Þjóðólfur - 20.12.1870, Blaðsíða 6

— 30 —
fluttir 757 4
Hvammi í INorðráreal, dags.
26. Júlí 1870 ............. 50 » í
nr. 17. frá Böðvari Gullsm. Böðvars-
syni á Sveðjustöðum, dags.
17. Ág. 1870 ............. 25 »
c, l.Hjá jarðyrkjum. Torfa Bjarnasyni
á Yarmalæk ....... 100 »
2.Í peningum hjá gjaldkera . . . 21 32
Samtals 953 36
Boiieyri, 15. Okt(5ber 1870.
P. Fr. Eggerz.
— Jafnframt yfirliti því, er síðasta blað færði,
yfir mannfjöldann á íslandi um árslokin 1869,
eins og hann kom fram eptir skýrslum presta og
prófasta yfir fœdda og dána á sama ári, voru
samdar athugasemdir þær sem hér fylgja á eptir,
og ætlaðar til að koma þar neðaumáls, en fengu
þá ekki rúm.
J>ar sem skýrt var frá mannfjóldantim í f. árs pjábálfl
(22.) bls. 10 — 11, var þab sýnt nebanraáls, aí) hlntfallií) og
tiltalan miili fæddra og fálkstölunnar á ýrasum tímnm þess-
arar aldar, og á næstl, iild hefíii fært meí) sér talandi og á-
yggjandi sönnun fyrir því, ab eptir því hvort gott var í ári
eí)r gáþærisröí) hafþi gongií), etr liirrs vogar harbæris- og
bjarskortsár e?)r hailæri, eptir því hefíii fjölgunarmeguií),
eþr hlutfallií) milll mannfjöidans (næsta ár á undan) og
töiu hinna fæddu fariþ ýmist vaxandi eí)r og minkandi; vax-
andi í gábárunum, minkandi aptr í harþærnnum. J>ar var
eýnt og sannab, aí) mebaltiltalan hefbi veriþ sú um allt miþ-
bik þessarar aldar eí)r nm árin 1840—67, at) hör á laridi
befíii fæíizt 1 maþr árlega til máts viþ hverja 25—26 inanu-
fjöldans, el)r 39 fæddir árlega tii máts vib hvert 1000 fálks-
tölonnar, og aí) þessi tiltala hefþi verií) næsta lík (heldr þá
rýrari) um allt mifcbik næstl. aldar fram til ársins 1783. —
pegar nú lier er þessa sama hlutfalls gætt: aí) árií) 186 9
hafa hhr ekki fæíist noma 2177, til múts viþ mannfjöldann
69,760 sem hör var í laudi um árslokin 1868, þá skr maí)r,
aí) þetta ár, 1869, ern þeir, er fæddust, til múts vií) fúlkstöi-
tina, ah eins 1:32, ehr 30 af liverju 1000 mannfjöldans (en árih
fyrir 1868, raiþaþ vih mannfjöldann sem var 31. Des. 1867-:
1 : 28 =36.7 af hverju 1000), — þetta eru rýrari fæþing-
ar heldren her voru um og eptir fellisárin 1835—1839, og a?>
her heflr því úefa?) veri?) meira har?>rötti í landi ári?) í
fyrra 1869 heldren var 1868 og heldren var trm árin 1835 — 39,
þú a?> þab vir?)ist eigi a?) bafa jafnazt vií) hallærin 1813 —
1815.
En fremr staþfestist og me?) tölunpphæ?) dáinna 1869,
a'b þa?) er sönn og rétt hagfræTifs athngasemd, sem tekin er
fram í Landshagsskýrslnm I. bls. 403, 6. tölul., na?) óöldin
<o?)r úárin og har?iréttisárin) eykr manndau?>an n a?i þv{
skapi sem hún rýrir frjúfsemina". Varla nokkurt ár heflr
fært öflugii sönnnr á þetta en ári?) 1869; því vart heflr nö getr al-
ment heilbrighisástand og heilsufar manna hér verife betra »g
jafn laust vi?> almeut súttferli, yflr allt, eem þotta næst li?na
ár (1869). Alt nm þaþ sýna ekýrslurnar yflr hina dánu 1869
| (í sí?>asta bl.), a?> hér á iandi dúu nú 2404 als, þ. e. 435
floiri en 1868 og 734 fleiri en 1867 þú a?) bæ?)i þan árin,
J en þú einkum 1867, væri meira súttarfarsár heldr en ári?) 18691.
