Tíminn - 31.12.1965, Blaðsíða 5

FIMMTTjTDAGUlt 30. desember 1965
Otgefandl: FRAMS0KNARFLOKKURINN
Pramkvæmdastj órl: Krlstján Benedfktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og IndriSl
G. Þorsteinsson. Fuiltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson Aug.
lýsmgastj.: Steingrimur Gíslason. Ritstj.skrifstofur 1 Eddu-
húslnn, símar 18300—18305 Skrifstofur, Bankastræti 7. Af-
greiðslusiml 12323. Auglýsingasími 19523. Aðrar skrifstofur,
sfmi 18300. Áskriftargjald kr. 95.00 á mán. innanlands — f
lausasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA hX
Árið er liðið
Áríð 1965 er að hverfa í aldanna skaut. Með því er
gengið gott og gjöfult ár. ísland hefur verið börnum
sínum milt og örlátt. Miðin hafa gefið dugmiMum fiski-
mönnum fimmtungi meiri sjávarafla en nokferu sinni
fyrr, og veðurfar og grózka verið slíkt, að hver gripur
á landi gaf þann arð, sem mest mátti. Þannig er heildar
myndin af atvinnu og afrakstri þjóðarinnar, þó að í ein-
stökum sveitum hafi út af borið. í bæjum og kaupstöð
um hefur hver hönd haft meira en nóg að vinna og
unnið meira en góðu hófi gegndi.
Þetta mundi vera það, sem kallað er góðæri-. Samt
er margt að- Miklar þjóðartekjur nýtast mönnum ekki
til nægilegra hagsbóta og framsóknar, hvorki í einkalífi
né samfélaginu. Hinn mikh aflafengur góðærisins af
landi og sjó rýrnar og rotnar í höndum þjóðarinnar og
breytist ekki í þær lcjarabætur eða varanleg verðmæti,
sem nauðsynlegt er. Þrátt fyrir góðærið amar margt að.
Það er óáran sú, sem Konungsskuggsjá nefnir versta,
„árgalli, sem kemur í siðu þeirra og mannvit og með-
ferðir, er gæta skulu stjórnar landsins“ og ,,standa þar
imMu stærstir skaðar af“, segir í þeirri fjölfróðu bók.
Sá vfedómur mun gildi halda jafnt á nýju ári sem gömlu.
Frægur brezkur rithöfnndur hefur sagt dæmisögu af
bónda einum, sem bjó við góð kjör á góðri jörð, naut
árgæzku, jók bústofn sinn og safnaði auði og velsæld.
En alt í einu bar að garði illan gest. Tröll lagðist að
basnum, drap búsmala bónda, spillti gróðri og uppskeru,
og hafði í frammi ýmsar skráveifur, svo að ódrýgði önn
hans og afrakstur og flest tók að ganga úrskeiðis 1 bú-
sfcapnum.
Bóndi réðst gegn tröllinu og hugðist vinna á því og
veitti því eftirför. En þegar hann náði því og sá framan
í það, sá hann, að það bar andlit hans sjálfs. Þá dró úr
honum allan mátt, og honum féllust hendur. Þannig fer
gjarnan fyrir okkur. Við erum deigust í aðför gegn því
óláni, sem stafar af vangetu og löstum okkar sjálfra.
Þannig fer ekki ósjaldan fyrir stjórnarvöldum og ráða-
mönnum. Þegar þeir uppgötva að verstu annmarkarnir
stafa af gerðum þeirra sjálfra, brestur þá úrræðin. Þá
brestur jafnvel manndóm til þess að víkja úr sæti og
láta aðra freista viðnáms og gera með því illt verra. Þann
ig er því varið um þá ríkisstjórn, sem nú situr. í miðju
einstæðu góðæri guðs og lands hefur tröll verðbólgu og
óstjórnar spillt ávöxtum árgæzkunnar fyrir þjóðinni, og
kjörnum stjómendum landsins hafa fallizt hendur í við.
brögðunum við tröllið, af því að þeir sjá, að það ber
andlit þeirra sjálfra. Eyðingaraflið er frá þeim sjálfum.
Þess vegna horfir þjóðin á eftir of miMum hluta góð-
ærisuppskerunnar í súginn. Þess vegna situr hún um
þessi áramót með enn lélegri Haraldssláttu í höndum- en
í fyrra, alveg eins og Halldór Snorrason forðum.
En nú heilsar nýtt ár. Það ber í skauti sínu bæði gaml
an ugg og nýjar vonir Menn vona, að góðæriS haldist
en um leið að betur megi takast að nýta það þjóðinni
til blessunar. Til þess þarf ný úrræði, nýja stefnu og
landsstjórn, sem ekki ber sjálf andlit þeirra vandamála,
sem verst eru viðsMptis og mestur eldur í þjóðarbúinu.
