Alþýðublaðið - 12.12.1934, Síða 3

MmVIKUDÁGINN 12. DES, 1934.
ALPÝÐUBLAÐIÐ
Sknldaskil fitgerðarmanna.
Frh. af 1. síöu. —
Meiri hl. sjútvn. hefir nú peg-
ALÞÝÐUBLAÐÍÐ
BTGEFANDI:
ALÞÝÐUFLOKKURINN
RITSTJÖRI :
F. R. V ÁLDEMARSSON
Hátstjórn og afgreíðsla:
Hverfisgötu 8—10.
SÍMAR :
4900—4906.
4908: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innlendar fréitir).
4902: Ritstjóri.
4903: Vtlhj. S. Vilhjálmss. (heima).
4904: F, R. Valdemarsson (heima).
4905: Prentsmiðjan.
4P06: Afgreiðsla.
Kaep parf að ankast.
EF TIL VILL eru pað engijn
má1!, sem valdið hafa meiri
deiilum á sviðd viðskiftamálanna
en kaupgjaidsmálin.
Sú skioðun hefir lengst verið
ríkjandi meðal viinnukaupenida, að
pd'rra hag væri með pví bezt
borgáð, að greiðia sem lægst gjald
fyrir vinnuna, — borga sem lægist
kaup.
þietta er kenningin um hin lágu
laun, kenningiin um pað, að kaup-
gietan eigi að vera sem mitnst,
eiins og Magnús Jónsson presta-
kennari hefir haldið svo gnedlni-
Jega fram á alpingi og' í Morgun-
b'laöinu.
pessi kenning er í leðli sínu ná-
skyild kienningunini um hina
frjálsu samkeppni og á uákveem-
jlega jafn litia stoó í veruteikanum
eiins og hún.
IáI I ' !
Látt kaup pýðir lélegur mark-
aður.
Vinnukaupandanum, sem vinn-
ur að pví uð halda öllum kaup-
greiðsilum 'edns lágum og auðið
er, gleymist sú staðreynd, að til-
gangur hans með atvinnurekstri
sfnum var sá, að framileiða og
selja vörur, og að yfirgnæfandi
meirihl uti af kaupendum vörunn-
ar eru vinnupiggjendur. p>að er
hins vegar vitað, að eftir pví siem
vinnupiggjendur hafa liærra kaup,
eftir pví kaupa peir meira af
aills konar vörum. Framleiðand-
inn, siem vinniur að pví að halda
kaupi verikamanna aem Jægstu,
er með pví að draga ítf markaðs.
möguleikum fyrir vöru sfna, ef
ekki beint, pá að mdnsta kosti'
óbeint.
Bændur og kaupgetan.
ísJenzkir bændur hafa til pessa
flestiir verið haldnir af villukienn-
ingunni um hin Jágu lauia. peir
hafa litið svo á, að peim væri
hiinn mesti ógreiði ger með pvi
að vinna að hækkuðu kaupi
manna við sjó og í sveit. En nú
hlýtur að draga að pví, að bænd-
ur fari að átta sig á pessu máli.
þeir hljóta að gera sér ljóst, að
pegar kaup verkamanna hækkar
um tíu krónur af hundraði, pá
pýðir pað pað, að árslaun verka-
mannsfjölskyldu, — ef hún pá er
svo heppin að hafa atvinnu
hækka um 200—300 kr. Þ.etta pýð-
ir aftur að jafnaði, að íjö'iskyldan
kaupir ýmis konar vörur fyrii)
petta mieiri upphæð en eilJa
myndi. Svo og svo mikill hlutiJ
piesSarar auknu kaupgetu fer til
piess, að kaupa islenzkar land-
búnaðiarafurðir (rnjöJ, kjöt), mark-
aðurinin eykst, og mögulegt verð-
ur aði halda pví verði á vörunni,
að framileiðandinn fái fram-
teiðislukostnað sinn greiddan.
t>að ier engum efa bundið, að
pað, að íislenzkur landbúnaður
befir á síðustu árum getað aukið
framl'eiðslu sina til muna, prátt
fyrir fólksfækkun í sveitunum,
byggist fyrst 'Og fremst á pví, að
skapast hefir kaupgeta við sjó-
inn, að sú kaupgeta hefir orðið
aJI-almern lieiðir aftur af pví, að
samtök verkamanna hafa unnið
tiiokkum bug á hinni skaðlegu
kenningu um lágu taunin, að pau
hafa pó prátt fyrir a-lt pokað
kaupi alls almennings mokkuð
upp á við.
