Þjóðólfur - 13.02.1858, Blaðsíða 5

— 45
stýfni eða keppni, sem eg get þó ekki dulizt við, að inér
þyki allt of víða koma í Ijós, þcgar rætt er og rítað um
þetta mál.
Hvort sem það kann að þykja kostr cða ókostr við
mig, þá hlýt eg að játa, að eg er hvorki lækníngamaðr
né niðrskurðarmaðr, það er að skilja: eg er ekki en þá
sannfærðr um, livort eg á að vcrða; það hlýtr annað
hvort fróðr og hreinskilinn dýralæknír, eða sjálf reynslan
að sannfæra mig um nytsemi læknínganna og niðrskurð-
arins; sannfæra mig um, hvort fyrir sig dugi betr til að
út rýma kláðanum, eða gjöra þolanlegar afleiðíngar kláð-
ans. Eg álykta ekkert um það, hvort rétt hafi verið að
l'arið i fyrra kláðanuin, en forðast samt að láta mig finn-
ast í tðlu þcirra, er smána alla þá, sem hafn á einhvern
hátt látið það f Ijósi, að þeir í anda hafi fallizt á niðr-
skurðinn; eg dirfist ekki heldr að segja, að guð hafi lát-
ið eldgos, eða þess konar koma sem hefnd til að hegna
niðrskurðarmönnunum, því eg hefi allt til skams tfina
heyrt, að það væri sú eina hegnfngarverða meðferðin á
fénu, auk niisþyrniínga, að láta það verða sjálfdautt, falla
úr hor vegna fóðurskorts og illrar hirðfngar, og svo get
eg ckki skilið, hver hegníngarverðr inismunr er á þvf,
að skera 300 fjár á einu ári ellegar á þremr árum, svo
framarlega sem maðrinn á ráð á dýrinu.
Aptr á hinn bóginn, er eg ekki samþykkr þeim, ef
nokkrir væri, sem álíta að á sama standi, hvort á að kaupa
20 kindr, eða lækna jafnmargar, cinkum ef lækníngin á
kindinni með ómaki og öllu saman kostar ekki nema 3 sk.
eða liðuglega það og læknfngin verðr svo tryggjandi, kláð-
inn ekki eins og falinn eldr, sem gýs npp þegar minst
vonuin varir, heldr reynist alveg niðrbældr og gjörðr út-
lægr. Eg áliti þann mann vitskertan, sein ekki vildi að-
hyllast þvílika læknfngu. En það er eininitt það sem eg
þarf að öðlast sannfærfngu um, að lækníngarnar sé
tryggjandi, þ. a. s. að sú kind, sein var kláðaveik og
svo Iæknuð, verði eptir lækninguna óldúngis eins lieil ut-
an og innan, eins og hún var, áðr en hin skaðsuma kláða-
vciki kom í liana. Eg liefi ekki orðið var við það, að
nokkur hafi hingaðtil gefið nokkra fullvissu, um þetta,
en það er álit mitt að málið, eða úrslit málsius hljóti að
vera komin nndir þessnti úrlausn. Yerði kláðinn drepinn
algjörlega ineð lækníngum og kindin öll eins heil eptir
seui áðr, þó hún fengi kláða, þá ern lækníngarnar mesta
ágæti, en ef ekki er fyrir þessu ráð að gjöra, og lækn-
íngarnar gjöra ckki annað, en lialda lífinu í fáeinum kind-
mn uin stund, ala kláðann f landinn og láta hann kvfslast
viðar og vfðar út, gjöra kláðann innlendan og sinátt og
sinátt eyða óllu afli hjá landsmönnum, þá má hver eiga
þær sem vill fyrir mei>, en eg vildi aldrei verða fnndinn
i tölu þeirra, sem aðhylltust þær. Ef að svo skyldi fara á
cndanum fyrir lækníngarnar, að ei mætti setja á vetr fleira
fé ár hvert, heldr en það scm hefði nóg hey frá vetr-
nóttum til vordaga og meðöl til læknínga, þar eð aldrei
mætti um frjálst liöfuð strjúka fyrir þessuin óþrifagesti,
kláðanum, þá mundi eg leyfa inér að kalla þann næsta n-
kunnugan höguin landsins, er ei vildi fúslegajáta, að þeg-
ar þannig væri komið, inætti það margviða lieita óbyggi-
