Tíminn - 30.12.1965, Side 5

5
FIMMTUDAGUR 30. desember 1965
TÍMINN
Utgefandl: FRAMSOKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjórl: Krlstján Benedtktsson Kitstjórar ÞórannD
Þórarinsson (áb) Andrés Kristjánsson Jón Helaason oa IndriSi
G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar Tómas Karlsson Aug
lýsingastj.: Steingilmur Gislason Ritstj.skrifstofui i iíddu
húsinu, símai 18300—18305 Skrifstofur Bankastræti 7 Af-
greiSslusími 12323 Auglýsingaslmi 19523 Aðrar skrifstofur
slmi 18300. Áskriftargjald kr 95.00 á mán. innanlands — í
lausasölu kr. 5.00 elnt — Prentsmiðjan EDDa b.t
Vesturlandsvegur
Jón Skaftason hefur lagt fram í sameinuðu þingi til-
lögu þess efnis, að Alþingi álykti að skora á ríkisstjórnina
að nota lántökuheimild 1 III. kafla vegaáætlunar fyrir
árin 1965—1968 vegna Vesturlandsvegar, til þess að
endurbygging vegarins geti hafizt á næsta sumri.
Vesturlandsvegur er annar af tveim fjölförnustu þjóð-
vegum landsins. í vegaáætlun er hann talinn frá Reykja-
vík við Elliðaár um Mosfellssveit og Kjalarnes, kring-
um Hvalfjörð, að sýslumörkum Borgarfjarðarsýslu í
Hvalfjarðarbotni
öll umferð frá höfuðborginni til Vestur-, Norður- og
Austurlands, svo og til Þingvalla er um þennan veg. Auk
þess er mestallt byggingarefni, möl og sandur, sem
Reykjavík og nálæg sveitarfélög þarfnast, flutt eftir hon-
um á stórum og þungum bifreiðum. Álagið á veginn er
því allt of mikið, og ástand hans á votviðristímum er
slíkt, að nær ómögulegt er að aka hann með skaplegum
hætti.
Ákvörðun um sjálft vegarstæðið frá Reykjavík og í
gegnum Mosfellssveit hefur nú verið, tekin, jpg
áætlun þeirri fyrir árin 1965—68, sem samþykkt ,yar. á
síðasta þingi, eru ríkisstjórninni veittar eftirtaldar lán-
tökuheimildir vegna lagningu vegarins: Árið 1966 26.8
míllj. kr., árið 1967 24,3 millj. kr. og árið 1968 12,4 millj.
kr.
Engan veginn verður talið, að endurbygging þessa
kafla vegarins sé eingöngu sérmál þeirra, sem í Kjósar-
sýslu búa, því að umferðin frá höfuðborginni til nálega
allra hluta landsins liggur um þennan veg, eins og fyrr
er bent á.
íslendingar hornreka
Næstum hvarvetna verður vart vaxandi andspyrnu
gegn þeirri fyrirætlun ríkisstjórnarinnar að ætla að
leyfa erlendu fyrirtæki að hefjast hér handa um bygg-
ingu alumínverksmiðju undir þeim kringumstæðum, að
ýmsar nauðsynlegustu framkvæmdir íslendinga sjálfra
verða látnar víkja, eins og bygging menntastofnana,
efling fiskiðnaðarins, efling ýmiss annars iðnaðar, að.
kallandi hafnar- og vegabætur o. s. frv Mönnum finnst
það í senn bæði óheilbrigt og óþjóðhollt, að íslendingar
skuli þannig verða gerðir hornreka í sínu eigin landi-
Einkum nýtur sú afstaða Framsóknarflokksins ein-
dregins stuðnings unga fólksins. að aðkallandi íslenzkar
framkvæmdir, eins og bygging mennta- og vísindastofn-
ana og efling fiskiðnaðarins, eigi að hafa ótvírætt for-
gangsrétt, því ,að þannig sé lagður beztur grundvöllur
þeirrar atvinnubyltingar, sem mikilvægust er.
Ef hér á að blómgast íslenzkt pjóðfélag í framtíðinni,
verður það að vera grundvallarregla. að tslendingar séu
ekki gerðir hornreka í sínu eigin landi á þann veg. að
nauðsynlegustu framkvæmdir þeirra verða að víkja fyrir
fjárfestingu erlendra gróðafélaga Að bessu stefnir ríkis-
stjórnin eins og hún heldur á aiúmínmálinu. Það er
ánægjulegt, að andstaða gegn þessu skuli alveg sérstak
lega koma frá þeirri kynslóð, sem á að erfa landið.
t
ERLENT YFIRLIT
Kínverjar einir hirða ávinninginn
Allir aðrir tapa á styrjöldirmi í Vietnam
GEORGE D. AIKEN, öld-
ungadeildarþingmaður frá Ver-
mont, var í hópi þeirra öldunga
deildarþingmanna, sem fóru ný
lega til Austur-Evrópu og Suð
austur-Asíu undir forustu Mans
field formanns demokrata í
deildinni. Aðalerindi þeirra
var að kynnast ástandinu í Víet
nam og möguleikunum til frið
arsamninga þar. M. a. átti Mans
field alllangar viðræður við for
ustumenn Rússa. Aiken var
annar af fulltrúum republikana
í nefndinni. Nefndin hef-
ur samið ítarlega skýrslu um
för sína og sent hana Johnson
forseta. Nefndarmenn hafa á-
kveðið að sinni að skýra ekki
opinberlega frá skýrslu sinni.