(Það er Jfka jafnvíst ,að íslienzk-
ur landbúnaður verður að byggja
framtíjð sína fyrst og fremst á
innliendum markaði, en eigi hanm
að geta fullnægt sölupörf bænd-
ar,na, verður kaupgeta alls al-
miennitngs að aukast.
Kaupgetan og iðnaðurinn.
Sé litið á hiun vaxandi iðnað
vlorn, giegnir par sarna máld sem
um landbúnaðinn. Framleiðslu
síma hlýtur hann að selja fyrst
og friemst á inmlendum markaði,
og pví að éiga alt gengi sitt undir
£r, í siamráði við og að tiJhlutun
ríkisstjórnarinnar, með frv. til
laga um fiskimálanefnd, útflutn-
img á fiski, Iragnýtimgu markaða
o. fl, er felur í sér 1 milij.
króna lánsheimild til rikisstjórn-
arinnar, og sams konar frv. um,
skipulagningu sildarsölun.nar, lagt
griindvöl I að úrlausn afurðiasölu-
málanna og hagnýtingu nýrra
markaða. Þ'etta mál var, svo ad-
kpllftitfdi!, aðl paiö, poldi engo bffl;
pví tiJ hvers er að létta vaxta-
byrðina á útveginum, ef afurð-
irnar safnast samian í landiimu ó-
seldar frá ári til árs?
pví, að almenniingur geti keypt.
Hagsmunir iðnaðarinS' teru pví
pieár, að kaupgjald alls almenn-
ings fari vaxandi en ekki rnink-
andi.
Hið opinbera á að ganga á
undan með góðu eftirdæmi.
íslenzka ríkið sjálft mun vera
stærsti vinnukaupandÍRin hér á
iandi.
Skylda pess er ótvírætt sú, að
vera öðrum vmnukaupendum
fyrirmynd i pvi, að greiða starfs-
mömnum sínum pau laun, að
ceskiJeg kaupgeta skapist.
Á pessu hefir verið og er hinm
herfiJegasti misbrestur. Menin
muna vegavi'mnudeiluna í sumar.
Menn vita einnig að mikill fjöldi
opinberra embættisma:n,ta lifir
við sultarlaun (t. d. kennarar,
aJt frá barnakennurum tij há-
skólakennara). Hins vegar eru til
opinberir starfsmenn, sem liafa
hærsri laun en bolt er og eðiilegjt.
biess er nú að vænta, að ekki
verði piess langt að biða, a'ð sam-
ræmd verði launakjör oplnbenra
starfsmanna, og kjör peirra, sem
verst eru settir, verði bætt. Hins
vegar verður pað að teljast mjög
hæpiið spor, sem nú virðist eiga
að stíjga á pinginu, að felJa niður
dýrtíðaruppbót af öJlum launum,
sem fara fram úr 5 púsundum.
Aukin kaupigeta pýðir aukinn
mar'kaður, og ef vel er á haldið,
má láta iranlenda framJeiðsJu
njóta hans fyrst og fremst.
Hins vegar parf eigi að óttast
fyrir pessa vertíð stöðvun útgerð-
ar vegna skulda umfram venju
samkv. yfirlýsingu bankastjóra
Landsbankans og Otvegsbankans.