— Árfer?)i o. fl. Eins og fyr var frá skýrt, var?) hey-
skaprinn mjög endasleppr alsta?)ar hér snnnanlands sakir
stormvi?)ra og il!vi?>ranna er gengu hér allan sí?ari helming
Septembers, en framanver?>an þann mánu?) ur?)n miklirgaddar
hfer syþra, en féll allmikill snjúr norTlanlands, einkanlega fyrir
uor?)an Öxnadalshei?)i og þa?) austrúr til Múlasýslna; ur?u
um þær sveitir innistöþur sakir sujúkyngisins, og túk þar
fyrir allan heyskap nm rúman vikntíma. Aptr heflr allan
Oktúber og Núvember mátt kalla hreina sumarblíþu til lands-
ins og þa?) v(?)8vegar yflr alt land a?> kalla má; e?)r þá víst
um alt vestrland og nor?)r a?) Öxnadalshei?i, og austr til
Brei7>amerkrsands a?) suuiian; úr Hornaflr?)i eru skrifa?)ar
miklar ligningar allan Oktúber, og svo, a?) nokkrir bændr
áttu þar enn hey úti undir mána?)arlokin og þú ongir a% mun
Fyrir nor?)an Öxnadalshei?)i gengu í fyrra mánu?)i krapave?)r
og bleytubylir mo?> áfrebum þegar á mánu?)iiin lei7>, og þa?)
svo, a?> hagskart mjög var þá or?)i7> um Öxnadal eþtir bréfum
þaTian 24 f. mán.; þú haf¥>i þar aldrei komi?) meira frost
en ~ 5°R. En í ö?)ru bréfl úr Skagaflr?ii um sama mnnd er
sög7) hin bezta og blíTiasta tí7), svo heflr og veriT) alsta?)arhér
sunnnnlands, alt fram til 16. þ. mán ; eigi sézt snjúr á jör?)
nema á efstu fjallatlndom og frostlanst a?) öllu, optari alian
f. mán. -j-5 — 8°B. En sakir þess hva?) tö7)ur manna nan?!-
hröktust hér sunnanlands og í nærsveitunum hér a7> vestan-
verTin, þú er alménn kvartan yflr eiustaklegum málnytubresti
af kúm hér yflr alt. ,
— Brá?)asúttin ! san7)fé heflr sýnt sig nú, enda me7>
fyrsta múti vi?ia hér sunnanlands, a?) vísu nokknþ strjált, en
næsta skæTia á einstökn stö?ium, 1. d. á Lundi í BorgarflrTi
og hér og hvar um Bæarsveit, á Esjubergi og svo sunnantil
um Biskupstnngur og ví?)ar.
— llanstaflinu lteflr uú veri?) næsta rýr alstaTlar hér
sy?)ra, gæftir einatt útrúlega stir?)ar me?) því gú?>vi?)ri sem
gengi7> lieflr, og aflinn fremr lítill alstaTiar og úvernlegr; um
sy?ri veiTistöTumar beflr mátt kalla flskilaust fram undir
mi?ijan f. mán , en síTiaii um méuabamútin er sagt ah aflinn
1) þa?) vir?)ist sí?r en ekki tiiefnislaust né úfyrirsynjn, í
sambandi vi?) þetta umtalsefni, a?> lei?a athygli manna a?)
vi?>sjálli „villu“ hvort sem þa?) er reikningsvilla e?)r prentvilia
(þú a7> þoss sé ekki meTial preutvilla getiTi) sem raaþr rekr
sig á í La n ds h a gssk ýr 81 iim I. 111 bis. þar sem segir:
„Á íslandi fæddust ári?) 1854 alls 2557 börn, ogberimaTr
„þossa tölu saman vi?) fúlkstöln þá, sem taldist vera á ís-
„landi vib árslokin 1853, yr?>i hlntfalli7) milli fæddra barna
,og allrar fúlkstölunnar eins og 1 : 13.
Eii þetta nær engri átt. LTm árslokin 1853 var mann-
fjöldinn bér á landi 6 2,8 2 6 (Laudshagsskýrsl. I. 393) hlut-
falli?) milli þessarar fúlkstöln og þeirra er fæddust næsta
ár á optir, 1854, sem hér er rétt tiifært a?) voru 2557, er því
= 1 : 24 þ. e. einn fæddr til múts vi?) hverja 2 4 fólkstöl-
unnar, e?)r 40 af hverjum 1000 manns, og var þa?) reyndar
ein hin mesta mannfjölgun á einu ári, sem hér heflr veri?>, en
samt eigi eins mikil eins ng árin 1830 — 1834; sbr. nebau-
máls yörliti?) í f. á. þjú7)úlfl bls. 11.