Alþýðublaðið - 29.01.1935, Blaðsíða 3

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
ÞRIÐJUDAGINN 29. JAN. 1935.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
GTsBEF 4NDI:
ALÞtÐUFLOIKURINN
HITSTJORI:
F. h. V- P 'h D E R A RSSON
Ntotjóm og elgrelðsla:
Hverösgöti' 8—10.
SIMAR:
4000-4906.
4090: Afgrelðste, asglýsiagar.
4§01: Mtstjórn (l>mlendar fréttlr).
4002: Rltstjörl.
4903: Vllhj. 8. VlthjAlmBS. (helma).
4904: P. K. Valdrmamon (baima).
4005: Prealsmiö (an.
4006: AfgreiösU.
Verkameon krefjast jess,
að mlólkarhreicsanar'
stöðin verði tekin
eionarnámi.
ALÞÝÐAN í Reykjavík hiefir
brugðist þan.nig við afurða-
.söiumálununi að lofsvert er.
Verkamaðurinn á eyrinini hefir
til hlýtar skilið kröfur þeinia
verkamancna, siem fá laun si|n
gneidd í mjólkurpiottum og kjöt-
pundum, og hann hefir mögluin-
ar.laust tekið á sig þá byrði, að
hækka kaup bóndans, sem sainim
gjarnt var, með því að greiða af
sinni íátækt hærra verð fyijr kjö>
fiö nú í haust en í fyrrahaust.
í mjólkunmáiinu hefir franr-
koma alþýðunnar einfeeiust af him
um siamta skilniingi á þörfum
bændanna.
Alþýðan hefir einhuga gengið
friam við hiið bænda|nna í hierferð-
inni gegn hinum hóflausa mijlii
liðakostnaði mjólkunsalanna, og
það er enginn ágreiiningur um
það milli vierkamanma og greir.dra
bænda, að herfangið e'gi að verða
báðum til gagns.
Hitt giera bæðii bændur og
verkamenn sér ljóst, að hin ó-
svífna uppneisn íhalds og komma
gegn hagsmunium bænda og
vierkamanna, verður til þess að
torvelda haráttuna og aeinka
þeim sdgri, siem á að nást, og
sem mun inást, sem ier vierð-
hækkun ti.l bændanina, vierðiæikk-
un ti.1 neytendanna og full tryggl-
ing þess, að mjúlkin sé ósvikin
vara i ósviknum umbúðuin.
„Ligaur í kassa“.
Af útvarpsumræðiunum á dög-
unum um mjólkurmálið má fleira
læra heldur en einungis það, h\'e
alráðið í'haldið er í þ-ví að spilla
leftir föngum fyrir mjólkursam-
sölunni. Þær gefa líka hugmynd
um hve víðtækur er fjandskapur
fhaldsins gegn sjálfsforráðarétti
alþýðu í landinu, hve sterk er
lögbriotatilhnieigingin, þegar lög-
in lexsu ekki beint til verndar
hagsmunum þess og þó framar
öllu öðru hve blygðunarlaus er
óskammíeilmi þ'ess er þa'ð pre-
dikar fyrrr almenningi aðferðiir
sínar og markmið.
Eyjólfur Jóhannsson er sámað-
ur, sem íhaldið hefir valið til
þess að eiga sæti í mjólkursölu-
nefnd. Það var reynsLan og þekk-
ingin, sem þar áttu að leggja lil
vinnufúsan fulltrúa! Þessi þekk-
Giögt dæmi þess', hve skiJn-
ingur verkamanua er fullkiomimn
| þiessum málum, er samþykt sú,
sem gerð var á DagsbrúnaTfundi
og getið var um hér í hlaðinu í
gær. Hún sýnir, að vierkamenn
ieru ekki einasta staðráðnir i því
að standa fast með stefnu Al-
þýðuflokksins í þiessu máli yfir-
lieitt, hieidur og að þair hafa fulli-
an skilning á því,, að til þiess að
Samsaian geti unnið sitt hlutverk
eiins og vera ber, þarf hún að fá
full yfirráð yfir mjólkurhneinsuni-
arstöðlnni, og wrkamenn hika
ekki vdÖ að gera þá kröfu.
