðabirgða, hlaut
embættinu áfram. Hreppsnefnd
in í einu stærsta byggðarlagi
embættisins, Miðneshreppi, hef
ur tekið undir mótmælin. Sama
hafa Alþýðuflokksfélögin í Hafn
arfirði gert. Þannig má rekja
þetta áfram. Undantekningarlít
ið hafa engir aðrir en allra
flokksblindustu Sjálfstæðis-
menn reynt að mæla þessu
óhæfuverki Jóhanns Hafsteins
bót.
Þess munu ekki dæmi hér-
lendis, að embættisveiting hafi
verið jafn almennt og einróma
fordæmd.
Árásin á Finn
Jónsson.
Það hefur ekki dregið úr
andúð almennings, hvemig að-
almálgögn ríkisstjómarinnar,
Morgunblaðið og Vísir, hafa
hagað málflutningi sínum. í
stað þess að reyna að verja
málsstað dómsmálaráðherr-
ans, hafa þau ráðizt á þá, sem
mest hafa mótmælt embættis-
veitingunni, með slíku offorsi,
að einsdæmi er. Það sýnir
glöggt hinn ofbeldissinnaða
hugsunarhátt þeirra, sem mest
hafa stjórnað þessum skrifum.
Andstæðingarnir skyldu brotnir
á bak aftur með illu eða góðu.
Gott dæmi um þetta var árás
Mbl. á löngu látinn mann, Finn
Jónsson. Vegna þess, að sonur
Finns stóð framarlega í hópi
þeirra, sem sögðu upp störf-
um sínum hjá bæjarfógetaemb-
ættinu í Hafnarfirði, skyldi
seilzt til hans með því að
svívirða faðir hans. Sonurinn
skyldi ekki segja mikið, því að
látinn faðir hans hafði gert
sig sekan um óréttmætar emb-
ættisveitingar! Ekkert voru
þær embættisveitingar sambæri
legar við veitingu bæjarfógeta
embættisins í Hafnarfirði ó
dögunum. Um það skeytti Mbl.
ekki. Aðalatriðið var að reyna
að óvirða Jón Finnsson og væri
það ekki hægt með verkum
hans sjálfs, skyldi faðir hans
dreginn í svaðið og syninum
kennt um ávirðingar hans. Sem
betur fer er Mbl. eitt íslenzkra
blaða um slíkan málflutning.
Geðveikisbrígzl.
Árásin á Finn Jónsson var
þó ekki hámarkið í æsiskrifiun
Mbl. Hámarki sínu náðu þau,
þegar Mbl. gerði ummæli al-
kunns æsingabelgs, Páls
Kolka, að sínum orðum. Páll
hafði nefnilega komizt að
þeirri niðurstöðu, að þeir, sem
ekki væru á sama máli og
hann varðandi þetta mál, væru
ekki andlega heilir. Þeir væru
annaðhvort geðtruflaðir eða
móðursjúkir. Mbl. fór i fram-
haldi af þessu mörgum orðum
um andleg kölduflog og and-
lega farsótt í Hafnarfirði. Svip
að hafa ýmsir einræðisherrar
gert fyrr og síðar. Með slíkum
ofstækisáróðri hafa þeir reynt
að brjóta allan mótþróa niður.
Hitler sagði, að andstæðingar
sínir væru blindaðir af áróðri
kommúnista og væru þvi i
sjúkdómsástandi, sem gerði
þá óhæfa til að hafa áhrif á
mál þjóðarinnar. Með álíka hat-
ursáróðri hefur Mbl. reynt að
brjóta niður alla gagnrýni á
Hafnarfjarðarhneykslinu. Þótt
þessi áróður Mbl. hafi haft
öfug áhrif við tilganginn, er
hann eigi að síður gott vitni
um vilja blaðsins til þess að
skapa andlegt kúgunarástand í
landinu, því að hvar væri kom
ið frelsi manna, ef enginn mætti
gagnrýna gerðir valdhafanna,
án þess að verða fyrir ásök-
unum um geðtruflun og móður
sýki.
Siðleysibrigzl.
