Þjóðólfur - 19.12.1857, Blaðsíða 4

- 24 -
ar; svona spurbi eg um daginn einn þeirra aS því,
„hvers vegna hann, svo góhr heyja bóndi og vel
mannabr, setti ekki á svo sem 17—24 beztu ærn-
ar sínar, því þær væri þó ekki nærri eins útsteypt-
ar eins og sumar kindrnar sem eg setti á í fyrra
og sem batnabi vel", þá svarar hann: „jeg þori
ekki annah en hlýSa greifanum, laxmahr! manst’
ekki hvernig hann tók þab fram aptr og aptr í
réttunum í haust, ab muna sig um ab skera strax
nifer allt sem á sæi, og jafnótt og á því sæi; nú
veiztu aö þaí) smámsaman sézt klábi á öllu mínn
fé“! og svo glotti hannvib, prakkarinn sá arna, og
leit um öxl. Eg veit nú ab þetta var ekki bein-
línis meiníng herra greifans, og fæstir hafa drepiö
fénab sinn nibr af eintómri hlýbni vib hann í þessu
efni, enda ætti hann annab skilib fyrir allan þann
mannúbleik sinn og ljúfmensku er hann aubsýndi
öllum okkur hér í réttunum; en þab er svona, „engi
veit á hverri stundu mælt er“. Miklu ver fellr
þab, ab herra grefinn skuli enn, í mibjum f. mán.,
þegar hann skrifabi umburbarbréf sitt nieb stjórn-
arúrskurbinum, sem svo er kallabr, — öllu má
nafn gefa! — vera enn ab dreyma til þessa grúa af
klábalausu eba heilbrigbu fé hér í klábasýslunum,
og vera enn ab tala um og leggja fyrir, ab „s k e r a
nibr fyrst og fremst allt þab sjúka og
sem á sér“. og svo vera ab búa til dálka í skýrlu-
snibi1 hreppanefndanna fyrir „sjúkt fé“; þab er
allt féb hér um sýslurnar „sjúkt“, þ. e. a. s. ná-
lega allt meira og minna klábugt, annabhvort svo
ab klábinn hefir komib í þab í haust og er ab
aukast, eba hefir verib í því síban í fyrra, og ekki
allæknab enn, nema á einstaka bæ, þó þab sé víba
á bezta batavegi þar sem lækníngar eru reyndar,
einkum í Mosfellssveit.
En svo ab eg víki aptr máli mínu til nibr-
skurbarmannanna, þá vildi eg mega leggja þeim á
hjarta, hvort ekki kæmi bezt heim vib þá stefnu
sem þeir fylgja fram, ab þeir sjálfir leggist nú í
vetr allir á eitt meb ab stybja ab sem rækilegust-
um lækníngum; því einmitt meb því móti ab al-
mennar og rækilegar lækníngatilraunir sé brúkabar,
geta þeir fært órækar sönnur á, ab þær sé gagns-
lausar og ónýtar; en aldrei geta þeir sannab þetta
meb því. ef þeir annabhvort letja lækníngatilraunir
*) Mér sýnist þab megi Vtíl vekja eptirtekt ab því, ab skýrslu-
snib þetta er prentab á argvítngann prentpappír. sem
ekkert orb verbr skrifab á; hefbi ekki verib nær ab preuta þab
á skrifpappír svo ab allar nefndir hefti getab brúkab þab og
ritab í skýrsluna sjálfa svona prentaba? minnstu hefbi mnn-
ab í kostnabinum á prentpappír og skrifpappír, en nefndunum
gjúrt margfalt hægra fyrir. Höf.
yfir höfub, eba ef þeir heldr stybja ab því meb
fortölum sínum, ab þessar tilraunir verbi ekki annab
en hálfverk og óveru kákhjá mörgum manni; al-
mennar og sem rækilegastar lækníngatilraunir á
hæfilega fáu fé eptir ástæbum hvers manns, eru og
verba órækasta sönnunin l'yrir, ab þær sé ónýtar og
til einkis, og því sýnist mér, ab nibrskurbarmenn-
irnir eigi ab leggjast á eitt, meb okkur hinum, ab
róa öllum árum ab lækníngum n ú í v e t r, til þess
ab færa fullar sönnur á sitt mál.
Og þá koma nú mínar einföldu spurníngar til
nibrskurbarmannanna:
1. Hafib þib bréf fyrirþví eba vissu, ab herra
amtmabr Havstein leyfi, ab vori, sumri, eba hausti,
ab híngab í klábaplázin verbi rekib lífsfé ab norban, eba
fé til ab setja á vetr, fyrst ab hann nú í haust bannabi
ab reka skurbarfé subr, vestr og austr yfir Blöndu?
2. Haldib þib, ab abkeypta féb úr heilbrigbn
hérubunum sem nú eru köllub, er þib treystib mest
upp á, geti ekki fengib klába þegar þab er híngab
komib, þar sem klábinn liefír gengib, og á ab búa
vib annab loptslag og vebráttu, annab hagkvisti, og
öbruvísi hús og hirbíngu en þab er vant?
3. Hvaba vissu getr mabr haft fyrir því, ab
„norblenzki óþrifaklábinn", sem þeir kalla, og sem
nibrskurbarmennirnir í Norbrlandi játa sjálfir ab
eigi sér þar stab nú fremr en vant er, — ab
þessi óþrifaklábi verbi ekki ab „smittandi" eba sótt-
næmum klába, þegar norblenzka féb kæmi hér subr?
4. Eigib þib víst, ab ykkur takist, ab lækna
norblenzka kiábann eba uppræta hann svo úr fénu
sem þib kaupib, ab hann haldist ekki vib og jafn-
vel aukist og verbi sóttnæmr, fyrst ab þib þó segib,
ab ekki sé hugsandi tii ab lækna klábann á neinu
sunnlenzku fé?
5. Klábinn er nú allt at' ab útbreibast eins
og þib vitib; hann er kominn hér og livar um
Rángárvallasýslu, — valt er ab ætla á ab fá þab-
an heilbrigban stofn, — hann er og nú kominn á
4 bæi í Mýrasýslu og fyrir vetan Hvítá, og hver
veit hvab víba um þá sýslu í vor; mér skilst þá
ab vestrland liggi svo gott sem opib fyrir; hvar á
þá stabar ab nema og ab kaupa aptr og aptr heil-
brigban stofn, ef alltaf skal drepa nibr og kolll'ella
en aldrei reyna ab lækna neina klábakind?
þessar fáorbu spurníngar bib eg mína hcibr-
ubu nibrskurbarmenn hér sybra ab yfirvega fylgis-
laust og svara þeim hreinskilnislega í þjóbólfi eba
Norbra.. 3.