Alþýðublaðið - 17.04.1959, Blaðsíða 4

t&tgefandi: AlþýSuflokkurinn. Ritstjórar: Benedikt Gr&ndal, Gísli J. Ást-
^sórsson og Helgi Sæmundsson (áb). Fulitrúi ritstjóraar: Sigvaldi Hjálmars-
•son. Fréttastjóri: Björgvin Guðmundsson. AugiýEÍngastjóri Pétur Péturs-
«son. Ritstjórnarsímar: 14901 og 14902. Auglýsingasími: 14906. Afgreiðslu-
•BflU: 14900. Aðsetur: Aiþýðubúsið. Prentsrniðja Alþýöubl. Hverfisg. 8—10.
Tveir aðalsmenn ■
ÍSLENZKA RÍKINU hafa með stuttu milli-
J5iii borizt tvær höfðinglegar gjafir tveggja viður-
kenndustu myndlistarrnanna okkar. Þar er átt við
Ásgrím Jónsson og Jóhannes Sveinsson Kjarval.
Ásgrímur Jónsson arfleiddi íslenzka ríkið að,
c-'.gum sínum, þará meðal mildu og góðu safni mál-
verka og annarra mynda hans, einkum frá síðari
érum. Úrval þessa safns var til sýnis í Listasafni
iríkisins um páskana, og reyndist aðsóknin eins-
<iæmi hér á. landi. Hylli Ásgrírns hefur kannski
aldrei verið meiri en nú. Qg myndirnar, sem tug-
jþúsundir sáu um páskahelgina, verða eign Lista-
cafns ríkisins, þegar það fær sinn framtíðarbústað.
■Gjöf Ásgríms verður þannig sannkölluð þjóðar-
eign.
Nú fyrir nokkrum dögum gerðist svo það, að
Jóhannes Sveinsson Kjarvaf baðst undan því, að
Kjarvalshúsið íyrirhugaða verði reist. Þau enda-
ilok þeirrar hugmyndar eru harmsefni, sem hér
verður ekki rakið. En Kjarval ferst stórmannlega.
Hann leggur til, að fé það, sem átti að renna til
fcyggingar Kjarvalshússins og nemur 1,1 milljón
króhá samtals, verði stofnfé byggingarsjóðs Lista-
i.safns íslands. Þannig leggur Kjarval hornsteininn
að;framtíðarbústað:Listasafns ríkisins.
Hér er mn að ræða mikinn höfðingsskap og
einstæðan drengskap. Bygging húss f.yrir Lista-
safn ríkisins þoiir naurnast bið. Nú er það gestiir
í Þjóðminjasafninu, en sú skipun getur ekki orð-
ið til langframa.Þess vegna verður ekki hjá því
komizt að gera ráðstafanir til að leysa húsnæöis-
mál listasafnsins. Kjarval þokar því máli á úr-
slitastig með því að afþakka Kjarvalshúsið og
mælast til þess, að fjárveitingarnar í því skyni
renni í byggingarsjóð Listasafns Islands. Oeig-
ingirni hans reynist þannig íslenzkri myndiist
mikil lyftistöng í framtíðinni.
Auðyitað hefði framtíðarhús listasafnsins kom-
io til sögunnar. á næstu áratugum og Ásgrímur og
Kjarval skipað þar heiðurssess. En gjafir þeirra
ysrða til þess að flýta byggingu listasafnsins og
gera þá að feðrum þehrar stofnunar í nýjum og
■glæsilegum húsakynnum. Ásgrímur og Kjarvál
kafa sýnt og sannað á eftirminnilegan hátt, hvílík-
r ic aðalsrnenn þeir eru í sögu íslenzkrar myndlistar.
Þjóðin stendur í þakkarskuld við þá fyrir list þeirra
,Og höfðingsskapinn við íslenzka myndlist.
L
-ÝÐRÆÐISSKIPULAG-
IÐ, — í þeirri rnerkingu, sem
lögð er í orðið á Vesturlönd-
um, — hefur ekki náð að
festa rótum í mörgum þeim
löndum, sem upp á síðkastið
hafa fengið sjálfstjórn. Að
vísu er í flestum tilfellum um
að ræða þjóðir, sem ekki hafa
neitt haft af lýðræðí. að
segja, en jafnan verið stjórn-
að af einræðisherrum. En
síðustu árin hafa ýmis lönd
beinlínis orðið einræði að
bráð. Má þar, nefna Sýrland,
Libanon, írak, Súdan, Pakist-
an, Burma og Thailand. Þró-
unin í hinum nálægari Aust-
urlöndum og Afríku er flest-
um nokkuð kunn, en minna
hefur verið rætt um þær
breyting'ar sem orðið hafa í
hinum fjarlægari Austur-
löndum.