Meiri hl. n. vill sem áður seg-
ir leggja með skuldaskilum vél-
bátaútvegsins, að gjörla athuguðu
má'li, en par eð fyrir liggja yíir-
lýsingar frá bankastjórum Lands-
baaika IsJands og Otvegsbanka Is-
lands li/f, par sem peir leggja
til, að málinu verði frestað til
næsta pings, og telja ekki ástæðu.
til að óttast, að útgerðin v-erði
stöðvuð venju fremur fyrir næstu
vertlð vegna innhieimtu skulda frá
bönkunum, og pað auk piess er
viðurkent af öllum, að skuldaskil
geti ekki komið 1il framkvæmda
fyrir næstu vertíð, pó frv. næði>
fram að ganga, leggur mairi hl.
n. tM, að frv. verði afgreitt með
svohljóðandi
RÖKSTUDDRI DAGSKRÁ:
f>ar eð va,ndræði sjávarúútvegs-
ins yrðu ekki leyst rnema að
rnjög litlu leyti með afgrieiðslu
frv. pessa og fyrir liggja um-
sagnir frá bankastjórum Lands-
banka Islands og Útvegsbanka
Islands h/f um, að eigi purfi að
óttast stöðvun á útgerð lands-
'manna eða leigiendaskifti umfram
venju, vegna skulda, fyrir næstu
vertíð, og enn fnemur að skulda-
•skil kæmu eigi beldur til frami-
kvæmda fyrir vertíðina, pó frv.
næði fram að ganga, og í trlaíusti
pess, að ríkisstjórnin leggi fyrir
næsta ping framhaldandi tillög-
ur um viðreisn sjávarútvegsins,
par á meðal tiilögur um aðstoð
ríkisinsi til skuldaskila vélbáta-
útvegsins, er fram fari á næsta
ári, tekur deildin fyrar næsta mál
á dagskrá.
Álit bankastjóra Landsbankans.
í ál'iti bankastjóra Land-sbarík-
ans, par sem peir leggja til að
fnesta piessu máli til næsta pings,
siegdr svo:
„Með pví að nú er bráðum
komið að pví, að farið verði að
giera út og vertíðin fer í hönd,
er fyrinsjáanlegt, að ekk'i er hægt
að gera neitt í pessu máli, er
Alþýðublaðið 12, des. 1934.
PER LAGERQUIST:
BOÐULLINN
Þýtt hafa Jón Magnússon ogSigurðurÞórarinsson.
Akureyri. Bókaverzl. Þorsteins M. Jónssonar 1934. !
---- Frh.
Einn af gestunum steltkur eld-
rauðiur af hrifningu upp á borð
og hel'dur ræðu fyrir mimni böð-
ulisiims í tjlefni af sigrimum:____
„Miikil Iieáki hans (böðulsins)
eykur oas tiiaust og hugnekki.
Hann á að leiða oss — hann hinn
eáni, er vér viljum fylgja. Vér
heiJsúm pér, foringi, með hinum
heiJögu táknum, táknuim pess, siem
oss er helgast og dýrmætast á
jarð'rifci, og sem boðar nýtt tíma-
fr)Ll í sögu mannkynsims! Blóð er
Jitur mannsins. Vér vitum, að vér
erum verðugir pín. Vér vitujn,
að pú getur trieyst oss, er vér
hrópum mót pér vort:
HeiJil! Heill!“
Bö'ðu.lJinn lítur á manniinn, en
hreyfiri sig ekki, pó að hinir göf-
ugiu herrar rétti út arminn og
hrópi: heiJ'l! Loks tekur hann
höndina frá enninu, svo að böð-
ulsmerkið kemlur í Ijós, og hrifn-
iiigarkliður fer um salinn. Sí'ðan
stendur hann á fætur í sínum
rauðu kliæðum. Og alt verður
hljótt, pegar böðullinn tiekur til
niáJs.
Og ræðan, sem harnn heldur,
lýsir hans kvalaferli, pjónustu
harns við mannkynið á Jiðnnm
öJdum og fram á pennan dag.
Að boÖ': ma imanna hefir h:na geí
eytt heiJum pjóðum. Hann befir
íkrossfest Krist. Hann hecir í r.ieyð
stimni Jieitað til guðs og beðið hann
að Jeysa sig frá störfum, en han;n
befir komist áð raun um ,að guð
maninanna er orðinn eins og stein-
gervingur ysem starir kúptum og
tómum augulm út í auðian geim-
imn. Að; eins konam, ssm situr
pamja; hjá böðJinum, hefir sýnt
honum líkn. Hún hefir hlúð að
honum og fórnað sér fyrir hann
— og kyst hann á ennáð eins og
par værii ekkert böðulsmerki
og án pess að krefjast neins.
