Þjóðólfur - 09.12.1871, Blaðsíða 5

21 —
frá Scandinava-stefnu hinna dönsku þjóðernismanna;
það sést nú berlega að bæði var Scandinava-hug-
mynd þeirra tilreidd fyrir tækifærið (Slésvík), að
Ðanmörk bæri yfir tignina, og tilgangrinn var
ekki frjálsun hins norræna þjóðaranda fyrir fram-
fara-eflingu bænda og borgaralýðs, heldr samband
milli «doktrinéru» flokkanna í öllum þremr lönd-
unum, — ef nokkuð væri, einhverskonar þjóða-
sambræðslu-samband ríkjanna.
Nú þegarAlþingi íslendinga hefir kastað sein-
asta frumvarpi stjórnarinnar, og f>egar vér nú höf-
nm séð, að stjórnin vill ekki neitt frekara þar við
gera, — þá tökum vér aptr til óspiltra málanna,
að fram fylgja rétti Islands; en fyrst vildum vér
þó reyna hið seinasta úrræði, hvort ekki lýðfrels-
isflokkarnir í Danmörk vildi gera sitt til að greiða
fyrir málinu. Yér höfum aldrei, — hvað svo sem
sem «Föðurlandið» í sínum durtslegu sögugrein-
um hefir sagt um oss — fylgt því fram, að ís-
land ætti að hverfa til Noregs. Einn af samvinn-
endum blaðs vors hefir einu sinni hreift því, en
vér höfum að vorum hlut einskorðað oss við eðli-
lega skipun hinna íslenzku málefna, og því að
eins, ef Danmörk ekki vildi, eða sæi sér ófært, að
koma á slíkri skipun, þá höfum vér sagt og segj-
um enn, að þá eigi landið heldr að hverfa til
Noregs.
En eitt orð enn til lýðfrelsisflokkanna í Dan-
mörk. Geta þeir ekki frelsað landið frá skoðun
hinnar doktrinéru dönsku stjórnar, sem nú, fremr
en nokkurn tíma áðr, gerir samkomulagið ómögu-
legt?
Hér eru tvö atriði, peninga- og stjórnannálið.
Að peningakröfur Islendinga hafi verið of frekar
viljum vér ekki segja, en það, að menn á íslandi
hafa litið svo á, sem þetta atriði væri höfuðatriðið',
Það hefir víst verið yfirsjón, og það er oss gleði,
að hinir yngri menn á íslandi eru farnir að sjá
Það. það hefir, eins og auðvitað er, verið kreddu-
k'endinn lögfræðinga vafningr af Dana hálfu að
8ynja fyrir, að Danmörk hefði skyldur gagnvart ís-
*andi, eins og líka Danir hafa ekki svífzt að kalla
sína til íslands tillag. En með nokkrum
8óðvilja beggja megin ætti menn hér að mætast
^svegar, svo miklu fremr sem áðr hefir lítið
vantað á að það gæti tekizt.
þotta er ekki rött herint, eins og menn rita, sem
kunnngif erQ mí|jnU| 0n Dani lieflr peningakrafan tekiS sár-
ast, og g0r( mest jjr henni, en Islondingar þá, meþ sinnl
'analegu vinsemd og gdþlyndi, farib strax ab slá undan.
Alþingi i87j heflr tekib suarplega í þetta atribi.
þessi góðvill ávinnst einungis með fullrí og
ótakmarkaðri tillátsemi í stjórnarmálinu. Hvað er
í vegi, að ísland geti fengið ráðgjafa með ábyrgð,
jarl eða landsstjóra, hvað sem þeir nú vilja kalla
hann, og að þessi maðr geti búið áíslandiog ferðazt
til Danmerkr tvisvar á ári á fund konungs til að
fá staðfesting hans á þeim málefnum, sem ekki
geta orðið útkljáð nema á samfundum. Hvað er
í vegí,? Jú, það er sá kreddu-vísdómr, að þjóð,
sem ekki er nema 50,0002 manns að tölu, megi
ekki hafa ábyrgðar-ráðgjafa fyrir sig, auk heldr
einn ráðgjafa sem sé í fjarlægð frá kónginum.
Allt ísland býr þó langt í burtu frá kónginum, öll
þjóðin býr mjög fjærri Norðrálfunni og hennar
mentun með þeim ríkjaskipunum og stjórnarhátt-
um sem honum eru samfara; komi þá landið sér
svo fyrir sem það hefir þörf til, og haldi menn
stjórnarkreddunum eins langt frá skipulagi þess
hins litla þjóðfélags eins og það er fjærsett því
ástandi og þeim skilyrðum, sem nýrri tíma ríkis-
skipanir eru bygðar á. Lofi menn fslendingum
að fá sér ráðgjafa sjálfum, já, kóng ef þeir vilja;
lofi menn þeim að kalla hann keisara, palríark
eða páfa, hvað varðar Dani um það, hvaða gagn
hefir Danmörk af að blanda sér í það eða kóngr-
inn af því að gefa lög á íslandi ?
[>að virðist svo sem lýðfrelsisflokkarnirí Dan-
mörk ætti að geta komið sér saman um sameig-
inlega ihlutun í þessu máli og gert enda á því í
eitt skipti fyrir öll. «Der ■politische Stockfisch»
(stjórnarmáls harðfiskrinn) ráðgjafans, hins gáfu-
ríka og réttláta Kriegers, það verðr ekki varið,
hann er í beinan ættlegg kominn af þeim sama
fiski, sem Ilermann sálugi von Bremenfeld1 talar
um, og með þvi hann á auðsjáanlega ekki heima
á íslandi, þá eiga hinir frjálslyndu flokkar í Dan-
mörk að neyða ráðgjafann til að flytja hann heim
aptr úr landinu.
Vér höfum sagt, að íslenzka málið sé «dáind-
isgóðr smjörnafar til að kanna frjálslyndi hjá Dön-
um og norrænu anda þeirra»; það erbezt að lýð-
frelsisílokkarnir dönsku verði reyndir með honum.
Vér megum ekki líta smáum augum á málið fyrir
Þá sök, að íslendingar eru lítil þjóð og fámenn.
Án alls tillits til þess, hvað ísland með sínum
auðsuppsprettum getr orðið, þá er það mál, sem
nú í þrjátíu ár hefir beðið réttvísra úrslita, mik-
ilsvert mál, og eptir því sem á stendr fyrir Dan-
mörku sérstaklega, þá er það viðkvæmt vandamál.
2) réttara 70,000.
X) í skemtileik Holbergð.