Þjóðólfur - 11.03.1871, Blaðsíða 7

— 75 —
til aí) stafthæfa aí) svo sfc, holdr cn ef hof. vildi staibhæfa hitt.
h-n drækasti vottrinn um þa^, a^b her hafl eigi legib sounnn
um fraraií) mbingsverk á hra^bbergi, er s4, aí) eptir því
sem segir í „Nf.“ 28. Ndv. f. árs, þá er af rál)ib af próf-
df>marauum, a^b frosta skuli prdfum tryppamáls þessa
þangab til í sumar ab allr snjdr er upp tekinn, „og gjörla
„verbi set) sú leib, er stóbhrossin vorurokin, og á hvaba
„svæbi skilin eptir; eins stöí)var þær þar sem þan fundust".
Ab uí)ru leyti ætlumst vfer til, a?) þessum ágreiningi milli
höfandarins hr. J. P. og vor se her ineí) lokií). Ritst.
STJÓRNARSTÖÐU-FRUMVARP KRIEGERS
og stjóraarmál íslendinga eptir Alþingi 1869.
(Framhald frá bls. 85—37).
Nú ber mann þú að sjálfu stjórnarstöðufrum-
varpi Kriegers, það er, eins og vér vitum, hið 4.
stjórnarstöðu frumvarp, með því nafni, — hið
fjórða* 1 * stöðu- frumvarp til laga, sern þeir hafa
út klakið Danir, Danastjórn og Ríkisþing Dana
á þessum 21 ári, sem þeir eru búnir að njóta
stjórnarbótarinnar í fallu frelsi og með fullum
blóma, en oss íslendingum hefir verið hún fyrir-
munuð með öllu og á allar lundir.
jþetta er bert og þetta sjá allir. Fyrir oss
Islendingum stendr allt enn í sömu sporunum eptir
þessi 21 ár, eins og stóð 1850—1851, — hér
stendr allt enn við sama milli vor íslendinga og
þeirra samþegna vorra þarna á hólmunum fyrir vest-
an Eyrarsund; þeir viljavera og eru enn einir um
l)Vér h'ifum hér fyrir angnm þessi 3 frumvörp „til laga“
urn stjórnarstifbu íslands, er gengií) hafa á tindan Kriegers-
frnmvarpinu, 1. þab sem lagt var fyrir þjóþfnndinn 1851,
2. frum\arp þaþ til laga, er Kigstjórnarráþherrann Nntzhorn
laglii fyrir Ríkisþingin í Október 1868, því þó ab þab lyti
ekki beinlínis ah stjórnarstiibu Istands eptir hans tilætlun,
heldr einkanlega aþ fjárhagsaþskiluaííinum og tillagsupphæb
Danmerkr til íslands, þá var þar smeygt inn í eþr aptan viþ
vernlogum stjórnarstöbn-ákvörbunum, enda snéri Ftilksþingií),
eu þo einkum Landsþingib því, meþ Lehmann og Krieger í
roddi fylkingar, upp í algjiirt stjórnarstiibnfrumvarp; (sbr.
ý Fél.rit XXVli. bls. 15 — 16). 3. Stjórnarstiibufrumvarpit)
þar ^'^111®1 >860. — Aptr teljum vér ekki
þ^gini885Shh<aeSSl‘ÍIUa%arfrU'nVarpiíl’ sem lagt var fyrir Al-
bví'ætli,^r’ b®l)i væri frumvarpib „til iaga“, og væri
1 tia arúrslit i Kíkisþingi Daua,ogþó ab inn í þaþ
frumvarp væri .