GLEÐILEGT NÝTT ÁR
TIMINN
ERLENT YFIRLIT
Vietnam setti svipinn á liðna árið
Friðarsókn katólsku kirkjunnar var gleðilegasti atburðurinn
ÞÓTT margt hafi gerzt sögu
legt á árimi 1965, hefur styrj-
öldin í Víetnam sett meiri svip
á árið en nokkuð annað. Hún
hefur haft margvísleg áhrif á
þróun alþjóðacnála og er lík-
legri til að hafa enn meiri á
hrif í þeim efnram í framtíðinni
ef hún heldur áfram.
TJm Þessar mundir virðist
fara fram tilraun til að koma
á sættum en mjög virðist hæp
ið, ag það takist. Ekkert væri
þó æskilegra en að árið 1966
verði ár nýrra og varanlegra
friðarsamninga í Víetnam.
Það, secn stendur í vegi sam
komulags í Víetnam, er ólíkur
tilgangur styrjaldaraðila. Viet
Cong og stjómin í Norður-Viet
nam stefna að því að sameina
Norður-Vietnam og Suður-Viet-
nam í eitt rfld, eins og friðar
samningamir frá 1954 gerðu
ráð fyrir, en Bandaríkjamenn
og stjómin í Suður-Víetnam
stefna að því að viðhalda Suður
Víetnam sem sérstöku ríki með
borgaralegri ríkisstjórn.
Samkvæmt friðarsamningun
um 1954 skyldu fara fram í
Suður-Víetnam kosningar inn-
an tveggja ára og síðan á grund
vefli þeirra unnið að samein
ingu landanna. Þessu ábvæði
samninganna fullnægði stjóm
in í Saigon ekki, enda er það
dómur kunnugra, að hún
mundi hafa beðið mikinn ósig
ur í slífcum koisningum. Fljót-
lega eftir þetta hóf Víet Cong
skæruhemað gegn stjóminni
sem hefur verið að magnast
stöðugt. Það virðist ljóst, að
Viet Cong hafi á þeim tíma,
sem Frakkar fóra frá Víet-
nam, haft allt frá 50 — 75%
landsins á valdi sínu, en ekki
látið mikið á því bera fyrr en
ríkisstjórnin vanefndi að fram
kvæma kosningaraar. í fyrstu
fóru skæraliðar þó heldur vægt
af stað og stjórnin í Saigon
taldi sig geta haft í fullu tré
við þá, þa^ sem hún réði yfir
öllum aðalborgunum, ef hún
fengi erlenda fjárhagsaðstoð.
Stjórn Eisenhowers féflst ó að
veita henni þessa aðstoð. Hins
vegar gaf Eisenhower henni
ekki átveðið fyrírheit um hern
aðarlega aðstoð. Kennedy jók
þessa aðstoð verulega og hóf
að senda hemaðarlega sérfræð
inga til landsins tfl að þjálfa
her Suður-Víetnam og veita
honum ýmsilega tæknilega að
stoð. Kennedy tók það fram að
öll væri þessi aðstoð byggð á
því að Suður-Víetnamar verðu
sjálfir hendur sínar, því að
vonlaust væri að hjálpa þjóð,
sem ekki vildi hjálpa sér sjálf.
UM ÞAÐ LEYTI, sem John
son kom til valda. var það orð
ið ljóst. að stjórnin í Saigon
hafði ekki þann stuðning þjóð
arinnar, að líklegt væri að hún
sigraðist á Viet Cong með eigin
liðsafla, heldur var fullur ó-
sigur hennar fyrirsjáanlegur
að óbreyttum aðstæðum, því
að hún hafði bersýnilega ekki
fólkið með sér, heldur var ein
öngruð klíka. slitin úr öflum
tengslum við þjóðina. Fyrír
Bandaríkjamenn var um það að
Páll páfi
velja að hætta að styðja haua
eða að taka styrj aldarreksturinn
í vaxandl mæli í sínar hendur.
Síðari kotsturinn var tekinn.
