Þjóðólfur - 02.11.1865, Blaðsíða 4

komið að vekja athygli landa sinna á flskiveiðun-
um, til þess að afstýra því tjóni, sem oss er búið
einnig í því atriði. Til þess að gefa mönnum
hugmynd um fiskiveiðarnar, segir hann:
»Eptir nákvæma ranrókn hygg eg, að fiski-
menn vorir sé samtals 10,000 manna, en þó
hafa reyndar % þeirra að eins meðfram atvinnu
sína af fiskiveiðum. Ef vér nú setjum, að hver
maðr af þessum 10,000 veiði fisk á ári hverju
fyrir 200 rd. að meðaltali — en það er þó mjög
lítið í lagt eptir reynd minni — þá afla fiskimenn
vorir á hvprju ári þann fisk, að það nemr 2 mil-
íónum ríkisdala. Tvær milíónir árlega svara til
40 milíóna höfuðstóls; en ef vér lítum í land-
hagsskýrslur Danmerkr (statistisk Tabelværk), þá
sjáum vér, að t. a. m. J3orgundarhólmr er talinn
til 6051 »tunna hartkorns« (eptir gamla matinu).
líríngkaupángs amt lil 18,333 t. Maribo-amt til
30,260 t., og ef vér setjum verð hverrar »hart-
korns tunnu« til 2000 rd., þá verðr Borgundar-
hólmr 12,102,000 rd. virði, Hríngkaupángs amt
36,660,000 rd. virði, Láland og Falstr til samans
61,240,000 rd. viröi«.
nFiskveiðar konúngsríkisins (Danmerkr) eru
þó, svo illa sem þeim er að dugað, meira verðar
heldren allr Borgundar-hólmr og Hríngkaupángs
amt til samans. Af þessu má sjá, að nokkrs virði
eru fiskiveiðarnar, og að líkindurn er miklu meira
í þær varið en almenníngr gjörir sér nokkra hug-
mynd um; en hér er bæði að þessi auðsuppsretta
er illa notuð, því að arðrinn af henni gæti verið
lielmíngi meiri, ef vei væri stjórnað og þjóðin
væri framkvæmdasöm, og svo er hitt, að hér liggr
við sjálft að vér missum auðæfi þessi og eign vora,
fyrir sakir hæglætis sjálfra vor en ofríkis annara, scm
er engu hættu minna en herhlaup þjóðverja 'á oss,
áðren Slésvík mistist. Eins og þjóðverjum hefir
smátt og smátt tekizt, að eyða Dönskunni í Suðr-
Slésvík og þannig ná undir sig öllu því skattlandi,
eins hafa nú Svíar og að nokkru leyti fiskimenn
frá Blankenese smásaman, en rneð kyrð og spekt,
rýmt fiskimönnum vorum burt og það allvíða af
fiskimiðum sjálfra vor. Og þegar þess er gætt,
að sænskir fiskimenn hin síðustu árin hafa veitt
síld Við »Grönsund» meir en nemr 40000 rd. á ári
liverju, að þeir undir austr og norðrströnd Sjá-
lands veiða meira en vorir fiskimenn, að Rábyggj-
ar flæma síldarmenn vora af miðum bæði sunnan-
vert í »Iíattegat» og umhverfis eyar vorar og strandir,
svo að menn hitta einalt á fiskimannatorgi í Gauta-
borg rniklu meiri fisk veiddan svo að segja upp í
landsteinum Dana heldren undir landi á Svíþjóð,
og að fiskimenn frá »Blankenese« sækja mest
allan þann fisk, er þeir selja í Hamborg, upp undir
Jótlands stendr vestanverðar, — þegar alls þessa er
gætt, þá er víst ekki ofmikið ílagt þó allr sá fiskr
sé metinn til 500,000 rd., sem aðrar þjóðir veiða
á ári liverju við strendr vorar. En það er leigan
af meira en 13 millíónum ríkisdala, en það sam-
svarar aptr þeirri upphæð er vér áðr sögðum að
Borgundarhólmr væri metinn til«.
Eg fyrir mitt leyti held nú að andvirði þessara
fiskiveiða sé mctið of lágt. Að því sem mér er
kunnugt á vestrströnd Jótlands, er innlend fiski-
veiði þar sár lítil og á opnum bátum, en þar á
móti sækir þángað undir land fjöldi manna á þil-
skipum frá öðrum löndum; þeir hafa ágæt skip tii
þeirra veiða, frá 12—16 lesta að slærð, og á þessi
skip er dreginn eins mikill fiskr á ári hverju, eins
og herra A. Smidth gjörir ráð fyrir að veiddr sé
allstaðar umhverfis Danmörku. þessi síðustu árin
virðist reyndar svo, sem menn séu þó eitthvað
farnir að vakna og snúa lniga sínum að innlend-
um fiskiveiðum. þannig hafa menn sett Guano-
verksmiðjti í Iíjerteminde, og heppnast allvel. Salt-
fisksverzlun eru menn sumstaðar farnir að stunda,
og sumstaðar er það í tilbúníngi.
Ef vér líturn til Islands og Fœreya þá er á-
standið þar enn þá lakara livað þetta efni^snertir.
Af «Notice sur les péches du Danemarl{« eptir
Irminger kammerherra, sjáum vör að árið 1822
hafi verið fiutt frá íslandi 5,504,000 pd. harðfisks
og 6,500 tunnur lýsis; frá Færeyum 1,328000 pd.
harðfisks. Eptir því sem segir í skýrslu um »verz-
an á Islandi« hefir þaðan verið flutt til annara
landa það hið sama ár jafnvel 6,684,160 pd. af
harðfiski. En í skýrslu hinnar frakknesku stjórnar
segir, að frakkneskir fiskiinenn liafi á 5 ára bilinu
(1858 — 1862) við Terre neuve og ísland árlega
aflað þorsk fyrir hérumbil 16 millíónir »Francs«.
Eptir «Eevue maritime et coloniale« voru árið
1864 samtals 235 skip með 3,314 manns á fiski-
veiðum umsverfis ísland. Af þessu má sjá að við
þessar fjarlægu eyar er átumein þetta miklti verra,
og hættan vofir þar enn þá ískyggilegri yfir heldren
hér við strendr konúngsríkisins.
þess vegna er það einkum, að eg hefi liaft
augastað á íslandi, er eg býð mönnum að bind-
ast samtökum, í þeim tilgángi að stofna danskt
fisltiveiðafélag í stórum stýl. Á íslandi eru víða
hafnir góðar í fjörðum, einkum vestan og norð-
vestan á landinu, auðlegð mikil og margvísleg í