Þjóðólfur - 16.02.1856, Síða 3

— 39 -
jafnframt stakk upp á og hér þóktu eiga betur viö.
í auglýsíngunni 7. júní f. árs um afdrif alþíngis-
málanna 1853, segir konúngur sjálfur, aö út sé
gengin tilskipan 9. maí 1855, er lögleiÖi á Islandi
prentfrelsislög Dana 3. jan. 1851 meö nokkrum
breytíngum. En — „ekki er vakurt þó riöiö séf‘! —
konúngurinn sjálfur Iýsir yfir fyrir Alþíngi og íslend-
íngum, aÖ þessi tilskipan sé útgengin til Islands,
og aö vísu hafa menn fundib í stjórnarráöatíöind-
unum tilskipun á dönsku, 9. maí 1855, um prent-
frelsi á Islandi og ástæÖur fyrir henni, — en sjálf
þessi tilskipun nieÖ ísienzku þýÖíngunni var ckki
send híngaö til landsins: — ekki meö gufuskipinu
„Þór“ sem þó færÖi auglýsínguna til þíngsins og
önnur alþíngismál og stjórnarbréf, — ekki meÖ póst-
skipinu í júlí né meö póstskipinu í október f. ár,
og vissi þó stjómin aÖ líkindum af báöum þeim
ferÖum, áö menn ekki nefni meö hinum skipaferö-
unum sem urÖu frá Khöfn híngaÖ í allt liÖIángt
sumar og haust fram í nóvember. Vér sjáum, aö
einhver hér í Reykjavík hefir skrifaö kunníngja sín-
um í Höfn um þetta og fleira, 18. nóvbr. f. árs;
því þaö bréí er prentaÖ í blaÖinu „Fœdrelandet“
13. desbr. sem leiö1; og svo kvaö ramman aö, aö
sögn, aÖ sjálfur stiptamtmaöur Trampe hafi ekki
þókzt getaleidt hjá sér þetta skeytíngarleysi stjórn-
arinnar, og er mælt, aÖ hann hafi skrifaÖ henni til
meö póstskipsferöinni seinustu og lýst yfir furÖu
sinni á því, aÖ prentfrelsistilskipunin 9. maí f. á.
væri enn ósend híngaö til landsins. Stjómin kvaö
liafa brugöiö viÖ bæöi fljótt og vel, eptir þessar á-
minníngar frá stiptamtmanni og í dönskum blööum,
því meö síÖustu póstskipsferÖ sendi hún híngaÖ --
einar þrjíir heldur en fimm tilskipanir. Menn
segja nú aö stiptamtmaÖur sé í sama ráöaleysinu
og áöur fyrir þessi fáu exemplör af tilskipaninni,
því ekki þykir gerandi aÖ þínglýsa lögum er svo
aö segja hver maÖur, sem á aö hlýönast þeim, get-
ur ekki átt neinn kost á aÖ fá aö sjá og lesa, en
því er nú ekki svör aö gefa; og eru menn svo hér
jafnnær prentfrelsinu eptir sem áöur.
>) j þvi bréfi var einnig rninnzt á kornskortinn hér
syðra, og á það, að ókotnin hefði þá enn verið skipnn
frá stjórninni til stiptaintmanns og landfögeta um að greiða
hinum miður launuðu embætlisinönnum launaupphæð þá
ti| bráðabyrgðar, sem öllum þessleiðis embættismönnum
'konúngsveldinu voru veitt með lagaboði 5. apríl f. árs
og getið er f 7. ári „þjóðólfs" bls. 86. Nú með póst-
skipsferðinni frá Englandi kom um siðir skipun um þetta
hingað frá stjórninni.
(Aösent).
(Um brauöaveitíngar).
(I.eiörétt í n g: I fyrra hiuta þessarar ritgjóröar, i næsta
bl. har á undan bls. 31”, er misprentaÖ: viröist hinn enn
síöur — fyrir: virÖist hann eigi aÖ siÖur o. s frv.).
(NiÖurlag). þegar eg nú lít á brauöaveitíngarn-
ar hér á landi, þá liggur þaÖ, aÖ mér virÖist, í
augum uppi, aö þær fari ekki fram eptir nokkurri
fastri reglu, heldur aÖ brauöin eru veitt ex ceqvo
et bono, þ. e. eptir álitum í hvert skipti. ÞaÖ
þarf varla aö leiÖa rök aö því, aö þetta er ekki
nein æskileg tilhögum, og þó aÖ mér sé sagt, aö
herra biskupinn okkar unni mjög þessari reglu eöa
regluleysi, get eg þó á hinn bóginn ekki betur
skiliö, en aö þaö hlyti aÖ vera miklu æskilegra
fyrir hann aÖ vera bundinn viÖ einhverja aöalreglu,
þar sem varla getur hjá því fariö aö stundum beri
svo undir, aö hér komi stríö milli holdsins og and-
ans, eins og vant er aö vera þegar enga reglu er
viÖ aÖ styÖjast. Eg get heldur ekki skiliö betur,
en aÖ þaö hljóti aÖ vera fullt svo nauösynlegt hér
á landi aÖ binda brauÖaveitíngar viö einhverja al-
menna reglu, eins og þaö hefir þókt í Danmörku,
hvar embættisaldurinn yfirhöfuö aö tala hefir ráöiö
og enn þá ræÖur brauöaveitíngunni, sjálfsagt þó meÖ
þeim undantekníngum frá reglunni sem sérstakar
kríngumstæöur í einstökum tilfellum útheimta, t. d.
þegar veita á kaupstaöarbrauö, eöa brauö í höfuÖ-
borginni sjálfri, sem útheimta sérstaklega eiginleg-
leika hjá hlutaöeigendum, ef þeir eiga aÖ geta full-
nægt verki köllunar sinnar eins og vera ber.
þá er og annaö atriÖi, sem er eptirtektavert í
brauöavertíngum hér á Iandi, en þaö er þaö, aÖ
sumir prestar, og þaÖ á útkjálka- og vesældar-
brauöum, eru látnir sita þar miklu lengur en vera
bæri, stundum 20 ár og þar yfir, þaö er allan besta
hluta æfinnar, og þó aö þeir á cndanum komist á
betra brauö, geta þeir ekki haft þess full not eöa
j-étt ,viö efnahag sinn, og deyja þannig frá konu og
börnum aÖ ekkert er afgángs handa þeim, er þau
litlu efni sem fyrir hendi eru gánga til þess aÖ
borga skuldirnar frá fyrri árunum, og er hér sjón
sögu ríkari. — Aptur komast sumir aldrei til betra
brauÖs, en lifa og deyja, aö eg svo aö oröi kveÖi,
á sömu þúfunni, af því stiptsyfirvöldunum ekki
geÖjast aÖ embættisdugnaÖi þeirra. þaÖ veröur ekki
variÖ, aÖ þaÖ finnast þeir prestar, sem ekki standa
í skyldusporum sínum eins og óskandí væri og af
þeim er heimtandi (— og hvar er þaö, sem ekki
er pottur brotinn í þessu tilliti? —) en má þá
ekki hér meö sanni segja, aÖ ef slíkur prestur ekki