Alþýðublaðið - 19.04.1959, Blaðsíða 6

ŒL «• E> Rætt við Arndísi Björnsdóttur |
‘Ætlaði mér aldrei
að verða leikkona’
ARNDÍS BJÖRNSDÓTTIR
leikkona átti fjörutíu ára
leikafmæli ekki alls fyrir
löngu og var þess að verð-
leikum getið í blöðum og
minnst á ýmsan annan hátt.
Opnan heimsótti Arndísi
skömmu eftir hádegi síð-
astliðinn miðvikudag í til-
efni afmælisins, og ræddi
við hana um gamla tímann
og sitthvað fleira.
— Þið komið á óhentug-
um tíma, blessaðir, sagði
Arndís. Það er nú orðið svo
í seinni tíð, að ef ég á að
leika um kvöldið, þá er ég
farin að skjálfa um miðjan
dag. Og þannig er þessu
varið nú. Ég er hrædd um,
að þið hafið ekki mikið upp
úr mér. Ég er alveg tóm
þessa stundina.
Við báðum Arndísi að
segja okkur eitthvað frá
fyrstu sporum sínum á leik
sviði, og fyrr en varði var
spjallið hafið.
, — Ég ætlaði mér aldrei
að verða leikkona. Ég
þvældist út í þetta ein-
hvern veginn. Það vantaði
leikkonur, og þegar ég var
einu sinni byrjuð, þá var
ekki hægt að stanza.
— Hvert var fyrsta hlut-
verkið? x
— Ég lék fyrir Hringinn,
og það var náttúrlega fyrst
og fremst góðgerðarstarf-
semi. Leikritið var eftir
Anatole France og hét „Mál
lausa konan“, að mig minn-
irir. Svo var það eitt sinn,
að Óskar Borg kom til
Mynd:
Oddur Ólafsson.
Texti:
Gylfi Gröndal.
mín og bað mig að leika í
veikindaforföllum Soffíu
Guðlaugsdóttur í leikritinu
„Madame X“. Ég neitaði
þessu, en fyrir rest lét ég
undan og sagði: „Ég skal
gera það, ef þú færð enga
aðra“. — Þannig hófst
þetta, og þegar fyrstu spor-
in eru stigin — þá er ein-
hver fjandinn sem heldur
í mann.
»— Það hefur mikið ver-
ið skrifað um aðstæðumar
í Iðnó í gamla daga. Hvern
ig var þetta í raun og
veru?
— Ég vissi nú ekki af
því, þegar það var verst.
En það var kalt í Iðnó og
við konurnar höfðum að-
eins eitt lítið herbergi til
þess að búa okkur í. Og
svo voru rotturnar í kjall-
aranum, sem eru orðnar
frægar. Sérstaklega man ég
þó eftir kuldanum. Það var
undarlegt, að við skyldum
ekki fá tæringu. Einhverju
sinni áttum við allar að
vera í flegnum kjólum.
Húsvörðurinn hafði verið
beðinn um, að reyna að
hafa eins heitt og hann
gæti. En þegar við stigum
inn á sviðið, — það var eins
og að fara inn í íshús. Það
var hræðilega kalt.
— Og þetta var allt sjálf
boðavinna?
— Já, við unnum öll,
yfirleitt til klukkan sjö á
kvöldin. Þá var rétt tími
til að gleypa í sig matar-
bita og svo á æfingu —
kannski fram á rauða nótt.
— Fenguð þið enga til-
hliðrun hjá atvinnurek-
endum?
— Guð minn góður, mað
ur þorði ekki einu sinni að
fara fram á það. Enda var
atvinnuleysi á þessum ár-
um, og maður gat átt á
hættu að mlssa vinn-
una.
— Fenguð þið nokkuð
kaup hjá Leikfélaginu?
— Jú, það var nú lítils-
háttar. En þetta var engan
veginn gert í gróðaskyni,
heldur af áhuga einum
saman. Ég fékk 15 krónur
fyrst, fyrir hverja leiksýn-
ingu, en þegar ég lék í
„Gullna hliðinu“ fékk ég
35 krónur. Þetta voru svo
sem ekki miklir peningar,
jafnvel í þá daga. Og þetta
var geysilegt erfiði. Það er
varla hægt að lýsa því. Ég
var oft orðin svo þreytt,
að ef ég sá stól eða legu-
bekk, þá varð ég að beita
mig hörðu til þess að
fieygja mér ekki upp í
hann.
Einu sinni, ég held það
hafi verið fyrir 24 árum,
þá fengum við loksins frí
um hvítasunnuna. Ég vakn
aði á hvítasunnudagsmorg-
un og fékk mér göngutúr.
Þegar ég kom heim borð-
aði ég og fór síðan aftur
að sofa. Og ég svaf í einni
lotu til næsta morguns.
Mér er enn þá í fersku
minni vellíðanin, sem fólst
í þessari langþráðu hvíld.
Það var undarlegt, að við
skyldum halda heilsu.
— En ánægjan var samt
einhver af þessu.
— Jú, jú. Mikil ósköp.