Hún ieán. Og nú práir hanin ekkert
annað efi pað, að hamn fái Jokið
starfi síjnu, og harnn veit, að pað
verður að eins nneð peim hætti,
að hann hafi að fullu upprætt
maninkynið.
Hann lýkur máJi sínu svo:
„Og ég beld út í hið eilífa
myrkrjð, fleygi frá mér blóðugri
öxinni og skil hana eftir á al-
dauðu ‘jörðinni til minnimgar um
pær verur, sem lifðu par.“
Sfðan lítur hann hörkulegum
logandi augum yfir 'hópinn og
gengur til dyra — og konan, sem
■ segir: pú veizt að ég bíð pín —
hún fylgir honum.
Ég hefi tekið pann kost, að
■ segja aJ lítariega frá efni pessarar
bókar — og að nokkru með
skáJdsims eigin orðum, bæði beint
og óbeint. Mér finst pað eiinna
Jíklegast til áhrifa.
Eins og allir munu sjá, er pað
Nazisminn og pað, seei honum
fylgir, sem hefir knúð skáldið til
að s.krifa pessa söigu. Og pó að
víist megi telja, að pað hafi aukið
mjög á hróður bennar, hve Naz-
isminn er tiðræddur, pá er ó-
hætt að siegja, að hún hafi ekki
að eins hliotið hróður fyrir pær
sakir. Höfundur sýnir sig sem
miíkinn listamann. Honum beíir
tekist að pjappa saman í stutt
máJ O'g mjög áhrifamikið afar-
miklu og stórfenglegu efni. parna
er sýndur skyldlieikinn milli of-
stækis miðaldanna og öfga nú-
tímans. Larna kémur fraim losta-
kernd mannd rápsfýsn pjóðeTjnis-
sinna, trúarsérgæðið, kynpátta-
hatrið o. s. frv. Yfirleitt öll aðal-
atriði peirirar helstefnu, sem nú
befir gripið mikinn hiuta heilla
pjóða sem brjálæði — og mieðal
annaris fengið ailsterkt fylgi h 'r
á Islandi, par sem imernn hafa
ekki borisit á banaspjótum í
margar aldir. Oftrú og Nazismi
eru náskyld fyrirbrigði, 'eins og
sikáldið sýnir, og parf pví engan
að undra, pó að vagga Nazism-
ans hér á landi stæði við lmé
peirra Ás-hjóna og fyrstu Naz-
istagrednarnar væru sknifaðar hér
við sama skrifborðið og Bjarini.
Þýðingiin virðist yfirleift lipur,
en skrijtin sérvizka er pað hjá
pýðendunum, að skrifa ei í sitað
ekkii, pví ei segir emginn rnaður,
mema ef tiJ vill einstaka prestur
á stóloum.
iÞýðendurair eru ungir mienta-
ímenin. Jón Magnússon lies sænS'ku
og ensku* við háskólann í Stofck-
hólmi — og Sigurður Þórarinsson
lies jarðfræði við sömu stofnun.
'Jö|6ssir ungu menn eiga pakkiir
skildar fyrir að koma Böðlinum
á íiSilenzku — og útgefandinn fyrir
að gefa hann úf.
Lesáð bókiina. Þið munuð seint
glieyma bénni.
Alpýðufélögin ættu hreint og
beánt að gera ha;na að umtals-
efni á fundum sínum.
Gubmfindfir Gmlfi \on, Hagalín.
að sæmilegu gagni mætti koma,
fyrir pessa vertíð, — enda mjög
langt liðið á pingtímann —,
Þá er pað tillaga vor, að máli
þessu verði frestað til næsta
reglulegs Alþingis i vetur,
Hins vegar dylst oss ekki, að
pörf og hún brýn er fyrir pví,
að ping og stjórn hlaupi undir
bagga með sjávarútveginum, til
piesis að koma honum yfir pá
miklu og margvíslegu erfiðleika,
ler hann á við að strfða.