Þiegar íhaldið' knefst sérréttinda
fyrii mjóikurbúið á Korpúlfsstöð-
um, siem hefir orðið fyrir þessu
dæmaiausa óláni, fynst að selja
vatnsblandaða mjólk og síðan að
sielja hana í oflitlum ílátum, þeg-
ar það heimtar afnumda þá einu
mieðferð mjóJkur, sem tryggir að
hún vierði ekki farvegur sýkla,
þiegar það heimtar saima sJeifar-
lagið á mjólkurvierzluninni yfir-
lieitt ieins og ríkt hefir til þiessa, f
þá knefjast verk'amenn, að Sam- I
sölunni sé tryggð sú aðstaða, sism
tii þess þarf að hún geti unrið
vierk sitt ieins og til ier ætlast.
Þessari kröfu skal verða fylgt
fast eftir.
ing, þessi tieynsla, sem íhaldið
telur svo ómissandi nauðsyn í
ilekstri og stjórn atvinnumál-
anna, í stað neynsluskorts og
þekkingarleysis „Rauðliða“! Eyj-
ólfur er skipaður af fiokki, sem
þykiist vilja málinu vel, flokki,
sem þykist vera vörður og vernd-
ari fátækra húsmæðra. Sannieik-
urinn er sá, að hanin er skipaður
af. „sjálfstæðisflokki" ólafs Thors
til þess að vinna í anda „sjðlf-
stæðisflokks" Clafs Thors.
Hvernig hefir hann unuið ?
Eyjólfur Jóhan.nesson hefir áð-
ur sýnt, að hann kann tit fulln-
ustu að tæla aðra til að geyma
háskaleg svik, geyma .þau undir
sJéttu yfinbor'ði og grímu full-
kiomins öryggis. En Eyjólfur hef-
ir .sýnt það nú, að hann kann
enigu síi&ur þá list að geyma
háska.tieg svik í sjálfs sín hug.
Hann upp.lýsir það ótilkvaddur
í útvarpsumræðunum, að hann
hafi legið í mjólkurs'öluniefhdinini
á reynslu sinni og þekkingu á
söiu og drjeifingu mjólkur. Hann
leyndi því sem hann vissi, þagðá
um „neynsiuna", neitaði sér um
jaðl láta í té „þekkingunia". Hanin
var þar bara, var nefndarmaður,
tók kaup, afvegaleiddi, blekti
raeð þögninni, með rósaimáli, með
mierkilegheitum. Hann er kosir.|n
til að starfa af SjálfstæðisfLokkn-
um, flokknum, siem elskar þeltk-
ingu og reynsiu í meðferð at-
vinnumála. En „þekking" hanis á
ekki að verða verðmæt og nyt-
söm í starfi; Hún þo.lir ekki
„fijamvísun". Má ekki koima til
,,talni|ngar“ í reynsiusjóði iniefnd-
ai'ininar. Hún á að „iiggja í kaissa"
í hinjni frómu sál Eyjólfs Jóhar.ins-
sonar, liggja lengi, endurnýjast
og umdaterast við hátíðleg tæki-
færf, einis og t. d. nýjar kosn-
ingar, í niefndiina, en aldrei vLsast
fram, aldrei birtast, aldrei standy
ast þá raun að> sýna að hún ied
vierðmæt.
Sjá 1 fstæðisflokkurinn tók upp
hið frumlega ávísanalag Eyjólfs,
er hann skipaði haun í rjefndina.