Framha'ldið hefur verið það að
Bandaríkin hafa nú orðið um
170 þús. manna her í Suður-
Vietnam. Þetta hefur borið
þann árangur, að framsókn
Víet Cong hefur stöðvazt, en
engan veginn er hins vegar
hægt að tala um, að vörn hafi
snúizt í sókn. Hanson W. Bald-
win. hemaðarsérfræðingur
, New York Times“, telur ný
lega, að Bandaríkin muni þurfa
að auka her sinn í Suður-Viet
nam í 350—500 þús. manns,
ef sigrast eigi í skæruliðum og
það muni taka minnst 18 mán
uði, en geti alveg eins tekið 5
ár
Meginskýringin á viðnámi
skæruliðanna er sú, að þeir
hafa bersýnilega meginhluta
þjóðarinnar á bandj sínu. Þeir
hafa að vísu fengið mifcla að-
stoð frá Norður-Vietnam, en
þó ekki nema brot af þeirri
aðstoð, sem Bandaríkin hafa
veitt stjóminni í Suður-Viet-
nam. T. d. er talið að herinn
frá Norður-Víetnam, sem nú er
í Suður-Víetnam, sé í mesta
lagi 20—30 þús. manns.
Á árinu hófu Bandaríkja-
menn milda loftsókn gegn
Norður-Vietnam, sem mjög hef
ur verið umdeild, og ekki þykir
líkleg til að greiða fyrir sam-
komulagi.
STYRJÖLDIN í Vietnam hef
ur hafa mikil áhrif á gang al-
þjóðlegra mála. Hún hefur orð
ið til þess að draga úr batn-
andi sambúð Bandaríkjanna og
Sovétríkjnna. Vegna deilunnar
við Kína, eru Sovétriicin neydd
til að fordæma þátttöku Banda
ríkjanna í styrjöldinni og að
veita stjórn Norður-Víetnam
vaxandi stuðning. Af sömu á-
stæðum telja þau sig tilneydd
til að gerast ósáttfúsari í Þýzka
landsmálinu. f Vestur-Evrópu
hefur styrjaldarþátttaka Banda
ríkjanna í Víetnm veikt tiltrú
til þeirra. Þar er þessi styrjald
arþátttaka Bandaríkjamanna yf-
irleitt fordæmd og veldur því, að
margir Vestur-Evrópumenn
vilja ekki hafa of náið sam-
band við Bandaríkin af ótta
við að geta dregizt inn í styrj
aldir með þeim gegn vilja sín
um. Þessi ótti birtist ekki sízt
í því, að Vestur-Evrópumenn
treysta ekki eins mikið á
Bandaríkjamenn og áður og
vilja því fá aukna hlutdeild í
kjamorkuivömum Atlantshaf
bandalagsins.
Sá aðili sem hagnast ótví
rætt á styrjöldinni í Vietnam
eru Kínverjar. Víetnamar hafa
löngum verið Kínverium and
stæðir og spyrnt gegn yfirráð
um þeirra í Suðaustur-Asíu.
Styrjöldin gerir Vietnama hins
vegar meira og meira háða
Kínverjum, án þess að þeir
þurfi að leggja á sig teljandi
fómir í því sambandi. Jafn-
framt veitir styrjöldin KLn-
verjum tilvalið tækifæri til að
halda uppi þeim áróðri, að hvíti
kynþátturinn hafi síður en svo
fallið frá þeim áforaium að
heita yfírgangi í Asíu.
STYRJÖLDIN í Vietnam hef
ur verið hinn dimmi skuggi,
sem hefur hvílt yfir árinu 1965.
En árið 1965 hefur líka haft
sínar björtu hliðar. Unnizt
hafa margir mjög mikilvægir
vísindalegir sigrar. Þótt deila
megi um styrjaldarrekstur
Bandaríkjamanna í Víetnam,
fagna frjálslyndir menn um
heim allan þeirri umbótastefnu
sem Johnson forseti beitir sér
fyrir innanlands og einkennd-
ist af setningu fleiri umbóts
laga á þessu ári en átt nefur
sér stað um langt skeið. f So
vétríkjunum og öðmm komm
únistaríkjum Austur-Evrópu
hefur haldizt áfram þróunin í
átt til frjálslegri stjórnarhátta.
Seinast en ekki sízt ber svo
að nefna breytingar þær, sem
em að verða á störfum kat-
ólsku kirkjunnar. Katólska
kirkjan hefur efeki aðeins á ný-
loknu þingi sínu markað frjáls
lyndari afstöðu til ýmissa mála
en áður, heldur hefur hún und
ir forystu Páls páfa hafið mark
vissari friðarsókn en nokkru
sinni áður. För páfa á þing
Sameinuðu Þjóðanna og friðar
boðskapur hans fyrir jólin mark
ar athyglisverð spor í þessari
nýju friðarsókn kirkjunnar
manna. Vinni kirkjan að frið
armálunum af réttsýni og
frjálslyndi, getur hún áreiðan
lega haft heillarík áhrif á þeim
vettvangi, jafnframt því, sem
þetta vekur að nýju trú á
kristnina, en sjaldan hefur
verí? eneiri þörf fyrir slíkt and
legt leiðarljós í lífi manna.
Þ Þ.