PaÐ, sem gerðist { Pak-
istan var einfaldlega það, að
forseti landsins nam stjórn-
arskrá landsins.úr gildi, rauf
þjóðþingið, setti ríkisstjórn-
ina af, bannaði starfsemi póli-
tískra flokka, — og var síðan
siálfur rekinn frá völdum af
yfirmanni hersins, Ájub
Khan, sem tók sér einræðis-
..vald. Lýðræði hefur alltaf
verið óþekkt hugtak í Pak-
istan þar til Bretar í stríðs-
lok reyndu að neyða því upn
á landsmenn. Stjórnarskipti
hafa þar verið tíð og drama-
tísk. Það tók tíu ár að semja
stjórnarskrá landsins qg enn,
sem komið er hafa ekki verið
háðar þar raunverulegar þing
kosningar. Flokkarnir hafa
verið yið1 völd án þess að þjóð
in gæti nokkru um það.ráðið
hyerjir með bau f;eru, Leiddi
þetta að sjálfsÖgðu til hags-
munastreitu og voru völdin
óspart notuð til þess að hygla
gæðingum. þeirra. sem réðu.
Núverandi einræðisherra Pak
istan, Ajub Khan, lýsti ný-
lega ástandinu þannig, að
tækifærissinnar, smyglarar,
svartamarkaðskaupmenn, hý-
enur og blóðsugur hefðu haft
öll völdin. Pakistan á við
ýmsa örðugleika að etja, efna
hagslega og þjóðfélagslega.
Landbúnaður er þar með mið-
aldasniði og framleiðslan
dregst saman, samtímis því
að fólksfjölgun er gífurleg.
Varla er við því að búast að
hernaðareinræði ráði bót á
þessum vandamálum þar né
annars staðar.
í
BURMA eru vandamálin
einnig gífurleg og mótsetn-
ingar flokka og bjóðarbrqta
erfið viðfangs, Síðari heims-
styrjöldin kom hart niður á
Burma. 1948 hófu kommún-
istar uppreisn í landinu og er
hénni vart lokið ennþá. Stjórn
arvöídin hafa einnig orðið að
ber.ia niður uppreisnir ýmissa
þjóðarbrota og um tíma lá
við að stjórnarbylting yrði
gerð í höfuðborginni Ran-
goon. Enn eru rán og óeirðir
daglegt brauð í landinu. Öf-
ugt. við það, sem gerðist í
Pakistan flýttu Burmabúar
ýmsum þjóðfélagsumbótum
um of. Skortiir á hæfu fólki
tifc, stjórnarstarfa sagði. fljótt
til.sín og náttúruauðævi lands
ins nægðu ekki til þess að
tr.yggia öllum sæmlieg kjör
og olli það öfund og óánægju.
a n n es
á h o r n i n u
f
'j
h
-
) í ; •
«■
Samkv. kröfu bæjargjaldkerans { Háfnarfirði úr
skurðast hérmeð lögtak fyri- útsvörum til Hafnar
fjarðarkaupstaðar, sem greiða ber fyrirfrapi á.v.ið
1959, hjá þeim gjaldendum, sem eigi hafa greitt að
fullu útsvarshluta þá er í gjalddaga féllu 1. marz og
1. apríl s. 1.
Lögtakið-verður framkvæmt að 8 dqgum liðnum frá
dagsetningu úrskurðar þessa, ef ekki verða gerð skil
fyrir þann tíma,
Bæjarfógetinn í Hafnarfirði
16. apríl 1959
Björn Sveinbjörpsson
settur.
★ Listahús íslands verð-
ur byggt í okkar tíð.
★ Markar tímamót í lista-
sögu landsins.
★ Kjördæmaskipunin og
Framsókn.
★ Falskur tvísöngur
kommúnista.
STÓRGLÆSILEG bygging
Listasafns íslands verður reist í
okkar tíð. — Þetta er árangur,-
inn af umræðunum, sem farið
hafa fram á liðnum árum um
nauðsyn þesss að byggja K|arv-
alshús. Margt var sagt um það
mál og mjög voru menn á einu
máli um það, að nauðsyn bæri
til að byggja hús fyrir þennan
mikla og góða listamann áður
en hann væri allur, Bæði var,
að menn vildu koma upp vinnu-
stofu handa honum, og svo töldu
menn sjálfsagt, að með bygg-
ingu slíks húss væri hægt að
tryggja það, að- listaverk hans
færu ekki of víða, en geymdust
á einum stað handa framtíðipni,
EN NÚ hefur listamaðqrinn
sjálfur lagt til, að fé það, sem
áætlað hefur verið til húss fyrir
hann, verði lagt í byggingasjóð
fyrir Listasafn íslands. Þetta.ber
að þakka listamanninum — og
sýnir hve framsýnn hann er og
óeigingjarn. En um leið ber að
þakka núverandi menntamála-
ráðherra fyrir forystu- hans í
þessum málum, vakandi áhuga
hans og umhyggju fyrir Iistum
landsmanna og framsýni hans
í þeim málum.