Eyjólfur hafði starfað við mjóJk-
unsölu, stýrt mjólkurfélagi. Eyj-
óJtíúf var því eáins og eyðfubiað
m W'-nT-
:n
að forminnu til, blað, sem hefði
mátt fyila með ávísun á verð-
mæti. Han;n hafði á sér ytri svip
hins trúverðuga. Með tilnefnjingu
hans í nefndina undirskrifar
Sjálfstæðisfl'okkurinn hanin sem á-
víisun á þiekkingu. En ávísuinin
var svikin. Hún þoidi ekki frarn-
vísun. Hún „iá í kassa“ í hug-
skoti Eyjólfs. Var þetta gert af
heiliindum í garð bænda, heil-
indum við saimsöluna, beiltndum
við neytendur bæjariins? Verkn-
aður Eyjólfs er svo fátíður á
islandi, að íslenzkan, mál það,
sem, nunnið er af vörum hriekk-
lausrnr, starfandi alþýðu, á ekk-
ert orð yfir hann. Eyjóifur Jó-
hannisson heíir auðgað þjóð s|na
um eitt, aðeins eitt. Eitt orð í
málinu, eitt hugtak, s-em refsi-
löggjöf þjóðarinnar geymir eunþá
engin fullnægjandi neí'siákvæði
um. Það er orðið Sabotage —
svik og verkspjöli undir yíirskynii
staitfs og trúmiensku.
Það fier vel á þvi, að vitneskj-
una um þetta hefir maður frá
engum öðrum en Eyjóifi sjálf-
um. Hégómagirni hans olli því,
að með óbærilegri drýldni gaf
hann útvarpshlustendum til
kynna, að málleysi hans, úrræða-
leysi, fávizka og rugl í mjólkur-
sölunefndinmi hefði verið uppgerð
ein. Hann fneistaðist til þess að
lyfta lokinu af sjóði sínum, þar
siem hin dýnmæta ávísun á „þekk-
inguna" >og „reynsluna" „lá í
kassa“. Og hann var nægilega
brjóstheill til þess, að tjá bænd-
um og neytendum hér í Reykja-
vík það, að þieir þyrftu ekki ann-
að ien að eyðileggja mjólkursam-
söluna, brjóta niður mjólkur-
skipulagið', til þiesis að hann, —
Eyjólfur. Jöhannsson, — setti
þienina dýrmæta pappír „í um-
fier'ð"!
íhaldið hefir áður valið menn i
opinberar Jrúnaðarstöður, yal.ð
eftir sömu meginreglu, valið með
tiiliti til sams konar þekkingar,
og með það fyrir augum, a'ð
hienini yrði heitt á sarma hátt. Þ,að
valdi Lauga landa til sendiherra-
og erindrekastarfs í Mið-Evrópu.
Hann átti að gneiða fyrir sölu is-
lenzkra afurða með „þekkingu"
sinni og „reyns'lu", á sama <hátt
og Eyjólfur Jóhannsson átti að
efla samsöluna mieð simni þekk-
ingu. En þiegar tii kom reyndist
„Landinn ekki framvísunarhæfur,
fijemur en þiekking Eyjóifs.
íhaldið valdi Sigurbjörn Ást-
vald Gislason, mann Guðrúnar í
Ási, fyrlr formann Barnaveiinidar-
ráðs. Það var gert vegna „þekk-
irngar" lians á félags- og malninúð-
armálum, vegna „reynslu hans
í því að taka máistað smælimgja.
Hann hafði verið heildisiali í siama
gæð|aflokki kristiLegs \'-elgerðar-
starfs eins og gæðaflokkur vöru-
tegundia þeirra, ier „Landirjn"
gladdi með viðskiftavini sína. En
„þekking" hans á starfi því, sem
honum var faliö að vinna, hefir
ekki reynst framvisunarhæf. Hún
'„liggur í kassa" eins og þekking
Eyjólfs Jóhannssoniar, — er bliekk-
ing — verkspjöll fávizkunnar
Húsmæður
Efgérþsrfiðaðkanpa:
Kjötfars,
Fiskfars,
Kindabjúgu,
Miðdagspylsur,
Vínarpylsur,
Pá muoi)
Kjot- & Flskme isgerðina,
Grettisgötu 64, sími 2667
og
Rsykhúsið,
Grettisgötu 50 B, shni 4467,
þá fáið þið það bezta og
ódýrasta.
undir yfirskyni þekkingar og
starfs.
ihaldið hefir valið fleiri memn.
