Þjóðólfur - 20.07.1850, Side 2

154
ir af neinu hastarlegu uppþoti, eður öðruni
rökum óljósum og óskiljanlegum, heldur að
livorttvegsrja er byggt á eilífum og óbifanleg-
um grundvelli rjettvísinnar. 5ar sem um er
að gjöra frjáls og óbundin viðskipti í verzl-
un, þá snertir það atriði enga smámuni, ekki
t. a. m. skildinga, mörk eða ríkisdali; heldur
grípur það út yfir helgustu rjettindi hvers
manns, meö þvi það innibindurþann rjett, að
eiga heimilt að kaupa og selja, þann rjett,
að geta fengið saungjarna þókkuun fyrir vinnu
sína. Og jeg segi það, að engin rjettindi
manna, sem stjórnendunum er falið á hendur
að annast um, sjeu meira verð og í öllu til-
liti dýrmætari, heldur en það, að geta lifað
af vinnu sinni, þegar á henni liggja engin
bönd, engar tálmanir. j?3?* sannast að hin
frjálsa verzlan kemur því öllu til leiðar af
sjálfu sjer, sem nokkur mannvinur getur einu
sinni óskað eptir, að mætti fyr eða síðar fá
framgang í heiminum; því að hún fram býð-
ur meðölin til þess, að bæði veraldleg ment-
an og kristin trú geti staðizt við það, að láta
mönnum i tje alla sína margföldu velgjörn-
inga, ekki einungis í Englandi sjálfu og
aukalöndum þess, hehlur á öllum jarðar-
hnettinum“.
Já fórust líka frelsisvininum Ríkharði
Cobden þannig orð í einni ræðu sinni 1842:
„3>jer megið trúa mjer til þess, herrar
mínir! að þegar tvær þjóðir, eins og t. a. m.
Vesturheimsinenn og Englendingar finna fulla
þörf áþví, að veita hvorjir öðrum fráls og ó-
bundin viðskipti, þá verður stjórnendum þeirra
ekki lengi unnt úr því, að aptra þeim frá sam-
göngunni Jað er ætlun min, að eptir 10 ár
eigi það sjer engan stað, að þjóðirnar verði
bolaðar livor frá annari með þessum marg-
brotna og óeðlilega hætti, sem nú gengst við.
Jeg bið lika einungis um 10 ár til að sann-
færa stjórnina um, að það sje ekki til neins
fyrirhana, að ætla sjerþað lengur, að skamta
mönnum úr lmefa rjetti þeim, sem þeir eiga
til þess, að ráða vinnu sinni og verkalaunum
á sannsýnilegan hátt. ]>að verður henni eins
ómögulegt, eins og hún skyldi fara að ákveða
núna, hvenær menn skyldu snæða iniðdegis-
verð hjerna í landinu, eða hversu mikið hvert I
heimili skyldi eyða um árið af vissri matvöru. I
Jað ersama fávizkan, sem ræður hjá stjórn- I
inni núna, eins og rjeði fyrir tveim öldum
siðan, þegar lögin fóru að skipa fyrir um
borðbúnaðinn, sem hafa skyldi, hversu mikill,
hvernig lagaður ogúr hverju efni hann skyldi
vera, og þau tóku það fram, hvenær menn
skyldu hafa krókapör í staðinn fyrir linappa,
og skipuðu fyrir um staðina, þar sem menn
máttu tæa ullina og vefa voðina. J>að er
bjer um bil sama grundvallarregla, sem nú
er farið eptir. Áður ætluðu stjórnendurriir
sjer að ráða handiðnum hjeraðanna, nú vilja
þeir ráða handiðnum þjóðarina og vinnulau.n-
um þeirra. Hvort af tvennu sem er, þá eru
bönd lögð á það, sem jeg get eigi annað en
álitið, að vera sjálísagðan rjett hvers manns,
að mega vinna það sem hann getur, og geta
svo skipt við þá, sem honum kemur bezt.
j>að yrði ekki minni sómi fyrir England,
sem komið hefur svo mörgu góðu á í heimin-
um, t. a. m. prentfrelsinu, ef það skyldi nú
líka ganga á undan öðrum þjóðum með það,
að láta verzlunina lausa. j>ví gætið þess, að
þetta atriði hefur það fram yfir öll önnur mál,
sem nú eru aö ryðja sjer til rúms í landinu,
að það snertir ekki endurbót einungis á vor-
um egin högum. Vjergetum eigi hrósað svo
sigri i þessu máli, að ekki sjáist og finnist
afleiðingarnar af því allt að yztu endimörkum
jarðarinnar. Fái kenning vor framgang og
lagagyldi, þá mun þess ekki einungis sjá
staðina hjá öllum handiðnamönnum og verzl-
unarmönnum í þessu landi, heldur mun það
líka sjá á mannkyninu yfir höfuð bæði á and-
legan og líkamlegan hátt. Jví þó að það
liggi i augum uppi, að margt. og mikið gott
muni i tímanlegu tilliti leiða af grundvallar-
reglum hinnar frjálsu verzlunar, sem vjer er-
um að berjast fyrir, þá hef jeg þó ætíð álit-
ið afleiðingarnar mest um varðandi að því
leyti, sem þær snerta hið siðferðislega ásig-
komulag manna, og þess vegna um fram allt
þess verðar, að vekja og viðhalda hjá oss
kappi og fylgi fyrir inálinu. Að koma frjálsri
verzlan á fastan fót og efla saingöngur milli
þjóðanna, það er að undir búa og tryggja ei-
lifan alheiins frið, með því að þá sameiua
innbyrðis viðskipti allar þjóðir jarðarinnar, og
gjöra stríðin eins ómöguleg á milli tveggja
þjóða, eins og á milli tveggja hjeraða í Eng-
landi. Menn munu þá ekki framar hafa að