Þjóðólfur - 22.04.1854, Síða 2

200
á sveitarbúendur ejptir ástandi peirra or/
efnahar/, or/ hvernit/ síöan eir/i að verja
pví; ot/ aö þessar r/jöröir svettastjórn-
arinnar séu að öllu óháöar úrskurðum
embættisvaldsins til pess að mer/a ónýta
þær eðar raska þeim.
3>etta frjálslega í'yrirkomulag sveitastjórn-
arinnar hefir þókt einkar mikills um vert í
flestum löndum, eins o" sveitastjórn yfir Iiöf-
u5 aö tala, hefir jafnan þókt mjög svo veru-
legur partur af stjórnarfyrirkomulagi hvers
lands. jþetta frjálslega fyrirkomulag sveita-
stjórnarinnar hefir og átt sér stafi og komizt
á í ýmsum löndum, enda þótt yfirstjórnin hafi
verift einvöld og ótakmörkuft að mestu eftur
öllu, t. d. á Frakklandi og nú í Prússa-veldi,
þar sem hin frjálslegasta sveitastjórn á sér stað.
Hið frjálslega stjórnar-fyrirkomulag sumra
þjóða, á einnig aðal-upptök sín í frjálslegri
sveitastjórn. Hún var t. d. komin á, víst í
öllum kaupstöðum sem nokkuð kvað að á
Englandi, þegar á dögum lénsveldisinS, og hins
mesta og ótakmarkaðasta einveldis. 3>egar á
öndverðri 12. öld kusu þar borgir og stærri
sveitir sjálfar yfirmenn sína og fulltrúa, til
þess að ákveða allar sveitanauðsynjar, jafna
þeim kostnaði niður á sveitarbúa, og hagtæra
síðan því fé, eptir því sem með þtirfti í sveit-
ar þarfir, og haganlegast var, og var allur
þessi starfi f)á þegar undan þeginn öllum úr-
skurðum eður afskiptum konúngsins eður em-
bættismanna hans — þ. e. öllum afskiptum
valdstjórnarinnar. Og það voru einrnitt slíkar
stærri sveitir með þessari frjálslegu — og em-
bættisvaldi konúngsins óháðu — sveitnstjórn,
sem fyrstar unnu einváldskonúnginn Játvarð
1., um 1269, tíl þess að þærmættu sénda full-
trúa í neðri-málstofuna (|)ann hluta ríkisþings-
ins — „parlamentsins" — sem nefnist „Und-
irhúsið“), til þess að ákveða útgjöld og skatta
landsins, en þetta hafa Englands- konúngar
aldrei síðan mátt ákveða að neinu leyti, nema
þjóðfulltrúarnir í þessari málstofu hafi sam-
þykkt það. — Jiaiinig má segja, að hin frjáls-
lega og farsæla stjórnarskipun á Englandi
eigi aðalrót sína og einka-upptök i hinni fornu
frjálsu sveitastjórn þar á landi. (Framh. sftar).
FólkstaJa á íslandi 18-j 2.
Jó að sálnaregistur prestanna eigi að
vera í réttu lagi um hver árslok, og séu það
sjálfsagt nálega lijá öllurn, þá fá menn þó
fyrst rúmum tvcimur árum síðar að sjá á
prenti fólkstölu gjörvalls landsins, og eptir
svo lángan tíma. til jafnlítilvægs verks, —-
þegar hver prestur sendir sírium prófasti þar
að lútandi skýrslur, og hver prófastur aptur
biskupi landsins, hver fyrir sittt prófastsdæmi,
— þá mættu menn þó ætla, að þessu verki
væri ekki ábótavant.
Ingólfur 20., 8. apr. 1854, færði mönnum
„töflu yfir’ fólkstölu á íslandi o. s. frv. 1852;
en í þessa töflu vantarallt sem áhrærir fermda
gipta, fædda og dána í Norður-prófastsdæmi
ísafjarðarsýslu, svo tafla þessi er bæði að því
Ieytinu og þess vegna líka yfir höfuð að tala
sára óáreiðanleg og ómerkileg.
5að lrefir yfir höfuð að tala farið einhvern
veginn í molum víst fyrir hinum seinni blöð-
um landstjórnarinnar hérna aö skýra greini-
lega frá fólkstölu, fædduin og dánum á íslandi;
á dögurn Klausturpóstsins og Sunnanpóstsins
var þetta gert rækilega.
Nýtíðindin sögðu t. a. m. bls. 28, að fólks-
talan á íslandi hefði verið „um árslokin 1850
rúmlega 59,000 manns“. Vér vitum nú ekki
Irversu rétt þetta er, eða á hverju það er byggt;
en hitt er víst, aö um byrjun ársins (þ. e. 1.
febr.) 1850 var fólkstaian öll hér á lanrli 59,022
Jað ár, 1850, fæddust hér 1199 svein-
hörn og 1152 meybörn (en þar af 67
börn andvana, 25 sveinb. og 42 meyb.);
sanrtals.........................1351 '
sama árið dóu, að meðtöldum þeim
67 andvana börnunr............... 1509____
alls fæddust því 1850 fleiri en dóu 842
En þar af er ætlað á að hafi fæðzt
í janúar mpnuði, og að þannig sé
fölgið í fólkstölunni 1. febr. . • 128
við fólkst. 1. febr. 1850 bætist, því
að eins........................ — 714
þannig var fólkstalan um ársl. 1850 59,736
Árið 1851 fæddust hér 1234 sveinb. og
1142 (?) meyb. (þar af andvana 66, 39
sveinb. og 27 meyb.), sarntals 2,376
flyt 2,376 59,736