Það vaidi Ragnar Lárussion til
þess að vera fátækrafulltrúa,
Gunnar E. Benediktsson til þiess
að vera forstjóra vinnumiðlunar-
skrifstofu bæjarins! Var það
vegna þekkingar og reynsiu? Eða
er það líka, að þeirra reyrasla sé
ekki fnamvísunarhæf ? Hún ligg-
ur aði minsta kosti enn þá í kaissa,
og þess væntir enginin, að hún
verðj nokkru sinni „siett l umferð".
Ahnienningur hér á landi ætti
viei að íhuga sitt mál, er íhaldið
býðst til þiess að taka að sér
foiiustu í umbótamálum í nafini
þiekkingar og reynslu. Hanin verð-
ur að gera sér það Ijóst, að ein-
ungis þeirri þekkingu er tieyst-
aindi, sem Itemur fram í ærlegri
viðleitni, og þeirri einni neymslu
trúandi, siem biríist í góðum vilja.
Minnist þiesis í afstöðu ykkar til
mjólkurskipulagsins og anmana
skipulags- og umhóita-mála nú-
vera’ndi stjórnarflokka.
En um fram alt: Varist eins og
piest þá þekkingu, sem fyrst og
fiemst er ætlað að liggja í
k.assa“ — þá leynsiu, sem ekki
■ec „framvisunarhæf". S, E.
Grímnbúningap
leigðir og saum-
aðir eftirpöntun.
Svona líta herra-
hattarnir út þeg-
ar búið er að
lita þá og breyta
þeim i kvenhatta.
Hattasanma-
stofan,
Lanoavegl 19. $1^1904.
ANSKLtiBBURI NN
heldur nýtízku ballona-grímudanzleik,
laugardaginn 2. febr. í K. R.-húsinu
með 7 manna negrabandi.
Aðgí ngumiðar seldir á föstudag frá
kl. 6 og laugardag frá kl. 1 e. h.
A pýðnblaðið 29, janúar 1935.
Vítamín mjólknrinnar.
Eftir dr. Jón E. Vestdal.
Þesisjar tilraunir hafa enn ekk|
borið fuilnægjandi árangur, svo
nauðsynlegt er að neyta ainnara
fæðutegunda, sem í er meira af
vitamín D hel'dur len í mjóik.
fanst, að vitamín-C-ininihaild henn-
ar væri mj-ög lítið, og að vetrar-
mjöJkin væri í þiessu tilliti miki-
um mun lakari. „Að mílnu áliti
er gert <of mikio úr vitamin-
C-iininvhaldi óhrleinisaðjrar mjólkur
Ritstjóri Alþýðublaðsins hiefir
bieðið mig að gefa stutt yfirlit
yfir þau vitamín (fjörefni, bæti-
efni), siemj í nýmjólk icru og hver
örliög þeirra verða, þiegar mjólkin
er hreinsuð', soðin eða pasteuri-
sier,uð.
í stuttu yfirliti er þess enginn
koBtuir, að fara nákvæmliega út í
öll þau atri'ði, siern til greina geta
komið og vitamínin sraerta — og
þá sénstakliega vitamín mjólkur-
innar —, en þó vil. ég leitast við
að skýra frá því, hver vitamín
hafi funidfe't í nýmjóJk (kúamjólk)
og hver áhrif hneinsuin, suða og
upphitun (pasteuriBerun) haíi á
þau, og vil ég þá halda mig sem
nákvæmast að frásögn próf. Dr.
A. Schieuniert, Leipzig, sem hann
giefur í ritgierð nýútkominni um
vítamín.*)
i nýmjólk eru þá þessi vitamín: ;
Vitamín A. í nýmjólk er tölu-
*) Handbuch der Lebiensmittel-
cbemie 1. H'erausgiehen von A.