Vér viljum láta pess getið, að
bankinn mun ekk: nota sér örð-
ugleika 'pá, sem útvegurinn á nú
i, með pví venju fnemur að ganga
að útgerðarmönnum, pó máli
piessu verði fnestað ti.1 næsta
pings.
Hins vegar myndi það létta
talsvert undir, ef útgerðarmönn-
um væri til foráðabirgða á einn
eða annað hátt hjálpað til þess
að koma sér upp hjöllum o. s.
frv., til þess að geta hert fisk,
eða á annan liátt hjálpað til
að létta á saltfiskmarkaðinum.
í neíndu frumvarpi eru ýms
ákvæði, er vér teljum að betur
mætfi fara öðruvísi, en sjáum
efcki ástæðu tiJ pess á pes's;u stigi)
málsáns að fara nánar injn. á páu,
par eð' vér leggjum til ,að málinu
verði frestað til næsta pinigs.“
Þetta bréf bankastjómarinnaír
■til sjávarútvegsnefmdar. nd. er
undirritað af bankastjórunum
Magnúsi Sigurðssyni og Georg
ÓlaSsisyni.
S
Álit
bankastjóra Útvegsbankans.
Álit bankastjóra Utvegsbankahs
í bréfi til sjávarútvegsraefndar nd.
er á piessa ieið:
Þar sem vitanlegt er, að þö
að frumvarp þetta yrði sam-
þykt á þessu þingi, þá kæmi
það ekki að gagni fyrir næst-
komandi vertið, þá vildum vér
leggja til að notaður yrði tím«
ínn til næsta þings til þess
að undirbúa málið enn frekar.
Enn fnemur viljum vér get?
ppsis, að vér höfum ekki haft
tíma til piess að kynna oss hið
umfaingsmikla nefndarálit milld-
pingaimefndar í sjávarútvegsmál-
um eins og vér hefðum óskað,
og getur pví fuMnaðarálit vort
um málið eigi legið fyrir nú.
VirðingarfyUst.
ÚTVEGSBANKI ÍSLANDS H/F.
Helgi Gubmimdsson.
Jóii ölafsson.
Jön Baldviusspn.
Málaflutningur. Samningagerðir
Stefán Jóh. Stefánsson,
hæstaréttar málaflm.
Ásgeir Guðmundsson,
cand. jur.
Austurstræti 1.
Innheimta. Fasteignasala.
Hér með tilkynnist vinum og vandamönnum að Þorsteinn Jóns-
son Þórlaugargerði Vestmannaeyjum andaðist á Landsspítalanum 9.
p. m. Kveðjuathöfn fer fram á Landsspítalanum fimtud. 13. p. m. kl.
4 e. m.
Aðstandendur.
Veggmyndir,
málverk og margs konar ramm-
ar. Fjölbreytt úrval.
Fieyjugötu 11.
Sími 2105.
Eikarskrifborð.
Nokkur ný og vönduð
eikarskrifborð til sölu á
125 kr. oggóðum greiðslu-
skilmálum. Upplýsingar á
Njálsgötu 78, niðri.
Frá okkar lága verði gefum við gegn stað-
greiðslu
til 15. þ, m.
afslátt af veggfóðri, svo að sem flestir fái
tækifæri til að skreyta íbúð sína fyrir jólin.
Málning & Járnvðrur.
Sími 2876. Laugavegi 25. Sími 2876.
Frá næstn áramótum
verðursvo sem kaupendum blaðsins er kunugt.ti
tekið upp pað sölufyrirkomulag á blaðinu nú
um land, að pað verður eingöngu selt gegn
fyrirfrámgreiðslu, annað hvort 3. mánaða eða
alt árið í einu lagi, eftir pvi hvorfkaupendur
telja sér hentara.
Kaupendurnir eru hér með vinsamlega beðnir
að muna eftir pessu og/teendal afgreiðslunni í
Reykjavík greiðslu i réttan tíma svo sending
blaðsins geti hindrunarlaust haldið áfram.
Frá sama tima geta menn gerst áskrifendur
að blaðinu hjá póstafgreiðslum hvar sem er á
landinu og greitt pað par. Er petta til hagræðis
fyrir kaupendur pví peir losna pá við að senda
greiðslur sínar sjálfir.
I