Þjóðólfur - 02.12.1854, Side 1

þJÓÐÓLFUR.
1854.
Sendur kanpendnm kostnaðarlnust; verð: nrs., 18 ark. 1 rd.; hvert einstakt nr. 8 sk.; sölulaun 8. hver.
7. ár.
2. desember.
4. og 5.
Leiferéttíng: Pyrsta blab af þessum 7. ár-
gángi „þjóíiólfs" (4. nóvbr. þ. á.) er aufekennt 1.,
í stabinn fyrir 1.— 2.
„Stutt kennslubók í Landa-
frœðinni eptir C. F. Ingerslev;
en H. K. Friðriksson hefur íslenzkab og
aukib.' — Reykjavík 1854". Attablababrot
1—304 bls.
(Hjá Egli Jónssyni og útgefandanum; verð: 80
sk. óbund.).
þegar sá dagur rennur upp, aí) fslendíngar fá
ab sjá skrába bókmenntasögu sína, — at> vér ekki
nefnum sjálfa aðalsögu iandsins — þá mun koina
fram fylgislaus og hljófebœr viöurkenníng um, aí)
grein sií, sem Tómás prófastur Sæmundsson reit í
•5. ári Fjölnis bls. 73 —145 um „Bökmentirnar
íslenzku" var þörf og naubsynleg, hafíii þegar strax
mikil áhrif og verulegar afleifeingar, og er og verfe-
ur frófeleg og sönn. Varla verfeur réttar né sannar
skýrt frá og dæmt, en þar er gjört, um vifebrigfein
sem urfeu á bókmenntum vorum, þegar fór afe halla
æfi Magnúsar Stephensens, og einkum eptir daufea
hans 1830, og þeirra annara ýmsu merkis-vísinda-
manna, sem • uppi voru, honum samtífea, og sem
skráfeu og snörufeu á íslenzkt mál ýmsum þörfum
og frófelegum ritlíngum, mest fyrir hvatir herra
Magnúsar, og vér skulum því vísa lesendum vor-
um til þessa ritlíngs séra Tómásar sál. í Fjölni,
bæfei um vísindaástandife hér á landi fyrstu 30 árin
franian af þessari öld, liversu þafe snérist fyrst til
nýrrar ,, Vídalínsposti 11 u", — sem Magnús Stephen-
sen vildi aldrei gefa út afe nýju, þó honum gæti
ekki snnafe en verife aufesær hinn mikli grófei, sem
af því mátti hafa, — svo til afe gefa út aferar eldri
gufesorfeabækur svo miklu aumari, og-sífean til rímna-
rusls og annars hégóma, sem jafnt mátti stufela til
afe ka;fa nifeur frófeleiksfýsn þá og vísindasmekk.
sem þeir I)r. Hannes og herra Magnús höffeu glædt,
eins og til afe ginna alþýfeu til afe láta fé sitt fyrir
slíkt fánýti.
þafe er kunnugt, afe hvorki var þessi ritgjörí,
heldur en svo margar aferar ritgjörfeir í Fjölni, mjög
vinsæl þegar þær komu fyrst í ljós; þafe þókti t.
d. ósvífni afe kasta steini á þá, sem liöffeu gefife
út postillu meistara Jóns, býræfni afe rífa nifeur
þessa legió af smellnum dýrkvefenum og dróttkvefen-
um rímum, „Postulasögurnar", „Tífeavísurnar",
„Versasafnife" og ileira rusl, sem komife haffei út í
Kaupmannahöfn og Vifeey árin þar á undan; og
þafe þókti óþarfa hlutsemi ef ekki illgirni, afe hlut-
ast um þafe, hvemig hver einstakur mafeur verfei fé
sínu og framkvæmdum, sjálfum sér í hag mefe ær-
legu (?) móti. En allt fyrir þetta bar þó Fjölnisrit-
gjörfein „um bókmenntirnar íslenzku" bráfean og
bersýnilegan ávöxt, eins og ávalt reynist um hvert
þafe orfe, sem í tíma er talafe fylgislaust og mefe
áþreifanlegum sannleik. Vér skulum afe eins líta
yfir bókaútgáfurnar þau 16 ár sem sífean eru lifein,
og bera þær saman vife bókaútgálúrnar 16 árin
þar næst á undan, og vér munum finna mikla og
verulega breytíngu á þessu til batnafear. Vér höf-
um sífean fengib á prenti marga frófelega gagnlega
og uppbyggilega bók og smákver þó þar innan um
hafi slæfezt einstöku smekkleysu og bábylju-bækl-
íngar eins og „Riddarasögurnar" og „Barndómssaga
Krists", „Versasafnife" (ný útgáfa 1854), einstöku
rínmr (af „í’órfei Ilrefeu", og af „Bernótusi Born-
eyjarkappa"), og einkum „Felsinborgar-sögurnar“
sem nú er verife afe prenta á Akureyri1. þafe er
') þessar marklausu og sinekklausu lygasögur þóktu haf-
andi til dægrar styttíngar fyrir svo sem rúmuni mannsaldri
hér frá meðal hins lafrúðasta almúga íþyzkalandi og Dan-
mörku, — líkt og „sagan af Litla Albertus" — á-
mcðan allur almenníiigur var svo ófrúður um hin fjarlægari
lönd, þjóðir |>ær sem þau byggjá, og um y msa þá krapta
náltúrunnar sem menn bera nú skyn á. Um þetta leyti
mátti bjóða fáfróðum almuga allskonar lokleysu um slikt,
áþekkt og sógur þcssar innihalda, en engum hefir komið
til hugar neinstaðar, að bjóða nýja ótgáfu af slfku. Almúg-
inn hér á landi er sagður, og vfst með sanni, betur að
sér en flest ðnnur alþýða; þó cr nú verið að bjóða hcnni
þær bækur, sem fáfróðum almúga i öðrum lönduni þókti
lokleysa fyrir 80 árum liðnum! þetta er vfst vottar um
allt annað, en að smekkur og sómatilíinning hinna upp-
lýstari manna, sem ciga að heita, ogsem gángastfyrir
útgáfum slfkra bóka, sé jafnmikil og jafnrfk eins og fróð-
lciksfýsn og greind sjálfrar alþýóunuar hér á landi.