Þjóðólfur - 01.12.1850, Síða 1
3. Ár.
1. Deseinber.
53 og 54.
ZkTn |>á iiiii neitnnarvaldið
sjálf't.
„Krossberinn í Lanztíbindunum með 4 i fyr-
ir og 5 í bak“ fer þvi fram, eins og áður, að
konungur skuli liafa lijá oss ótakmarkað nrit-
utiarvald. í „Undirbúningsblaðinu“ liafði
liann skoðað þetta vald konungs að miklu leyti
sem myndugleika út af fyrir sig, er hann
vildi gefa konungi til að prýfta með tignhans;
og segir hann |)á um leið, að oss standi það
í rauninni engan veginn á mikluhverjar á-
kvarðanir sjeu gjörðar um jiermari myndug-
leika, að því leyti senr snerti fullkomna eða
frestandi neitun, heldur sje allt undir j»ví konr-
ið, hverjar ákvarðanir sjeu gjörðar í hinum
íslenzku grundvallarlögum um samband Ís-
lands, og Danmerkur. En þegar liann fer að
rita aptur um þetta vald konungs í „Lanztíð-
indunum“ þá jiykir honum svo mikið vera
undir því komið, að liann segir, aðþarrtðiá
frelsi eða ófrclsi lslands, að minnsta kosti
ófrelsi þess, ef það aðhyllist hið frestaiuli
neitunarvald, sein Jjjóðólfur hafði farið fram á,
og þá sjálfsagt frelsi þess, ef það hallast að
algjörða neitunarvaldinu, sem höfundurinn
lieldur sjálfur fram. Rljer finnst nú — en
það er víst ekki annað en tilfinning jijóðólfs —
einhver ósamkvæmni vera í þessu hjá höf-
undinum. Annaðlivort hefur neitunarvahlið
einhverja þýðingu, eða það hefur liana
enga. Allir menn sjá, hverja þýðingu
hefur hið frestandi neitunarvald. j»að
er til þess að konungur og stjórnarráð hans,
sem ætla má að sjái betur fram í veginn, en
aflir aðrir, geti sagt við þjóðina: „hugs'aðu
þig betur um þetta mál! Yjer álitum það ekki
ráðlegt fyrir þig að svo komnu; en timinn
breytir mörgu; hann getur gjört það annað-
hvort tiltækilegt, eða þá með öllu óráðlegt.
Jiað er þvi bezt að biða við, og sjá hverju
framvindur.“ Hjer er nú sainbandið milli
þegna og konungs, eins og á milli þægra full-
orðinna barna og góðs reynds föðurs. 3>au
bera mál sitt undjr hyggindi föðursins, og
fara ekki lengra fram í það, en leiðbein-
andi ráð hans segja fyrir. Og hver konung-
ur skyhli ekki vera ánægður með slíkt! O-
takmarkað neitunarvahl blýtur að hafa ann-
aðhvort enga eða verulega þýðingu. J»að er
nú líklegt, að reynslan sje búin að kenna
mönnum, liver að sje hin verulega þýöing
þessa neitunarvalds; og er bún j)á hvorki
rneiri nje minni en svo, að konungurinn hef-
ur getað sagt við þjóðina: þarna skal skápur-
inn standa! en þjóðin hefur eigi mátt mæla
annað í móti en þetta: hver kann að segja
við konunginn: hvað gjörir þú? og verði þinn
vilji, maður! jþað hefur nú þegar í mörg ár
veriö stefna tímans, og eins og aöaltilraunir
þjóðanna að breyta þessu, með því að mönn-
um hefur þókkt það bæði ótilldýðilegt og ó-
bærilegt, að vilji eins manns skyldi hafa ó-
takmarkaö neitunarvald gegn vilja allra. Og
öllum er það kunnugt, hvað tilraunir þessar
hafa kostað, sumstaðar höfuð konunganna
sjálfra, og víðast hvar liflát margra manna;
en sumstaðar hafa líka þjóðirnar fengið fram
þá umbreytingu, sem þær vildu, með því að
þær fóru með alvöru og einurð að konungin-
um, svo að hann sá, að honum mundi eigi
tjá að spyrna móti broddunum. Jannig sýndu
Danir Friðriki 7. fram á það, að hann inætti
ekki lengur hugsa til að hafa í höndum sjer
hið vcrulega neitunarvahl ótakmarkað; og kon-
ungur sá, að þeir böfðu ráð hans í höndum
sjer og ljet undan. En af einhverri hollustu
við einveldið gamla ljetu Danir þó konung-