AÐ SJÁLFSÖGÐU verður
listaverkum Kjarvals ætlaður
veglegur staður í hinum væntan
lega Listasafni íslands, enda
má með nokkrum rétti segja, að
hann eigi að sínu leyti frum-
kvæði að því að það vandamál
verður nú leyst á hinn heþpi-
legasta hátt. — Nú munu vera
í byggingasjóði safnsins um ein
milljón krópa, og gqra má ráð
fyrir að alþingi ætli á fjárlög-
um nú og í framtíðinni nokkuð
fé til viðbótar.
EF SVO verður eiga ekki að
líða mörg ár þar til hægt verð-
ur að byrja á byggingunni. Mér
er ekki kunugt um það, hvort
gerð hefur verið, teikning að
henni enn sem komið er, en
teikning mun hafa verið gerð að
Forsætisráðherra Burma IT
Nu dró sig fyrir nokkru í hlé
og gerðist Búddamunkur og
þjóðþingið fékk hernum öll
völd í hendur, Sá, sem nú
stjórnar landinu heitir Ne
Win, herforingi og er talinn
dugandi maður en hermaður
fram í fingurgóma.
MtBURÐIRNIR { Thal*
landi, — sem áður hét Síam
—- eiga sér annan aðdraganda.
í Thailandi hafa orðið ýmsar
misrkilegar framfarir eftir
stríð. Enda bótt kiör almenn-
inss .séu ekki sérlega góð mið-
að við Vesturlönd, há fara
bau stöðugt batnandi og. eru
bet.ri þar en víðast annars
staðar { Austiirlöndum.
Sti omarvöldin hafa gert mik-
ið til þess að draga úr atvinnu .
levsi og stutt að éflingu land-
búnaðarins. Iðnaður fer vax-
andi og skólalöggjöfin er all-
fullkomin. Hin stjórnmála-
legu vandamál eiga einkum
rætur sínar að rekja til íhlut-
unar Kínn á innaníandsmál-
in í Thailandi! Stjórnarskrá
landsins hefur hvað eftir ann
að verið hrevtt op stiórnar-
skinti verið tíð. í flestum til-
fellnrr! ha.fa ríkisstiórnir
landsins verið hlvnntar Vest-
urveMunum. Ár.um saman
va.r Soncsram marskálkur for
sætisráðherra landsins en
ha.nn var mjög mikill vinur
Voo^urveldanna. í september
1957 var honum stevnt frá
völdum af yfirmanni hersins,
Sarit Thamarat, os varð hann
að flýia land. Þetta olli þó
ensum brevtingum á utanrík
isste.fnu Thailands, enda hafa
Búddatrúarmenn landsins
enga sami'vð með hinu kqmm-
únistiska Kína á áhrifum Pe-
kipg í landinu. Kosningar
voru háðar { Thailandi þegar
Fframhald á 10. síðu),
Kjarvalshúsinu. — Þegar um e?
að ræða byggingar eins og Lista-
safn íslands, þá virðist sjálfsagt,
að efnt sé til samkeppni um hana
og að frestur sé nægilegur. Þá
er og að fínná veglegan stað fyr-
ir hana. — En þetta er allt á
leiðinni. Bygging Listasafns ís-
lands markar tímamót í listasðSþl
lándsins.
MÖRGUM finnst það furðu-
legt ef Framsóknarflokkurinn
ætlar að hefja hatramma bar-
áttu út af breytingunum á kjör-
dæmaskipuninni. í raun og veru
var málið til lykta leitt með
samningunum, sem tókust fyrir
helgina, hvort sem einstakir
flokkar eru fyllilega ánægðir
með lausnina í öllum greinum
eða. ekki. Það _er því tómt mál
um að tala — og.það hlý.tur að
stafa af málefnafátækt ef Fram-
sóknarflokkurinn ætlar sér að
reka kösningabaráttuna með
þetta eina mál við hún.
MARGIR hefðu viljað að enn
meira lý.ðræðis hefði gætt í kjör
dæmabreytingunni en raun varð
á í lokin. Mönnum finnst fólkinu
í Reykjavík, á Reykjanesi og
Norð-Austurlandi óréttur ger í
1 hlutfalli við fólk annars. staðar.
Eg sé að kommúnistar telja sér
það til tekna að þetta varð ofan
á. En um leið ráðast þeir á AI-
þýðuflokkinn fyrir að hafa ekkí
haldið hinni upphaflegu kröfu
sinni um landið eitt, kjördæmi
til strey.tu. Sýnir þetta enn sem
fyrr óheilindin og tækifæris-
stefnuna hjá kommúnistum.
Hannes á horninu.
jS, 17. gpríl 1959 — AJþýðuþlaðið