Forsætisráðherrann hefur
ekki viljað láta hlut sinn eftir
liggja í þessu máli. í Reykja-
'víkurbréfi Mbl. síðastliðinn
sunnudag réðst hann á starfs-
fólk bæjarfógetaembættisins í
Hafnarfirði og bar því hvorki
meira né minna á brýn, en að
það hefði gert sig sekt um sið-
leysi. Ámi Gunnlaugsson lög-
fræðingur svaraði þessu mjög
myndarlega í opnu bréfi til
Jóhanns Hafsteins, en þar sagði
m. a.:
„Þér hafið vafalaust lesið
Reykjavíkurbréf Morgunblaðs-
ins sunnudaginn 14. nóvember,
en höfundur þess er sagður
vera forsætisráðherra Bjarni
Benediktsson, og er hér gengið
út frá því. Hann segir þar m.
a. um gagnrýnina: „Eðlileg gagn
rýni er öllum holl“. Þessu til
áréttingar segi ég við yður: Því
aðeins þjónar lýðræðið og frels
ið tilgangi sínum, að hvort
tveggja sé virt í verki. Því að-
eins eigum við skilið að njóta
mannréttinda, að við virðum
annarra rétt. Það er því ekki
sæmandi kollega yðar, Bjarna
Benediktssyni, að óvirða þann
rétt almennings til að gagn-
rýna i verki brottrekstur
Björns Sveinbjörnssonar með
því að skrifa eftirfarandi í
Reykjavíkurbréfinu: „Siðleysið
lýsir sér í því að hafa uppi ó-
sannar ásakanir og beita óhæfi
legum þvingunarráðstöfunum“.
! Vill forsætisráðherra bera
, ábyrgð á slíkum skrifum? Er
ekki of langt gengið, pegar
æðstu menn þjóðarinnar lýsa
þegnum sínum sem iðkendum
siðleysis fyrir það eitt að hafa
haft manndóm til að sýna
þá sterkustu gagnrýni gagnvart
ranglæti yðar með því að fóma
starfi sínu? Lögleg viðbrögð
þessa fólks í þágu réttlætisins
verða ekki flokkuð undir „sið-
leysi“, hvað sem líður skoðun
um stjórnlagafræðingsins
Bjarna Benediktssonar."
Forsætisráðherra mun áreið
anlega hljóta lítinn sóma af
þessum skrifum sínum frekar
en öðrum afskiptum af þessu
máli. Þessi skrif sýna hins veg
ar vel hugsunarhátt hans. Þau
eiga því ekki að gleymast.
Alþýðuflokkurinn.
Það ber að viðurkenna, að
margir óbreyttir liðsmenn ann
ars stjórnarflokksins, Alþýðu-
flokksins, hafa sýnt mikla ein-
urð og drengskap í sambandi
við þetta mál. Hið sama verð
ur hins vegar ekki sagt um ráð
herra flokksins. Þeim var þetta
mál mjög skylt, þar sem Guð-
mundur í. Guðmundsson bar
meginábyrgð á því, að Björn
Sveinbjörnsson gegndi bæjar
fógetaembættinu án fullra rétt
inda. Ef Guðmundur hefði ver
ið manndómsmaður, hefði
hann ekki átt að fara úr Iandi
f^r en hann var búinn að
tryggja rétt Björns. Fyrst Guð
mundur sá ekki sóma sinn í
þessu, áttu flokksbræður hans
í ríkisstjórninni að gera það
Þeir segjast að vísu hafa tekið
málið upp í ríkisstjórninni, en
annaðhvort hafa þeir gert það
mjög slælega eða að ráðherrar
Sjálfstæðisflokksins taka Iítið
eða ekkert tillit til þeirra. Vel
má vera, að síðari skýringin sé
réttari. Margt bendir til, að
forsætisráðherra hafi vilj-
að nota þetta mál til að sýna,
svo ekki verði um villzt, að
hann og flokkur hans hafi ÖU
ráð í stjóminni. Það hefur hon-
um líka vissulega tekizt.
Meinsemdin.
Forkólfar Sjálfstæðisflokks-
ins vonast til, að öldumar f
sambandi við hneykslið í Hafn
arfirði fari brátt að lægja og
menn sætti sig við þetta eins
og svo mörg önnur hneyksli,
þegar frá líður. En þeir skyldu
fagna hóflega. Mál þetta hefur
vakið öldu, sem ekki er líkleg
til að hníga svo snögglega. Hún
hefir vakið fólk til víðtækari
athugunar en varðandi þetta
mál eitt. Séra Garðar Þor-
steinsson hittir rétta strenginn,
þegar honum farast svo orð
í áðurnefndri grein sinni:
„En svo að ég víki aftur að
sjúkdómsfaraldrinum í Hafnar-
firði, má ég þá að lokum, sem
einn af sjúklingunum, spyrja
lækninn hvar hann telji að
sóttkveikjan, sem krankleikan
um veldur, eigi upptök sín?
Það hefir ekki farið dult, að
um langt árabil, hafa önnur
Framihald á bls. 11