Þó lét Aiken blaðamenn hafa
það nýlega eftir sér, að það
hefði verið álit hans, þegar
bann hóf þessa ferð, ag fram
að þessu hefðu Kínverjar ver-
ið að sigra í Víetnamstyrjöld
inni, og sú skoðun hans væri
óbreytt. Síðar skýrði hann
þessa skoðun sína á þann veg,
að Vietnamar hefðu frá alda
öðli verið andstæðingar Kín-
verja og átt í höggi við þá um
árþúsunda skeið til þess að
hindra yfirráð þeirra í Suðaust
ur-Asíu. Kínverjum hefði nú
tekifet að kon^.jjýí svo,JagJéga ,
fy-ir, að nú ættu Bandaríkin í
styifjöld við þlfflá’ iömlu2fjMd-
menn Kínverja með þeim af-
leiðingum, að Víetnamar yrðu
ekki eins færir um það og
áður að bindra yfirráð Kín
verja í Suðaustur-Asíu. Banda-
ríkin eyddu þannig til þess
miklum fjármunum og orku að
eyðileggja helzta andstæðing
Kínverja í Suðaustur-Asíu, en
Kínverjar þyrftu hins vegar
engu að fórna. Því væri ótví-
rætt, að það væru Kínverjar
sem hefðu allan hag af styrjöld
inni.
Þótt Aiken segði ekki meira,
er augljóst. hvert hann er að
fara, enda hefur hann oft hvatt
til friðarsamninga í Víetnam.
Aiken telur bersýnilega að
eina vonin til að stöðva yfir-
drottnun Kínverja í Suðaustur
Asíu sé að semja við stjómina
í Norður-Víetnam og uppreisn
armenn í Suður-Víetnam og
koma fótum undir stjórn í Víet
nam, sem ef til vill kallaði sig
kommúnistastjórn, en yrði þó
ekki háð Kínverjum eða mö.
o. stjóm, sem hefði svipaða af
stöðu til Kínverja og stjóm
Júgóslavíu til Rússa. Þetta er
raunverulega hið sama og vak
ir fyrir Rússum. og því gætu
Sovétríkin og Bandaríkin vel
mætzt hér á miðri leið. Því
lengur sem styrjöldin helzt, því
fjarlægari verður þessi lausn
Stjórnin í Norður-Víetnam
verður þá alltaf háðarj og háð
ari Kínverjum og minnj mögu-
leiki fyrir eins konar Títóisma
í Víetnam
ÞEIR. sen, hafa ráðin í Was 1
hington eða Johnson forseti
McNamara js Rusk hafa hins
vegar verið annarrar skoðunar.
Þeir hafa háð styrjöldina í þvi
augnamiði, að Suður-Víet-
na,m néldi áfram að vera séi
stakt ríki. alveg óháð kommún.
Aiken
istum. Þeir hafa trúað því að
þetta væri mögulegt, og þvi
dregizt alltaf meira og meira
inn í styrjöldina. Það sem þeir
hafa ekki gert sér nægilega
ljóst er, aö stefna þeirra er í
andstöðu við meginþorTa íbú-
anna jafnt i Norður-Víetnam
og Suður-Víetnam. Þeir vilja
sameina landið, enda var það
takm«t$L;.se£t í friðarsaqining
ana, seni gerðir voru 1954. Sú
áðstoð, ' sém:'Bandaríkin hafa
veitt SuðurVíetnam, er senni-
lega allt að hundraðfalt meiri
en sú aðstoð, sem Norður-Víet
nem hefur veitt skæruliðum í
Suður-Víetnam, en samt standa
Bandaríkjamenn enn höUum
fæti í Suður-Víetnam og telja
sig ekki hafa möguleika á að
sigra, nema þeir auki stórlega
liðskost sinn þar. Ástæðan er
fyrst og fremst sú. að megin-
þorri íbúanna í Suður-Víetnam
er mótsnúinn þeim og styður
Víet Cong.