, . leygt verulegum stjóruarstfiíiuákvór&nnum,
■ k °m fyrir þ'ngi8 frá stjórnarinnar hendi, eink-
* f. n""V ’ ^ví ótti aldrei at) óþru ab lúta en
fjársk.lnalinnm „fyrir fullt og >lt. cptir sjá,fs Uonnngsins
orhum, og þe.rn fastri tillag8. eí)r árgjald5Uppha)%, 6em
Danmórk ætti ab leysa af hendi til íslands. pingnefndin
1865 breyttí og frumvarpinu i þessa átt. þiessa sízt teljum
ver hér met) stjórnarstótmkaflann ebr fremri hluta stjórSar-
Íkrár frumvarpsins, sem lagt var fyrir Aiþing i867) þvf þaþ
*ar el®i frumvarp til laga undir fullnabaratkvætli Bíkisþingg-
ins, heldr undir samþykkisatkvætii Alþingis,
hituna, — þeir þykjast vera einbærir og réllbærir
um að skamta og afskamla oss samþegnum sín-
um til handa stöðu íslands í ríkisheildinni, og það
svo, að þeir segja nú óþarfa, að íslendingar sé
um það oheyrðir*. Að þvi leyti eium vér íslejjd-
ingar enn álitnir réltlausir þar suðr fiá, einnig með
þessu stöðufrumvarpi Kriegers, þó að það byri sjálft
með þeim upphafsorðum, að ísland sé „landshluti
«Danaveldis með terslölcum landsrettindum»\ AUt
um það, Danastjórn og Danir þykjast vera ein-
bærir um að fastákveða þetta með þessu frum-
varpi »til laga», — með lögum sem ekki eiga að
fara annara i rnilli en ráðherrastjórnarinnar, Itík-
isþingsins og hin lögbundna kouungs.
«fsland er óaðsltiljanlegr hluti Danaveldis».
Nú látum svo vera, ef þar við mætti þáblífa;
þetta er þó hin eiginlega og sanna «staða» Is-
lands í Danaveldi, og pessari «<stöða íslands í rík-
inu» hafa íslendingar aldrei mótmælt eðr neitað
út af fyrir sig. Og hefði ráðgjafastjórn og Itikis-
þing Dana látið hör við lenda frá fyrsta, hefði þeir
frá fyrsta, þótt ekki væri nema viðrkent viðbæl-
inn: «með serstöhum landsrettindum», eins og
Kriegers frumvarpið nú gjörir, og þaö að vísu ekki
með eintómum orðunum að eins, og eins og líka
var gjört í stjórnarskrár-frumvarpinu 1867, hefði
aldrei verið farið lengra, aldrei verið fengizt við
það að rígnegla hina fyrirhuguðu «stöðu íslands í
ríkinu», þessum óþolandi undirlægju-skilyrðum
er Danir einir mætti setja oss samþegnum sínum
á íslandi, þá liefði þessi stjórnardeila miili íslend-
inga og Dana aldrei risið og því síðr að hún liefði
þróazt og magnazt eins og hún gjörði og nú er
komið, og það eigi með öllu grunsemdalaust og
kalalaust hvorugu megin.
En «sá veldr æfinlega miklu, er upptökunum
veldr»; það er og verðr órækt factum, að Danir
einir hafa hér valdið upptökum þessarar stjórnar-
deilu milli þeirra og vor íslendinga. það voru
Danir, það var eitt hið fyrsta tiltæki stjórnfrelsis-
ins í Danmörku og hinnar löghundnu stjórnar, er
þaðan spratt, að traðka og um snúa skýlausum
frelsis og jafnréttis' fyrirheitum einvaldskonungsius
til íslendinga og þeim tullum og íustum lögum, sem
þegar voru út gengin, þessum einvaldskonungsins
fyrirheitum til staðfestingar og framkvæmdar (kosn-
ingarl. 28. Sept. 1849), og það einmitt þess liins
sama einvaldskonungs, er Danir höfðu þegið af
sitt lögbundið þjóðfrelsi. Danir sjálfir og Danir
einir byrjuðu á því, að þeir vildu að eins «heyra»
íslendinga, kosna á pjóðfund eptir sérstökum