Þjóðólfur - 30.09.1849, Qupperneq 2

94
riœ”, sem prentað var í Sorey 1768, fer svo
feldum orðum uni vegina á 193. bls.: „Jeg nefni
vegabætur, af {iví ab landinu ríður allra mest á
{icim, og sýslumönnunum er boðið, að sjá
um |>ær í Instrúxi þeirra (29. gr.)“; einnig
er það ljóst af neða'nmálsgrein á sömu bls.,
að amtmennirnir liafa skipað sýslumönnunum
ekki að eins að nefna vegabæturnar laus-
lega á manntalsþingum, beldur skyldu þeir
skipa hreppstjórum að annast um, að vega-
bætur væru gjörðar, og hafa umsjón með
þeim starfa sjálfir. Amtsskipunin er dagsett
16. dag júlím. 1760. Konungsbrjef er og til
um vegabætur, dagsett 29. aprílm. 1776.
Á þessu má sjá, að ekki er stjórninni
um að kenna, þó vegirnir sjeu eins vanrækt-
ir, eins og þeir eru, þarsem hún hefur þó gjört
það, sem í hennar valdi stóð, að vegabótun-
um, en það eru tilskipanirnar; fyrir utan það,
að Friðrik konungur 6. hjet Fjallvegafjelag-
inu með úrskurði, dagsettum 18. dag marzm.
1834, 100 rbd. á ári í 5 ár hin næstu. Ann-
að mál er það, þó tilskipanir þessar hafi, ef
til vill, ekki verið sem hagfeldastar, og var
það þá þeirra skylda, sem áttu að sjá um,
að tilskipununum væri hlýtt, að útvega breyt-
ingu á þeim, svo að eptir þeim yrði lifað;
því að reynslan er þegar fyrir löngu búin að
sanna nógsamlega, að þessi tilhögun, sem
hingað til hefur verið fram farið, tjáir ekki,
ef vegabótum á nokkurn tíma að verða fram-
gengt lijer til lilitar. Flestir sýslumenn þykj-
ast hafa leyst hendur sínar, ef þeir bafa að-
varað hreppstjórana i sýklunni um, að líta
eptir vegunum; en sumir breppstjórar skella
ineð öllu við því skolleyrunum, þó sýslumenn-
irnir nefni vegabætur við þá; en hinir, sem
betur gjöra, kalla reyndar mann af hverjum
húanda í hreppnuin til að vinna að vegabót-
inni, en optast verða fyrir því starfi gjálífir
drengir, sem eyða tímanum í órum og áílog-
um, og gainlir menn, sem hreppstjórarnir fela
á hendur umsjón yfir verkinu, en sem eru
bæði líttfærir til strits, og ef til vill ólægnir
til að habla æskulýðnum að verkinu; því að
fæstir hreppstjórar geta verið að standa ytir
vegabótum sjálfir, einkuui ef þeir eru búsýslu-
menn. Jetta lið starfar nú svo sem 3 stund-
ir eða lengst hálfan dag, enda er þá vega-
bótinni lokið það árið, og svona gengur víð-
ast hvar koll af kolli, hvert árið eptir annað,
og þá er ekki von að vel fari.
'það þykir oss gegna furðu, að enginn,
það oss er kunnugt, skuli enn vera farinn að
reyna aðferð þá við vegabætur, sem Barden-
flrtli stakk upp á, þegar liann var stiptamt-
maður á landi hjer, á nefndarfundi einbætt-
isinanna í Reykjavík 1839, og er þó frum-
varpið í hvers manns höndum, þar sein það
er prentað í Nefndartíðindunum 1839. Vjer
þoruni reyndar ekki að segja, að sú aðferð
s.Íe óyggjandi, en það er oss nær að halda,
að ekki mundi vegabótunum reiða lakar af,
l’ó aðferð þessi væri viðhöfð, að minnsta kosti
er þá innan handar að taka upp gömlu að-
ferðina aptur, ef hin þætti óhafandi, þó vjer
vonum, að ekki þurfi að kvíða því, þegar
breytingar þær væru hæfilega teknar til greina,
sem þegar voru bornar ujip við frumvarpið,
er það kom fyrir á nefndarfundinum. Og þó
aldrei væri annað unnið við aðferð þessa, þá
er það þó það, að sýslumennirnir færu að hugsa
betur um fyrirkomulag vegabótanna, en hing-
að til, þegar þeir ættu að „senda amtmanni
sínuin frumvarp viðvíkjandi þvi vegabóta-
verki, sem fara ætti fram í sýslunni vorinu
eptir-í. Einnig mundu sýslumenn gjöra sjer
meira far, um að aðgæta, hvernig vegabótin
væri í hvert skipti af hendi leyst, þegar þeir
væru skyldir til „að senda amtamanninum
greinilega skýrslu um vegabótastörfin, reikn-
ing kostnað þeirra”. Vjer segjum engan
veginn, að þessi aðferð sje annmarkalaus, en
færri höldum vjer annmarkarnir sjeuáhenni,
en þeirri, sein hingað til befur verið höfð;
og því vildum vjer vekja máls á henni af
nýju, að oss virðist hún vera gleymd.
Eptirtektaverð hugvekja.
Jiegai' farið er að gæta þess, hvernig megan
manna er víðast hvar í grend við kaupstaði á íslandi,
þá inun hágt að hrekja það, sein stendur í athnga-
grein á bls. 62 í þriðja ári nýrra Félagsrita, þar svo
segir, að hvergi sjeu menn aiimstaddari, en í nágrenni
við kaupstaðina, þar sem reyndar heít ætti að vera
margra liluta vegna, ef allt færi með felldu. Jiað mun
reynazt órækur sannleiki, að fátækt er meiri i kring-
'im kanpstaði, lieldur en fjærri þeiin, og að allt hií-
skaparlag fer þar lakar fram hjá tlestum, heldur en
þegar keninr upp í fjærsveitirnar. Margir, sem hafa