Þjóðólfur - 10.03.1860, Blaðsíða 4

- ,V2
getr nokkur ma?r boriS í móti, aí) rábstfifunnm og
framkvæmduin lu knínganna hafi verib svona varib
fyr og síbar? 1857 voru hér dýralæknar en engi
eba lítil sein engi klabalyf; árib eptir, 1858,
var hér nægb af klibalylum, eu engi dýralæknir
seinni part ársins; f)á reib inest á lækníngunum, því
víba var þá klaialeb meb fullri tölu, t. d. í Rang-
árvallasýsln, og kiabinn var þá nm allt amtib austr-
ab Markarfljóti; en einmitt þá var unnib ab lækn-
íngunnm meb mestri halfvelgjniini; liib opinbera
lagbi ekkert fram til ab stybja þa-r af alefli og fá
þeim fullan franigáng; sveituniim var skipab ab
kaupa lyfin og draga þau ab sér á kostnaö sveita-
sjóbanna, nel'ndir voru skipabar um allt, habanir
yfir allt, ab viMögbum þiíngum sektum, en böb-
unar og nefndarmönnum engi umbiin lieitin né
eptirá veitt; aptr 1859, þegar klabasveitirnar voru
orbnar miklu færri, þegar víba var búib ab
skera nibr í kríngum þær, og féb orbib margfalt
færra í sveitnnnm sem eptir vorn, þá er farib ab
veita klabalyfin gefins, og þá er farib ab laiina
hverjum þeim 1 % - 3 rd. á dag er nokkub störfubn
ab böbunum og öbruin læknínguni; en nú þrutu
samt lyfin, en sum reyndust lítt nýt. Eg veit nú
ekki hvab er ab gefa sjáifum sér á munninn fyrir
vanhugsun, ef þab er ekki þetta; eg veit ekki, hvern-
ig lækníngamennirnir gátn berlegar og skiljanlegar
leitt ölliun aimenníngi fyrir sjónir allt hib öfuga og
vanhugsaba í lækníngarnbstöfnnnm sínum 1857 og
1858, heldren meb þesstim stórkostlegn breytíngum
er þeir gjörbu á öllum rábstöfununfsínum og stefnu
1859, en gábu ekki þess, ab þetta var uú um
seinan, ab 1857 — 58 voru þeir búnir aö bíba
þann ósigr ab þeim var traubla eba alls eigi
vibreisnar von, því þeir urbu ab hrökkva nnd-
an af vígvellinum þar þeir engu fengu áorkab,
og gefa allt á vald nibrskurbarmönnunum.
Eg ætla mér ekki ab rekja hvab eina er lækn-
íngamcnnirnir hafa verib í sjálfum sér sundrþykkir,
því þab væri nóg efni í heiia bók, en þó verb eg
enn ab drepa á 2 atvik sem eru orbin alkunn. I
Svínhaga á Rángárvöllum var drepib nibr eptir
beinni yfirvaldsskipun á annaÖ hundrab fjár
fyrir sumarmál 1857; þetta var þarna í læknínga-
amtinu ykkar Sunnlendínga; mabrinn er ekki farinn
ab fá neinar bætr fyrir þab enn í dag; núna á
jólaföstunni kom út í þjóbólfi ybar forsvarsræba fyrir,
ab þessi nibrskurbr helbi verib löglegr f alla staíi,
og ofdirfb væri af manninum ab ætlast til bóta fyrir;
og í stab þess ab ætla hefbi inátt, ab hin útienda
og innlenda lækníngastjórn, sein ofsækir allt er
nibrskurbr nefnist, hcföi látiö sýslumanninn sæta
einhverri ábyrgb fyrir þetta gjiirræbi (því víst var
þab niesta gjörræbi eptir skobun og kenníngum
lækníngamannanna), þá er þessum sama sýslu-
manni veitt rétt á eptir hefbarlegri nafnbót heldr
enn nokkr sýsluniaör hefir fyr haft hér á landi.
Aptr eru nú Borgfirbíngar settir undir opinbera
lögsókn til sekta og eg veit ekki hvab, fyrir þaö
ab þeir skáru og förgubu í haust khibastofni sínum
og ráku hann subr yfir eintómar kláöasveitir, allt
var ab vísu taiib þar subruni heilbrigt í haust
(nema kannske hrútarnir babnefndarmannsins Símon-
ar í Gröf), en þó iiefir kiábinn verib ab smá gjósa
þar upp fram undir árslokin, og þar verib ab lækna
la'kna; hverjum gerbn þá Borgfirbíngarnir skaba,
með þvf ab farga klabastofni scnum og selja hann
öbrnm? Eba var og er ckki margfalt meira tjón
búib af því ab reka heilbrigt fé ab norban snbr í
Holtin, þar sem var fyrir sjiíkt fé og grunaö, er
alls eigi má ná neirnim samgaungum viÖ heiibrigt
fé, eptir reglura erindsrekanna. í>ab var ab vfsu sagt
íhaust, ab allt væri þá alheilt og allæknab í Ilolt-
unum, en eptir reglum erind-*rekanna í stiptamts-
bréfinu, því í vor, þá skal allt þab fé álíta
grunaÖ, sem klába hefir haft á þessu
ári (1859); reglu sína um strángar gætur á, ab
heilbrigbu fé yrbi ekki saman blandab vib sjúkt fé
og grunab, hafa þeir því sjálfir nibrbrotib, meb
því ab skipa Ilavstein ab aptr kalla fjársöiubanniÖ,
opna svo Holtamönnum veg til ab sækja heilbrigt
fé til heilbrigbra héraba og blanda því saman vib
„grunaba féb" sem þar var fyrir.
þab sýnist mér nokkub undarlegt, þegar „Hirbir"
sem hér er nýkominn, er nú ab fullvissa menn um,
ab þeir erindsrekarnir hafi uppgötvab sannan og
réttan klábamanr ab Ilolti á Asunum, alveg þann
sama maur sem er í skæba kláöanum á Subrlandi;
sé nú þetta svo, hvernig hefbi þá erindsrekarnir
getab forsvaraÖ þab eptir konúngserindi sínu, aö
gjöra enga rábstöfun til ab lækna þenna Holts-
klába og útrýma honum? þab gerbu þeir þó alls
eigi. Eg hélt aÖ einhver yrbi fyrri til þess, en
„Hirbir" og 2 limir í nýju klábanefndinni, ab bera
erendsrekunuin þaÖ svona á brýn á prenti, aÖ þeir
hefbi vanrækt þab sem erindi koúngsins uppálagbi
þeim meb berum orbum. (Nibrl. í næstabl.j.
— Vib prentsmibjuna íReykjavík, á árinu 1859,
hafa verib settar og prentabar 194:1;1/160 arkir,
þar af fyrir Alþíngiö ÍS’/a arkir.
Ueykjavk fi. marz 1860.
Einar Pórðarson.