Alþýðublaðið - 11.10.1959, Qupperneq 12

i
I
I
40. árg. — Sunnudagur 11. okt. 1959 — 220. tbl.
inu og talin er hætta á3 að hún
breiðist út og verði faraldur.
Árið 1955 varð fyrst vart
lömunarveiki í Tyrklandi og
læknar fóru strax fram á, að
fá Salk-bóluefni, en ekkert var
gert í málinu. Árið 1956 gekk
lömunarveikifaraldur í Istam-
bul, en úr dró á næstu árum.
Nú er svo komið í Tyrk-
landi, að auðugt fólk getur
flutt inn bóluefni handa börn-
um sínum, en stjórnin þrjózk-
ast við að gera nokkurn skap-
aðan hlut. Ástandið verður
enn verra, þegar haft er í
huga, að í landinu eru engir
spítalar til að taka á móti löm-
uðum sjúklingum eða æfinga-
stöðvar fyrir bé. Aðeins eitt
stállunga er til í Istambul og
örfá annars staðar í landinu.
Þetta þýðir, að ef sjúklingur
verður fyrir því, að lamast á
lungum, þá bíður hans ekkert
nema dauðinn.
Tyrkneskir læknar óttast að
ef Salk-bóluefni verði ekki
flutt inn þegar í stað og öllum
gert mögulegt að Iáta bólusetj-
ast, þá megi búast við hættu-
legum lömunarveikisfaraldri.
skal göngur fisktegundanna
um heimshöfin.
Önnur af þeim mörgu um-
ræðuefnum, sem tekin voru
fyrir á ráðstefnunni, voru t. d.
möguleikarnir á að nýta verð-
mæta málma á hafsbotni,
vinnsla vítamína og annarra
nauðsynlegra næringarefna úr
fiski og gróðri í höfunum,
aukning fiskaflans með nán-
ari þekkingu á venjum og hátt
um fiska, betri veðurfregnir
og eftirlit með geislavirkum
úrgarigsefnum í höfunum. í
sambandi við síðastnefnda
atriðið, sem er mjög mikils-
vert, beindi ráðstefnan því til
Alþjóðakj arnorkustof nunar-
innar (IAEA) í Vínarborg, að
hún rannsakaði, hvað gæti
talizt leyfilegt hámarksmagn
af geislavirkum efnum í haf-
inu.
Lömunarveiki
ágcrist í
Tyrklandi
ISTAMBUL. — Lömunarveiki
hefur gengið um Tyrkland á
undanförnum árum og tyrk-
neskir Iæknar hvetja nú ríkis-
stjórnina til þess að flytja inn
Salk-bóluefni. Síðustu fimm
mánuði hafa komið fyrir 121
tilfelli lömunarveiki í larid-
ÞAÐ VAR UPPLÝST á
nýhaldinni ráðstefnu vest-
an hafs um haffræðileg
viðfangsefni, að fiskar, sel-
ir og hvalir hafa mismun-
andi blóðflokka eins og mann-
fólkið, og að hægt er að beita
þessari vitneskju við grein-
ingu á stofnum og ættbálkum
innan sömu dýrategundar.
Það var prófessor J. E. Cus-
hing frá Kaliforníu-háskóla,
sem skýrði ráðstefnunni frá
reynslu sinni á þessu sviði.
Nú er hægt að segja til um
hvort lax, sardínur, síld og
aðrar fisktegundir, sem nýtt-
ar eru í framleiðslunni, eru af
þessum eða hinum „ættbálk-
inum“. Þetta er aftur mjög
mikilsvert þegar rannsaka
V
Ausíralopithecus
Neanderthal
Cro-Magnon
ÞRÓUNIN er líffræðileg
staðreynd. 'Lífið hófst með
iþví, að einfalt nukleoprotein
tók að samlagast lífrænum
efnum og lagði undir sig
jörðina. Það eru ekki nema
rúmlega ein.milljón ára síðan
maðurinn, búinn stærri heila
en aðrar dýrategundir náði
ínokkrum þroska. ^
í upphafi kvartertímans
var ,,maðurinn“ aðeins
tmannapi, australopithekus,
síðan varð hann „homo fab
er“ (neandertalsmaðurinn)
og loks fyrir þrjátíu þúsund
árum kom fram „homo sa— i
piens“ (cro—magnon), rinn
hugsandi og skapandi maður.
;Á forsögulegum tímum
óttaðist maður.inn himin ;
(hnettina, sólina, tunglið og
stjörnurnar. Hann taldi
þessi fyrirbæri hlaðin orku
og áhrifum á lífið á jörðunni, j
góðum eða slæmum eftir :
Hægt að breyta
leftsláginu á IVIarz
og Venusi, svo
a8 þar sé byggl-
legt fyrir meilnt
atvikum. En skynsemin
þroskaðist smám saman (það
tók að vísu árþúsundir) og
imanninum varð ljóst, að
sólin og tunglið var aðeins
efni eins og jörðin, ,sem hann
'hafði undir jíótum sér. Og
hann sá að þessir himin
hnettir lutu sömu lögmálum
og efni og fyrirbæri jarðar
innar. Þegar manninum
varð þetta ljóst, þorði hann
loks að rannsaka þessi fyrir
bæri og Þá liðu ekki nema
nokkrir aldatugir áður en
hann fann upp stjörnusjáa, —
sem varð ómetanlegt tæki.