Það var oft fiörugt á bak
við tjöldin. Ég man eftir
einu atviki. 2 sveitastúlkur
sátu á fyrsta bekk og höfðu
auðsiáanlega aldrei áður
komið í leikhús. Við vor-
um að leika hádramatískt
leikrit, en stúlkurnar hlógu
og flissuðu og oftast, þeg-
ar dramatíkin var á há-
punktinum. Friðfinnur
Guðjónsson lék með okkur
og hann á+ti að segja í
leiknum: „Viljið þið þegja!“
— En þegar kom að þess-
ari setriingu, sneri hann
sér að stúlkunum á fyrsta
bekk og hrópaði: „Því í
andskotanum þegið þið
ekki!“ Það var oft 'hlegið á
vitlausum stöðum, og er
enn.
Mér er sérstaklega minn-
isstæð ein sýning. Það var
frumsýning á leikritinu „Á
útleið“, sem er með spiri-
túellu mótívi. Það fjallar
um fólk, sem er dáið, en
veit ekki af því. Þið mun-
ið náttúrlega ekki eftir því.
Það var fyrir ykkar tíð.
Við vissum ekki hvernig
fólk mundi taka leikriti af
þessu tagi og vorum mjög
spennt og hrædd. Forspilið
hófst. Það var eftir Mend-
elsohri. Við stóðum öll
þegjandi og biðum eftir að
tjaldið yrði dregið frá. Það
var dauðaþögn í salnum
allan tímann og þegar tjald
ið féll í síðasta sinn, var
klappað, og klappið var svo
innilegt, að ég gleymi því
aldrei.
rit, sem þarfnast umhugs-
unar, og er spurt, hvernig
því hafi líkað það, þá svar-
ar það: „Æ, það var ekkert
skemmtilegt!11 — „En þetta
er gott leikrit“, svörum við.
„Já, svoleiðis. En það er
bara ekkert hægt að hlæja
að því.“ — Mér finnst þetta
viðhorf til leiklistar væg-
ast sagt hryggilegt, ekki
fyrst og fremst vegna okk-
ar leikaranna, heldur vegna
fólksins sjálfs. — Alvarleg
leikrit voru í gamla daga
sýnd svona 12 sinnum, —
gamanleikir gátu gengið
allt að 40 sinnum. „Gullna
hliðið“ var sýnt 60 sinnum
og það var met þá.
— Er ekki misgott að
leika fyrir fólk?
— Jú, vissulega. Stund-
um er eins og að leika fyr-
ir steina, en stundum finn-
um við, að fólkið hlustar
og skilur og finnur til með
persónunum. Flestir gera
sér sennilega ekki ljóst,
að við opnum allar okkar
sálargættir, þegar við leik-
um, og einn maður í saln-
um getur eyðilagt allt fyr-
ir okkur. Við erum við-
kvæm, kannski alltof við-
kvæm, en svona er þetta.
— Eru skólasýningar
ekki slæmar?
— Jú, það vill brenna
við. Þegar við sýndum „í
deiglunni“ eftir Arthur
Miller fyrir nemendur, vor
um við dálítið kvíðin. En
þá brá svo við, að krakk-
arnir hlustuðu með athygli
og það var í alla staði ynd-
islegt að leika fyrir þau.
Við fréttum á eftir, að
kennararnir hefðu rætt um
leikritið og höfundinn við
nemendurna fyrir sýningu,
og þess vegna skildu þau
og hlustuðu og nutu leiks-
ins. Það væri vissulega
þarft verk að gera meira
af þessu.
LEYNDARDÓMUR
MONT EVEREST
ÞESSI furðulegi prófess-
or . lætur dæluna stöðugt
ganga. „Komið þið bara
nær, vinir mínir“, segir
hann. „Rannsakið fm'ðu-
smið mína í rólegheitum. •—
Ég þekki völundarhús vís-
indanna . . .“ — Bob rekur
augun í einhvers konar fall

Ola
lllllllllllllllllllllllllllllltllllll
— Hvernig er að leika
fyrir þingmennina?
— Ja, fyrst þið spyrjið,
þá dettur mér £ hug lítið
atvik. Það var í hléi og
publikum hafði verið ó-
venjulega erfitt. Þá varð
einum leikaranum að orði:
„Hvaða veraldai
blikum er þetta
í kvöld?“ — Ai
aði; „Veiztu j
manneskja? Það
mennirnir.“- —
megið þið ómögi
á prent. Ég vil e
okkar ágætu s
menn.
— Hvað eru
orðin mörg, Am
— Ég veit þi
segja ekki. Þau
120, þegar ég hæ
og það var fyri
árum.
“ — Hvert þeirr
isstæðast?
— Mér þykir
að fólk man ei
„Loganum helgí
heyrt fólk mim
því hlutverki. C
in í „Gullna h
náttúrlega mei
skemmtilegustu
um. Einnig vil f
á hlutverk mitt
hægt að kveldi“,
byssu, sem stend
gólfinu. „Hvað ei
inlega, prófessoi
já þetta. Hafið þ
svona maskínum
KRULLI
/756 \-opyriqht P
. B Box 6 CopenTia
— Hvernig var aðsóknin
að alvarlegum leikritum?
— Hún var allgóð. Mér
finnst, eins og fólk hafi
ekki verið eins hrætt við
alvarleg leikrit hér áðúr
fyrr eins og nú. Það er
hræðilegt að heyra, hvern-
ig sumt fólk talar um leik-
list. Ef það hefur séð leik-
£ 19. apríl 1959
Alþýðublaðið