Þjóðólfur - 10.04.1851, Blaðsíða 5

353
arást, sem komi mörgum til aft hæla stjórn-
arlögnninni meir en hún eisiskilift; |>ví í staft
þess aft kynna sjer kost og löst á lienni, og
reyna til aft auka kostina og umbæta ókost-
ina, setji þeir sig greindarlaust upp á móti
öllum breytingum og umbótum*. Og enn
fremur segir hann, „aft allar sannar umbætur
efli og styrkji sjerhvern hlut, sem |iær komi
fram á; já, aft þess sje $kki aft vænta, aft
nokkur hlutur geti til lengöar haldizt vift lýfti
án unibóta. Menn hljóta þess vegna iftug-
lega og nákvæmlega aft hafa tilsjón meft blutn-
um, endurbæta {>aft sem hrörlegt er, liaga
sumu t,il á allt, annan veg, enda leggja grund-
völlinn frá rótum: rífa niftur hina fyrri bygg-
ingu, og reisa á fætur aftra, sem staftizt geti
til lan'gframa*.
Af þessu litla getift þjer sjeft, Islending-
ar! hvert álit, Treschow haffti, þar sen* uin
er aft gjöra stjórnarbreytingu; og nú skuluft
jijer þá skofta huga yftar um, hvort þjer viljift
láta taka þetta atrifti fram í grundvallarlögum
yftar, og þá hversu þjer munduft vilja láta
búa uni hnútana í því efni.
II r brjefi.
1.
j>aft gengur yfir mig, aft }iú skulir ékki
.hafa gaman af þessari litlu hreifingu, sem nú
er í landi voru, aft })ú skulir lá bændunuin,
þó aft þeir spjalli saman um stjórnarskipun-
ina tilvonandi, og liafi á orfti aft sækja $ing-
vallafundinn í sumar, til þess bæfti aft heyra
anuara álit, og láta sitt eigið í ljósi. Jú seg-
ir: hvaft eiga bændur aft gjöra á þessa poli-
tisku fundi? Mjer virftist af brjefi }iínu, eins
og þú sjert hálf smeikur vift þá, og vildir
helzt aft stjórnin lifti þá ekki. Jeg ætla þess
vegna aö skýra þjer í fám orftuni frá áliti
mínu á slíkuin fundum.
I því landi, þar sem Jijóftlíf og mentun
hefur náð nokkrum þroska, og þó eigi sje
niikill, })á getur þaft ekki dulizt fyrir þegn-
^iium, aft utan vift þeirra eigift aftkrepta svift
eru til margvísleg og mikils umvarftamli mál-
efi'i, sem snerta alla þegnana yfir höfuft, og
sein þeir engan veginn mega vera afskipta-
lausir um; og þegar þegnarnir sjá og finna
þetta, hafa þeir fyrst meftvitund um, aft þeir
eru þjóftljelagar. jþví þjóftfjelaginn á ekki
einungis aft hugsa um þaft, hvernig hamí geti
sjálfur bezt komizt af fyrir s.ig og sitt heinr-
yli; hann er lika skyldur aft hugsa um hags-
muni sveitarinnar, já, hafa fyrir augum lands-
ins gagn og nauftsynjar, og gæta þess, sem
gjörist í og fyrir þjóftlífift; þjóftfjelaginn má
ekki láta sjer óviftkomandi neitt af því, sem
getur haft mikil og varanleg áhrif á þjóðfje-
lagift. En fljótt hlýtur þá hverjum einstök-
um aft liggja í augum uppi, aft þá eykst og
skýrist hezt þekkingin á öllum þessum mál-
um, þegar margir geta borih sig saman; liann
sjer þaft, aft góft ráft og skynsamlegar óskir
fá þá nokkurn framgang, þegar margir eru
saman um þaft; þess vegna vill hann koma
sjer saman vift aftra, og meft því móti
stofnast þá fundir, því fleiri og fjölmennari,
sem þjóftlifift er fjörugra—frelsið og frjálslynd-
ift meira. Sje þaft nú tilgangur funda þess-
ara, aft ræfta um einhverjar stofnanir efta aft-
gjörftir stjórnarinnar, og þá annafthvort um-
breyta þeim efta laga; efta sje þaft jafnvel til-
gangur þeirra, aft undir búa algjörfta breytíngu
á stjórnarlöguninni, þá heita fundirnir stjórn-
málafundir, sem þú kallar politiska. Svo
framarlega sem menn mega nú gjöra ráft fyr-
ir því, aft hver stjórn vilji halda sjer i skorð-
um, meftan hún getur, þá sýnist injer aft slík-
ir fundir mættu, ef til vill, þykja heldur í-
sjárverftir, nema einmitt á þeim tima, sem
stjórnin hefur sjálf lýst þvi yfir, að hún ætli
sjer aft taka stakkaskiptum. Jd geta stjórn-
málafundir aldrei verift nema eölilegir og ó-
missandi.
Yfir höfuft aft tala er þaft án efa byggi-
legast, að stjórnin ekki liindri það í þessu
efni, sem staftizt getur með skynsamlegum
stjórnarregliim. Ef hún fer aft skipta sjer af
því um skör frain, þá sjest þaft fljótt, aft ein-
liver kurr er í á milli stjóriiarinnar og þegn-
anna, og aft eitthvaft er þar aft grafa um sig,
sem ekki á aft vera. 1 þeim löndum, þar
sem öll stjórn hangir eins og utan í eldgjós-
andi fjalli, sem kvikar allt innan af umbrot-
um, þar eru lagaboft á móti mannfunduiu ein
bölvunin ásamt öftrum fleiri, seiii leiftir af
því, aft stjórnendur og þegnar tortryggja hvor-
ir aftra. En lagaboft og aftrar tilfektir stjórn-
arinnar, sem eiga aft afstýra vandræftum meft