Þjóðólfur - 20.07.1850, Side 4

156
forstöðamenn kosninganna. Stjórnin hefur
játaft, að þegar kosningarnar fari beinlinis fram,
þá muni af því leiða, — með því kjördæmin,
sem nú eru, eru svo fjarskalega víðáttumik-
il — að þeim hinum fátaeku kjósendum, sem
búa langt frá kosningastaðnum, muni ekki
gefast færi á, að nota kosningarrjett sinn.
Um næsta atriði, eða um niðurjöfnun full-
trúanna ámisstór kjördæmi, höldum vjerapt-
urámóti að vjer getum dæmt meðmeiri vissu.
Fólksfjöldinn á íslandi 1845 er enn þá
ekki kominn í „statistisk Tabelvœrlf; en í
„Jarðatali* Jónsens landsyfirrjettardómara er
fólkstala tilgreind, fyrir Suður - umdæmið og
Norður-og Austur-umdæmið samkvæmt því,
sem stendur í „statistisk Tabelvœrk*, og fyrir
Vestur-umdæmið eptir sögusögn yfirvaldanna,
er beðin höfðu verið um fólkstöluna í öðrum
tilgangi. Eptir „Jarðatalinu“ er fólksfjöldinn
í kjördæmunum þessi:
í Skaptafellssýslum..................3,262
- Vestmannaeyjasýslu................ 396
- Rangárvallasýslu..................4,776
- Árness-sýslu..................... 5,159
- Gullbringu- og Kjósar-sýslum .... 4,644
- Reykjavík........................ 961
- Borgarfjarðarsýslu ................2,166
- Mýra - og Hnappadals-sýslum .... 2,324
- Snæfellsness-sýslu............... 2,898
- Dalasýslu..........................1,890
- Barðastrandarsýslu ................2,455
- ísafjarðarsýslu . . . .............4,051
- Strandasýslu ......................1,271
- Húnavatnssýslu................... 3,P86
- Skagafjarðarsýslu..................3,997
- Eyjafjarðarsýslu.................. . 4,028
- Suður-jjingeyjarsýslu ......... 3,129
- Norður-;þingeyjarsýslu ............1,205
- Norður-Múlasýslu ........... 3,019
- Suður -Múlasýslu...................2,880
Hvert af kjördæmum þessum á nú að
kjósa 2 fulltrúa. Já er menn jafna þing-
mannatölu þessari saman við þingmannatölu
í öðrum löndum, þá sýnist það nokkuð skrít-
iö, að 1 fulltrúi kemur að meðaltali niður á
hjer um bil hver 1400 manns, en vjer-játum
samt, að fulltrúaþing hverrar þjóðar (og eng-
inn getur neitað því, að íslendingar eruþjóð),
einkum þegar hún býr á svo víðu svæði, má
varla vera færri mönnuin skipað, en hjer um
bil 50, og finnst oss það því í alla staði rjett,
að stjórnin hefur fallizt á að fjölga skyldi
fulltrúuin frá 34, sem hún hafði stungið upp
á að skyldu vera þjóðkjörnir, til 40, auk 6
konungkjörinna. Aptur á móti skiljuin vjer
ekki í því, hvers vegna alþingi liefur ekki
skipt þingmönnum niður á kjördæmin nokk-
urn veginn eptir fólksfjöldanum, og hvers
vegna stjórnin, sem sjá má af ástæðunum að
hefur ekki farið eptir öllum uppástungum al-
þingis í þessu máli, hefur sleppt þeim grund-
vallarreglum, sem sagt er að hafi verið und-
irstaðan undir hennar uppástungu, að þirig-
mönnum væri jafnað niður á kjördæmin eptir
fólkstölu þeirra. 1 ástæðunum er þess ekki
hehlur getið, að alþingi hafi tekið fram nokk-
ura ástæðu fyrir þessari ákvörðun, en það
„virðist*, stendur þar, að orsökin verði að
vera sú, „að þingið hafi viljað halda hinu
sama hlutfalli, semáðurvar, þegar hvertkjör-
dæmi sendi einn fulltrúa tilalþingis; en kjör-
dæmin voru hin sömu, og þau eru nú“. Vjer
efumst engan veginn um, að Islendingum sje
lítið um, að breyta út af gömluin venjum og
reglum; en bæði er það, að alþingistilskipun-
in frá 1843 er ekki neina 6 ára, og, að því
sem vjer vitum frekast, lagaði stjórnin hana
ekki mjög eptir högum Islands; og jafnvel
þar sem heita átti að þetta hefði verið gjört,
þá var það ekki gjört að öllu leyti með hag-
sýni. Af fyrirsögn alþingistilskipunarinnar,
að sýslurnar skyldu vera eitt kjördæmi hver,
leiddi það t. a. m., að Vestinannaeyjasýsla,
sem konungur á, hafði alls enga kjósendur,
og gat heldur enga haft, þegar tilskipunin
kom út, og hefur heldur enga fengið síðan.
Vjer getum því ekki tekið þetta sem gilda
ástæðu. Aptur á móti finnst oss það vera
gagnstaðlegt öllum grundvallarregluin fyrir
fulltrúakosningum, að hafa enga hliðsjón af
fólksfjöldanuin, þar sein efni og menntun eru
jöfn, og hagsmuuir manna eigi ríöa í bága.
En þetta á sjer ekki stað um sýslurnar á ís-
landi. ^að er þar að auki næstum skoplegt,
að þegar Vestmaimaeyingar nú loksins fá að
taka þátt í kosningunum, þá skuli þeir kjósa
2 fulltrúa til þess þings, sein á að segja álit sitt
umþað, hverja stöðu Island framvegis eigi að
hafa í stjórnarsambandi rikisins; og eyjamenn
eruþó ekki nema396 erlifa af fiskiveiðum, og