Bömier, A. Juckenack, J. Tillmans,
1933.
vert af vitamín A, þó nokkuð mis-
munandi, og fer. það eftiT því, á
hvexiju kýrnar eru foðiraðar: Mest
er af vitamýi A í injóJkinrj ó
sumrin, þegar kýrn'ar iifa á gr.æ:r.w
giiasinu, en minina á veturna, þeg-
ar þeim er gefið' vitamfn-A-snautt
fóður.
Vitamin D. í mjólk er yfir-
.'lieitt ekki mikið af vitamí|n D,
og er, þó mjög misimunandi. Fer
inimhaid mjóJkur af vitamín D
nokkuð eftir því fóðri, sem kýrn-
ar fá. Lýsing kúnna mejö últra-
fjólubláúm geislum hefir góð á-
hrif á vitamín D, sem í mjóikinni
var. Það er talið, áð í Jýsi sé 40—
200 sinmum meira af vitaimin D
pn í sntjöri, svo að á því má sjá,
|að í mjólkinni er ekki nema mjög
líti'ð af vitamín D.
Vítamin E. í mjóJk er að
eins örJftið af vitamín E, og meira
að segja í mjóJkurdufti er lítið
af því, þó ekkert eyðileggist við
að sjóða inn mjólkima.
Vitamín B. (B,, Ba o. s, frv.).
í mjóik er yfirleitt mikið af þeim
hóp vitamíjna, sem taLin eru með
bókstafnum B, >og alment er talið,
að meira sé af þieim í kúamjóik
beidur en í móðiurmjólk. Nokkuð
er þó vitamín-B-inrdhald mjóik-
urinnar mísmunandi, og stafar
það sumpart af fóðri þvi, sem
kýrnar Jifa á, en eininig af ö’örum
ástæðum, t. d. starfsiemi bakt'eríja
í þörmum þeirra.
Vííamin C. í nýmjólk er eng-
an veginn mikið af vitamíjn C,
yfirleitt litið, en oft nijög lítið,
á sumrin meira en á veturna, og
stafar það af fóðri kúnna. Meira
að segja er í móðurmjóJk lítið af
vitamíjn C og oft ekki nægjan-
legt. Mieð heppiLegu mataræði er
hægt ah fá nægjanliegt vitamin
C í móðurmjólkina, en þó er
hæpið að tneysta á það eingöngu,
heldur bietra að gefa ungbiörnum;
vitamín-C-ríka safa (appelsinusafa
o. s. frv.).
i mjólkinni (kúamjólk) eru þá
þesisi vítamín og í þ'eiin hlutföll-
um, sem lauslega er drepið á,
og er ætí;ð miðað við mjólkina
hráa, það er að siegja eins og hún
kemur úr kýrspienanum, áðúr en
farjð er að hreinsa hana að
niokkru leyti, og verður nú drepið
á þau áhrif, sem hreinsun mjólk-
urtnnar hefir á þessi vitamín, og
er þá auövitað sérstakLegja að
minnast þieirrar hreinisuinar, sem
gæti haft nrest áhrifin á vitamin-
in, sem sé suða eða upphitun
mjóikurinnar (pasteurisierun*)).
Vi’taminiin þola ekki öll jafn-
mikia upphitun; sum þola hita
iangt upp yfir 100° C, en öriniur
ekki, svo að áhrif þau, siem upp-
hituinin hefir á vitamínin hvert
um sig, verðlur iýst í sömu rðð
og þau vora talin upp hér að
frarnan.
Vkmnm A. Þetta vitamín þolir
tiita sæmi'liega; jafnvel mjólk, siem
snögglega er hituð upp' í 130° C,
misisir lítið af vitamín A. Mest
áhtíf hefir súrefini á það, og eyði-
lieggur það auðveldliega (oxyda-
tion). Suða mjólkur, eins og hún
eit venjuliega framkvæmd, einnig
pesteurtsierun hefir engin áhrif á
vitamíjn A mjólkurinnar.