En áður hafði maðurinn
inn fundið upp á að nota
tölur og fara með. Flatar
málsfræðin og síðar algebran
gerðu kleyft ásamt með rit-
listinni að geyma þekkingu
kynslóðanna.
ÞANNIG jókst þekkingin
öld frá öld. Hin staðnaða
líffæralega þróun breytist í
}. sálarlegá þróun. „Alltaf betur
i og sífellt hærra“ er kjörorð
; mannsins eða ,a. m. k. þeirra
í imanna, sem vitrir eru j
, kallaðir. Homo faber bjó j
sífellt til betri, fullkomnari J
og fallegri verkfæri, og homo I
sapiens sá fyfir sér tæki íl
ihuganum og smíðaði þau. Oga
nú hefur honum te'kizt að
gera tæki, sem hann getur
stjórnað með huga sínum, ef
svo má að orði komast. Iion-
ium er ekki nóg að horfa á
himinhnettina, hann verður
að snerta þá.
Með gervihnöttum sínum
og tungleldflaugum hefur
maðurinn búið til tæki, sem
losna undan yfirráðum hans
og hlýta eðlislögmálum ein
um. Maðurinn notar lögmálin
í sína þágu.
Við fylgjumst þessa dagana
með raunverulegri fram
þróun. Maðurinn stendur á
þröskuldi stórkostlegra frarn
fara. Iiið frumstæða tæki
hinna fyrstu manna var
,hendi mannsins til aðstoðar,
síðar fann hann upp vélina,
sem drifin var orku brennslu
efna og nú loks stjórnar
maðurinn vélinni með raf
segulmagni.
ÞAÐ, sem gerast mun á
Framhald á 10. síðu
„RISABARN“ hefur verið
uppgötvað í grísku borginni
Saloniki. Það hefur gert ýmis
„kraftavfck“, öll undir lækn-
isef tirliti.
Þetta er þriggja ára dreng-
ur, Vasilis Patsidis að nafni.
Hann hefur lyft sex stólum í
einu, einnig allstóru borði.
Virðast þessar aflraunir vetra
honum auðveldar. Hann
fæddist 15. júlí 1956 í Con-
stantia, grískri borg við júgó-
slavnesku landamærin. Hann
er nú 125 cm á hæð og 30 kg
að þyngd, 76 cm utan um
brjóstkassann og 36 um 'háls-
inn. Á efri vör er að bytrja
skeggvöxtur. j
VWWWMWWWWWWWnWWWWMWWWWMWMWM
IIILAIRE CUNY er þekkt
ur í heimalandi sínu,
Frakklandi, fyrir vísinda-
störf og ekki síður fyrir
alþýðlegar bækur um vís-
indi. Þykir hann fær í
þeirrj list, að segja ein-
faldlega frá vísindalegum
nýjungum. Hann skrifar
að jafnaði um nýjungar í
tækni og vísindum í Par-
ísarblaðið Combat, sem er
helzta stuðningsblað de
Gaulle forseta.
Eftirfarandi grein skrif-
aði Cuny í tilefni af tungl-
skoti Rússa í september.
Er hún lítið eitt stytt í
þýðingunni.

ÍBÚARNIR í Skive á Jót-
landi hafa nú í hyggju að fara
í kröfugöngu til 'Viborgar til
þess að bera fram mótmæli
við biskupinn þar, Erik Baun,
vegna þess að hann neitaði ný-
lega Helgu Jensen aðgang
að kirkjunni, sem hún er kap-
ellán við, er hann kom í visi-
tasíu nýlega. Þá hefur sókn-
arnefndin í Skive ákveðið að
kæra þennan atburð til Bodil
Koch, kirkjumálaráðherra.
Helga Jensen ei' nú umvaf-
in blómum á heimili sínu í
Skive og öll sóknin sýnir
henni samúð. Þegar hún var
var vígð fyrir fjórum árum til
að gegna kapellánembætti í
bænum var mikil ólga í bæn-
um og flestir voru henni and-
vígir. En smám saman hefur
hún unnið sér samúð og vel-
vild allra og fermingarbörnin
vilja helzt læra kverið hjá
henni.
Fyrir fjórum árum neitaði
Erik Baun biskup að vígja
Helgu Jensen og varð Ála-
borgarbiskup, Erik Jensen, að
gera það, en sóknin heyrir
undir Viborgarbiskup.
Baun neitaði Helgu Jensen
um að gang að kirkjunni á
þeim forsendum, að biskup
gæti neitað að framkvæma
verk sín í viðurvist kven-
presta.
Bodil Koch neitar að segja
nokkuð um málið þangað til
það hefur verið kannað til
fulls.