lcgt, þá gæti eg unað við það að verða talinn meðal
þeirra, af suinnm vanvirtu niðrsknrðarmanna, sökum þess
mér yrði þá hvorki lifs né liðnum bríxlað fyrir það, að
eg hefði stutt að því, að gjöra landinu mesta tjón tim
aldr og æfi. Ef að eg væri viss um þessar áðr áminstu
skaðvænu afleiðfngar af læknfnga tilraununuin, þá spyrdi
eg ekki um hvað herra amtmaðr Ifavstein mundi leyfa,
því eg er sannfærðr um, að hann vildi reynast betri ís-
lendíngr og yfirvald, en svo, að inér yrði hætta búin frá
honum eða ráðstöfnnum lians, og að eg gæti n hngkvæm-
uin tíma fengið heilbrigðar kindr að noröan. Gæti cg
skorið l'yrir þá að óllum likinduin útlendu kláðarót, þá
vonnðist eg eptir kbiðahleri, eðr að kláðanum mundi linna
nema ef elnhverjar útlendar kindr, eða liimb kæmi, ef ekki
með kláða, þá samt ineð kláðaaðsókn eins og nú tvfveg-
is áðr; eg liefði þá staðfasta von, að norðlenzki kláðinn,
sem ei hefði rót sfna f eitrinu hér að sunnan, mundi reyn-
ast vestr f hugniynd þeirra, sem berjast fyrirþvf að lækn-
aðr sé með meðölum sunnlenzki fjárkláðinn, lianii óheinj-
an sú, sem æðir yfir með Deygiferð, þar sem hann kemr
og er nú kominn 1 ltángárvallasýslu utan yfir þjórsá af
manna völdum, eptir þvf sem allir scgja, nema ef til vill
sá, er varð Ijónsins ollandi.
Vegna þess sem nú er sagt; vegna þess að læknfng-
arnar valda svo ósegjanlegu tjóni um aldr og æfi ef þær
misheppnast, eða geta ekki heppnast svo, að kláðinn á
fjenu deyi fyrir fullt og allt, eins og eg hefi heyrt að ein-
hver, máske liinn bezti dýralæknir okkar muni liafa látið
f Ijósi að sér þækti ekki ólfklegt, þá leyfi eg mér að skora
á berra „3“, er ritað hefir „Fáeinar einfaldar spurnfngar
til niðrskurðarinannanna hér á suðurlandi og framscttar
eru f 10. ári þjóðólfs bls. 24 seinna dálki, að hann gjöri
svo vel og skýri opinberlcga frá þvf, hvaðau hann hefir
áreiðanlega fullvissu um það, að sú kind sem læknuð sé
verði alheil innra og ytra og kláðinn komi aldrei upp f
henni, eða fylgi ekki kynslóðinni framvegis, og það væri
ekki heldr af vegi að herra „3“, eða hver sein vilf af
læknfngamönnunum skýri einnig frá þvi, hvaða land, sem
kláði á fé hefir komið upp f,• hafi orðið alveg Iaust við
þenna kláða án niðrskurðar, þvf þessi úrlausn hlýtr að
hafa mciri eða miniii áhrifáúrslit kláðamálsins hérásuðr-
landi.
Bókinentir og skólamentnn-
þeir sem þekkja nokkub til vísindamanna og
vísindaiðkana hér á landi nm hinn fyrri helmíng
þessar 19. aldar er yfir stendr, og iíta fylgislanst
yfir, hversu þetta hvorttveggja horfir vift nú um
upphaf hins sífcara helmíggs aldarinnar, þá vekjast
naumast miklar né gle&iríkar vonir um þaö, að
þessum síbari hluta aldarinnar verbi þab á síban
til ágætis talib, ab á honum hafi þokab talsvert á-
frant vísindunum hjá oss eba ab farib hafi vaxandi
og eflzt ílokkr sannkallabra vísindantanna, þeirra er
meb læríngu og ritum láti ljós sitt lýsa alment
fyrir öbrunt, glæbi og efli hjá hinni uppvaxandi
kynslób sannan smekk og vcrnlegan áhuga á vís-
indunt, bæbi yfir höfub ab tala, en einkum fyrir
uppsprettunni og abalundirstöbu allra vísinda, hin-
um ágætu rithöfundum Orikkja og Kóntverja. Segja
má þab má ske, ab úr mætnnmn og áhuganum á þess-