VHwníp. D. Það vitamín D, sem
ter í náttúrJiegum fæðjutegundum
— þá um Ijeiíð í mjólkinni — þolir
öll möguleg áhrif mjög vel.
Pasteuriisiemn hefir þess vegna
lengin átirif á þetta viíamin, ekki
heldur suða mjóikurinnar. En i
mjólk er svo lítið af vitamín D,
að það er engan veginin nægjian-
■leg vöm gegn rachitis. Það hafa
þess vegna verið gerðar marg-
visJegar tilraunir til að auka i.nnii-
hald mjólkurinnar af vitamín D.
*) Hér er auðvitað elnnig átt
við svonefnda stassaniserun, því í
aðialatriðum er hún að engu leyti
frábrugðin.
Viiwnip E. Þetta vitamín. þoJir
upphitun upp í 250° C og er
mjög mótstæðiJ'egt fyrir áhrifum
súrefnis. Pasteuriserun eða suða
mjólkur hefir þvi ekld hin minstu
ábrif á vitamiin-E-innihald benniar.
VHampi B. Frá fyrstu byrjun
Tannsókna á þessum vítamíinum
er alrnent \'iðurkent, að vitamin
B þoli vel hita. Til söninunar niá
geta þess, að skýrt e,r frá fjögra
sturada upphitun upp í 119° C án
þess jað þau eyðiJiegðust. Suða
mjóiikur hefir engiin áhrif á vita-
ínínin, og þiess vegna ekki heldur
pasteuriserun.
Á þessu yfinliti sést, að vitamfn
A, D, E og B vierða ekki fyrir
neinum áhrifum við pasteurisierun
og suðu mjólkur. Nokkuð ann-
ars er þó að gæta með vitamijn
C, og er því ekki úr vegi að fara
nákvæmJiega út í það atriði og
að taka orðrétt upp nokkuð af
því, sem Scheuniert (1. c.) siegir
um það.
Viftftmip C. „Af öillum rjannsókn-
um má sjá, að mjólk er engan
veginn rijk af vitaniin C. ... Þetta
atriði v,ar sérstaklega mikiisvert
mieð tiJliiti til þiéirrar, mjólkur-
i'ambLöndimar, siem seld er í Jxrg-
|um.“ I mjólk, sieni raninsökuð var
í ýms;um borguim á Þýzkalandi,
og gildi þess fyrir næringuna."
„Mjólkin verður enginn vita-
mí|n-C-gjafi fyrir nælingu þjóðar-
iinmar, á mieðan nauðsynliegt er af
heilibrigðis- og hreinIætisástæöurn
að hita mjóilkiina upp eða sjóða
hana, áður en heniniar er nieytt.
Fyrir fullvaxta mann kemur
mjólkin hvort siem er ekki til
mála siem vitamí;n-C-gjafi, vegna
þiess hversu lítils er neytt af hemni
í hiutfalli við aðra næringu, og
eftir abnennri venju drekkur full-
vaxta niaðjur ekki mjólk til nokk-
urra muna.
Það sem viðkemur næringu
ungbarna og smábarna, pá eru
frægir barnalæknar þeirrar
skoðunar, að neyzla sérhverr? r
óhreinsaðrar mjólkur, einnig
svokallaðrar barnamjólkui, ætti
ekki að eiga: ér stað, því að
ekki sé mögulegt að útiloka
allar berkla-bakteríur frá
mjólkinni og hœtta á smitnn
eimitt á svo ungum aldri sé
geysilega mik-il“.
„Hvað viðvikur vitamín-C-inni-
haldi mjólkurinnar, þegar hún
kemur á markaðinn, ier flutœng-
ur bennar geysiliega mikilsverður,
þar siem vitamíjn C oxyderast*)
Frh. á 4. siðu,