Þjóðólfur - 02.12.1854, Blaðsíða 1

Þjóðólfur - 02.12.1854, Blaðsíða 1
þJÓÐÓLFUR. 1854. Sendur kanpendnm kostnaðarlnust; verð: nrs., 18 ark. 1 rd.; hvert einstakt nr. 8 sk.; sölulaun 8. hver. 7. ár. 2. desember. 4. og 5. Leiferéttíng: Pyrsta blab af þessum 7. ár- gángi „þjóíiólfs" (4. nóvbr. þ. á.) er aufekennt 1., í stabinn fyrir 1.— 2. „Stutt kennslubók í Landa- frœðinni eptir C. F. Ingerslev; en H. K. Friðriksson hefur íslenzkab og aukib.' — Reykjavík 1854". Attablababrot 1—304 bls. (Hjá Egli Jónssyni og útgefandanum; verð: 80 sk. óbund.). þegar sá dagur rennur upp, aí) fslendíngar fá ab sjá skrába bókmenntasögu sína, — at> vér ekki nefnum sjálfa aðalsögu iandsins — þá mun koina fram fylgislaus og hljófebœr viöurkenníng um, aí) grein sií, sem Tómás prófastur Sæmundsson reit í •5. ári Fjölnis bls. 73 —145 um „Bökmentirnar íslenzku" var þörf og naubsynleg, hafíii þegar strax mikil áhrif og verulegar afleifeingar, og er og verfe- ur frófeleg og sönn. Varla verfeur réttar né sannar skýrt frá og dæmt, en þar er gjört, um vifebrigfein sem urfeu á bókmenntum vorum, þegar fór afe halla æfi Magnúsar Stephensens, og einkum eptir daufea hans 1830, og þeirra annara ýmsu merkis-vísinda- manna, sem • uppi voru, honum samtífea, og sem skráfeu og snörufeu á íslenzkt mál ýmsum þörfum og frófelegum ritlíngum, mest fyrir hvatir herra Magnúsar, og vér skulum því vísa lesendum vor- um til þessa ritlíngs séra Tómásar sál. í Fjölni, bæfei um vísindaástandife hér á landi fyrstu 30 árin franian af þessari öld, liversu þafe snérist fyrst til nýrrar ,, Vídalínsposti 11 u", — sem Magnús Stephen- sen vildi aldrei gefa út afe nýju, þó honum gæti ekki snnafe en verife aufesær hinn mikli grófei, sem af því mátti hafa, — svo til afe gefa út aferar eldri gufesorfeabækur svo miklu aumari, og-sífean til rímna- rusls og annars hégóma, sem jafnt mátti stufela til afe ka;fa nifeur frófeleiksfýsn þá og vísindasmekk. sem þeir I)r. Hannes og herra Magnús höffeu glædt, eins og til afe ginna alþýfeu til afe láta fé sitt fyrir slíkt fánýti. þafe er kunnugt, afe hvorki var þessi ritgjörí, heldur en svo margar aferar ritgjörfeir í Fjölni, mjög vinsæl þegar þær komu fyrst í ljós; þafe þókti t. d. ósvífni afe kasta steini á þá, sem liöffeu gefife út postillu meistara Jóns, býræfni afe rífa nifeur þessa legió af smellnum dýrkvefenum og dróttkvefen- um rímum, „Postulasögurnar", „Tífeavísurnar", „Versasafnife" og ileira rusl, sem komife haffei út í Kaupmannahöfn og Vifeey árin þar á undan; og þafe þókti óþarfa hlutsemi ef ekki illgirni, afe hlut- ast um þafe, hvemig hver einstakur mafeur verfei fé sínu og framkvæmdum, sjálfum sér í hag mefe ær- legu (?) móti. En allt fyrir þetta bar þó Fjölnisrit- gjörfein „um bókmenntirnar íslenzku" bráfean og bersýnilegan ávöxt, eins og ávalt reynist um hvert þafe orfe, sem í tíma er talafe fylgislaust og mefe áþreifanlegum sannleik. Vér skulum afe eins líta yfir bókaútgáfurnar þau 16 ár sem sífean eru lifein, og bera þær saman vife bókaútgálúrnar 16 árin þar næst á undan, og vér munum finna mikla og verulega breytíngu á þessu til batnafear. Vér höf- um sífean fengib á prenti marga frófelega gagnlega og uppbyggilega bók og smákver þó þar innan um hafi slæfezt einstöku smekkleysu og bábylju-bækl- íngar eins og „Riddarasögurnar" og „Barndómssaga Krists", „Versasafnife" (ný útgáfa 1854), einstöku rínmr (af „í’órfei Ilrefeu", og af „Bernótusi Born- eyjarkappa"), og einkum „Felsinborgar-sögurnar“ sem nú er verife afe prenta á Akureyri1. þafe er ') þessar marklausu og sinekklausu lygasögur þóktu haf- andi til dægrar styttíngar fyrir svo sem rúmuni mannsaldri hér frá meðal hins lafrúðasta almúga íþyzkalandi og Dan- mörku, — líkt og „sagan af Litla Albertus" — á- mcðan allur almenníiigur var svo ófrúður um hin fjarlægari lönd, þjóðir |>ær sem þau byggjá, og um y msa þá krapta náltúrunnar sem menn bera nú skyn á. Um þetta leyti mátti bjóða fáfróðum almuga allskonar lokleysu um slikt, áþekkt og sógur þcssar innihalda, en engum hefir komið til hugar neinstaðar, að bjóða nýja ótgáfu af slfku. Almúg- inn hér á landi er sagður, og vfst með sanni, betur að sér en flest ðnnur alþýða; þó cr nú verið að bjóða hcnni þær bækur, sem fáfróðum almúga i öðrum lönduni þókti lokleysa fyrir 80 árum liðnum! þetta er vfst vottar um allt annað, en að smekkur og sómatilíinning hinna upp- lýstari manna, sem ciga að heita, ogsem gángastfyrir útgáfum slfkra bóka, sé jafnmikil og jafnrfk eins og fróð- lciksfýsn og greind sjálfrar alþýóunuar hér á landi.

x

Þjóðólfur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðólfur
https://timarit.is/publication/72

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.