Núverandi stjómendum
Bandaríkjanna hefur hér orð
ið á sú mikla skyssa að meta
stjórnmálaástandið í Víetnam
alveg rangt. Þeir hafa látið yfir
stéttina í Saigon blekkja sig
og látið hana telja sér trú um
að Víet Cong væri tiltöluiega
fámenn hreyfing undir forustu
kommúnista. Staðreyndin er
sú, að Víet Cong nýtur stuðn-
ings meirihluta þjóðarinnar,
sem lítur á hana sem samtök
gegn erlendum yfirráðum og
innlendri yfirstétt. Annars
væru Bandaríkin löngu búin að
vinna sigur í Suður-Víetnam
Það er fyrst nú, sem stjórn-
endum Bandaríkjanna er að
verða þetta ljóst. Hinir áreiðan
legu blaðamenn Rowland Ev
ans og Robert Novak skýra ny
lega frá því í New York Herald
Tribune, að þótt Johnson og
ráðgjafar hans bjóði að hefja
friðarsamninga án skilmála sé
þeiir ljóst. að Bandaríkin geti
ekki samið t'rið, eins og sakv
standa Ástæðan sé sú. að •'ærj
saminn friður nú, myndi Víet
Cong óðara na vfirráðum * Suð
ur-Víetnam, þar sem ekki sé
um nein skipuleg samtök and-
kommúnista að ræða, er gætu
t.dþ nokkuð hamlað gegn Víet
Cone i kosningum eða á annar
hátt. Af þessum ástæðum sé
það áætlun bandarískra her-
foringja í Víetnam að herða
enn styrjöldina og reyna jafn
framt að nota tímann til að
byggja upp samtök andkomm-
únista í Suður-Víetnam, er
verði fær um að bjóða komm-
únistum byrginn. Flestir kunn-
ugir virðast þó álíta að lítil von
sé til þess að slíkum samtökum
verði komið á laggirnar. Þess
vegna hefur James Reston fyr-
ir nokkru orðað þetta á þann
veg að Bandaríkjamenn myndu
geta með ærnum fórnum unn
ið styrjöldina í Víetnam, en
þeir myndu hins vegar tapa
friðnum, því að andstæðmgar
þeirra myndu strax taka völd
í Víetnam eftir að friður kæm
ist á.
BERSÝNILEGT er, að miklar
deilur eru framundan í Banda-
ríkjunum um það hvernig halda
eigi á þessum málum í framtíð
inni Hægri sinnaðir republik
anar hafa tekið þá afstöðu, að
ekki eigi að senda meiri land-
her til Víetnam, því að það er
að verða óvinsælt í Bandaríkj-
unum, heldur eigi að herða
loftárásirnar á Norður-Víetnam.
Herfræðingar virðast þó álíta,
að þetta nægi ekki. heldur
þurfi aukinn landher einnig að
koma til sögu. Þá er óítazt. að
auknar loftárásir á Norður-Víet.
nam neyði Rússa til meiri c
beinnar íhlutunar. Johnson for
seti og ráðgjafar hans virðast
helzt hallast að því að auka
verði landher Bandaríkjamanna
í Suður-Víetnam. Það mun hins
vegar valda óvinsældum Jg
kosta stórauknar fjárveitingar
Loks eru svo hinir frjálslynd
ari menn í báðum flokkunum,
sem vilja reyna samningaleið-
ina í alvöru. Þar eru menn
eins og Fulbright, formaður
utanríkisnefndar öldungadeild-
arinnar, Kennedybræður, Aik-
en og fleiri. Þetta veldur þeg-
ar orðið alvarlegum árekstrum
hjá demokrötum, eins og t. d.
sést á því, að Truman veittist
nýlega að þeim Kennedybræðr-
um fyrir afstöðu þeirra, og að
Johnson er hættur að bjóða
Fulbright í veizlur, sem hann
heldur erlendum þjóðarleiðtog
um, eins og Wilson og Erhard,
en föst venja hefur verið að
bjóða formanni utanríkisnefnd-
arinnar í slík samkvæmi.
Afstaða Johnsons er orðin
þannig í þessum málum, að
hann mun sæta harðri gagn-
rýni. hvað sem hann gerir. Ef
hann herðir styrjöldina og eyk
ur liðflutninga til Vietnam,
mun það sæta gagnrýni. Hefji
hann samningaviðræður, verð-
ur hann ásakaður fyrir undan-
látssemi. Líklegt er, að það
muni reynast rétt, sem Nixon
hefur spáð, að Vietnammálið
verði aðalmál þingkosninganna,
sem eiga að fara fram í Banda
ríkjunum næsta haust.
Eins og nú standa sakir, virð
ist niðurstaða Aikens tvímæla-
laust vera rétt: Meðan styrjöld
in helst, tapa bæði Vietnam
og Bandaríkin, en Kína vinnur
á. ,Þetta hefur a. m. k. verið
ótvírætt fram að þessu. Þ. Þ.