Þjóðólfur - 28.01.1865, Blaðsíða 2

— 4G —
tveir nýir bæjarfulltrúar annar til 6 ára í stað
konsúl Smiths, og varð fyrir þeirri kosníngu verzl-
unarstjóri Þorvaldr Stephemen með 14 atkv.,hinn
til 4 ára í stað J. Péturssonar; og hlaut afgreiðslu
maðr gufuskipsins Oli P. Fimen 11 atkv.
Á hinum t. fundi bæarfulltrúanna á þessu ári
18. þ. mán. að tilkvöddum báðum hinum nýu full-
trúum, voru endrkosnir: til formanns 1865, Jón
Guðmundsson málaflutníngsmaðr, og til varafor-
manns docent S. Melsteð. í fátækranefnd-
ina var og þá kosinn póstskipsafgreiðandi Óli
Finsen ístað Jóns Péturssonar yfirdómara, og í
hafnarnefndina faktor Th. Stephensen í stað
konsúls M. Smiths.
— Um fólkstölu, mannfækkun og barna-
dauða á íslandi á lOára tímabilinu 1854—1863.
(eptir landlæknir Dr. J'>n Hjaltalín).
|>að er venja í öllum siðuðum löndum nú
á tímum, að búa til skýrslur og töflur yfir fædda
og dauða á hverju ári, svo meun sjái hvort fólks-
talan fari mínkandi eða vaxandi, en síðan er slengt
saman íleiri árum, t. a. m. 5 eða 10 og þar af
dregið út meðaltal allra fæddra og dáinna á til-
teknum tímabilum; geta menn með þessum hætti
komizt að óyggjandi niðrstöðu, um heilbrigðisá-
stand þjóðanna og um umbreytíngar þær, er verða
árlega á fólkstölunni, hvort hún fari mínkandi eða
vaxandi og um tilefni þau er þessu valda.
Margir lærðir rithöfundar hafa gjörzt til að
brýna það fyrir stjórn vorri og Íslendíngum sjálf-
um, hversu seint og skrikkjótt fólksfjöldanum fari
fram á landi voru. Nefni eg þar til hinn ágæta
og lærða biskup Hannes Fimson sál., Eggert lög-
mann og Bjarna Pálsson, samt nú á seinni tím-
um justizráð Schleisner, konferenzráð Thorsteinson,
og landlæknir Jón Thorstensen. Landshagsskýrsl-
ur vorar virðast og í þessu tilliti að ætla að verða
eitthvert hið ágætasta rit og eru þegar búnar að
gjöra mikið; og þó sumtim meðal almenníngs þyki
aí> J. P. bæri aí> veita lausn fyrir þær sakir, og J. G. sem nú
er búinn aí> vera bæarfnlltrúi í 9 ár samfleytt, lýsti því yflr i
brefl til amtmanns, a?> svo framarlega sein amtmanni biand-
aþist hngr á a?> taka þessar ástæííur herra J. P. til greina, þá
virtist honum (J. G.) sjálf.-agt aí> heldr ætti hann aí> víkja,
onda vildi hann eigi sitja bæarstjórninni í ljósi fyrir því a¥)
hún gæti fengií) a?> lialda eins ágætum bæarfnlltrúa enisogj.
P. væri; beiddist því J. G. lansnar svo framarlega sem amtinu
þækti tiltækilegt aí> veita J. P. lausn af þeim ástæþum, er hann
færíli til, enda mælti og meiri sanngirni fyrirþví a?) ser veittist
lausnin fremr en J. P. af því hann (J. G.) væri nú búinn aí>
vera bæarfulltr. í 9 ár samfleytt, en formallr fulltrúanna í 6 ár.
Amtmabr skarsvoúrþessu: ,aí> hann fongi eigi betr sö?)“
en a?) J. P. ætti a?> veita lausnina en ekki J. G.
þær of nákvæmar og flóknar, svo að illt sé að
botna í þeim, þá væntir mig þó, að niðrstaðan
muni verða sú, þegar tímar líða, að þær verði
taldar með okkar beztu og þörfustu bókum, enda
eru þær hvað fólkstöiuna og landshaginn áhrærir,
samdar með mikilli kostgæfni og nákvæmni.
j>að erunúliðin 10 ár síðan mér var trúað fyrir
landlæknisembættinu hér á landi, og þykir mérþví
tilhlýðilegt, að renna augunum yfir liðna timann
og leggja fyrir almenníngs sjónir, hvernig fólks-
tölunni hefir liðið á þessum árum; hversu tölu
hinna fæddu og dánu hefir verið varið, eigi alleina
á öllu landinu, heldr og í sókn þeirri, hvar læknis-
hjálp mín helzt hefir getað til náð, því það mun
liggja í augum uppi, að ómögulegt er fyrir land-
læknirinn að vera allstaðar eða veita daglega til-
sjón öðrum en þeim, sem næstir honum eru. Líkt
má og segja um héraðslæknana, einkum meðan
þeir eru svo fáir sem nú er, því læknisumdæmi
þeirra eru svo víðáttu mikil, að það er ómögulegt
að hjálp þeirra geti náð til allra.
Eg læt nú prenta hér 2 töflur; hin fyrri nær
yfir allt landið og sýnir hún bæði fólkstöluna á
þeim árum, samt tölu fæddra og dáinna yfir höfuð
á hverju ári fyrir sig, og enn fremr tölu andaðra
barna á 1. ári og aptr barna og únglínga á 2. ári
til 15. árs. Ilin taflan nær einúngis yfir Reykja-
víkrsókn árin 1855—1864. í báðum þessum töfl-
um hefi eg einkum tekið fram barnsaldrinn, því
það ber öllum saman um, að hið mikla barnahrun,
sem altaf hefir verið og enn helzt við hér á landi,
sé hin helzta orsök til þess, að fólksfjölguninni
miðar svo lítið áfram, jafnvel þó það sé sýnt og
sannað, að tala hinna árlega fæddu barna sé fullt
svo mikil hér á landi, sem víðast erlendis.
I löflunni yfir Reykjavíkrsókn eru taldir allir
sóknarbúar á hverju ári, samt þau börn er fæðzt
hafa í sókninni á því tiltekna tímabili; er hún sam-
kvæmt ministerialbókinni af prófastinum herra Ó.
Pálssyni og mér. En eins og við getum ómögu-
lega haft neina tölu á þeim framandi manna grúa,
er árlega koma hér til Iteykjavíkr sem sjómenn
eða í kaupstaðarferðir, þannig höfum við og und-
anfelt að telja þá í þessari töflu, er dáið hafa aí
þeim, því taflan er einúngis gjörð til þess að sýna
hlutfallið milli fæddra og dáinna íkaupstaðnum og
sókninni á því tillekna tímabili. {>ó eru í þessari
töflu, meðal liinna sáluðu, og svo með taldir allir
þeir er druknað hafa bæði úr sjálfum bænum og
sókninni, eins og líka tala andvana fæddra barna
er innifalin í tölu fæddra.