Þjóðólfur - 22.02.1872, Blaðsíða 3

Elliðavatns m. m., gegn H. Th. A. Thomsen kaup-
manni í Reykjavík, eiganda að veiðinni í nokkr-
um hluta Eiiiðaánna.
(Nifcrlag frá síbasta bl., bls. 53—4).
„Hvaíl realitet eíir aííalefni máisinsþar næst snertir, bera
rettargjörlbirnar meb sðr, afe laxveiSin í Klliiia-ánnm, sem
konnngr átti, var mei) konnnglegu afsalsbrétl frá 11 Des. 1853
afsölnb föiinr gagnáfrýandans, kanpmanni D. Thomsen, frá
Stára-fossi ab ofan og niíir til sjáfar milli Gelgjntanga og
Árbæjarhöfila, met> öllum rt'tti, sem veiftinni hafibi fylgt, frá
gumlum tímum, fylgi og fylgja eigi meb rettu; og er kaupauda
beimilab ab gjora ser veibina svo arbsama, sem hann liaíl vit
vili og geti. Abren salan fór fram, hafbi laxveibarrettr-
*un ura langan aldr verib sérstók eign og leigb uudir kon-
ung, abskilin frá jórbunnm, sem ab ánum liggja, som oinnig
v°ni konungs oign, en seinna eru orbnar eign einstakra manna,
^n þess ab þeim fylgdi nokkur veibiríittr í Ellibaánum, en
íiann var, meb útilokun þeirra er jarbir áttu ab ánnm, ein-
ongis í heudi þess manns sem fengib haíbi veibina á leigu
^ nppbobsþingi, og hann hafbi heimild til ab haga veibinni,
og honum þátti bezt henta. f>ab er engum vafa bund-
ab veibiabferbin heflr síban á fyrri Tdd verib hin sama
nú er vib hófb, ab árnar hafa verib þverg'irtar og stífl-
abar og kistur (laxakistnr) verib lagbar í þær og laxinn verib
^eiddr í kisturnar, og þessa veibiabferb heflr gagnáfrýandinn
fabir hans, frá hverjum hann fekk veibina f Ellibaánum,
v*bhaft á sama hátt og vib gekkst meban veibin var seld á
,eígu. fietta 6yna uppbobskilmálarnir um veibina í Ellibaán-
1110 frá 1791 (nr. 17. í undirréttargjórbunum) og frá áriuu
^828 (fyigiskjal 9 ad nr. 2. 1 c ) og hirin undir nr. 19. fram
laBbi útdráttr úr riti N. Horrebows: „Tilforladelige Efter-
^tninger om Island" frá árinn 1752, sbr. útdrátt úr riti
landfúgeta Skúla Magnússonar (nr. 36. í nndirréttargjórbun-
UTn) eem segir, ab 3 fastar kistor hafl þá verib vibhafbar vib
laxveibina í Ellibaánnm, af þeim raanni, sem þá hafbi veib-
^,la á leig«“.
^Veibiabferb sú, er gagnáfrýandi nú vib heflr í Elliba-
^Tlnm, er þannig hin sama sem tíbkazt heflr í úmuna-tíb,
árnar hafa verib stíflabar og þvergirtar og laxinn verib
velddr f laxakistnr*, en gamla veibiabferbin, sem upprnnalega
6>nist ab hafa veiib vib hófb (sjá máldagann um eigtiir Vib-
®yjar-stabar og kyrkja frá 13. öld, nr. 27. í nndirrJttargjörlb-
°n«m) nefnil. meb útfalli sjáfar og nm fjörn a?> byggja vog-
Sar£a ( írö8nnDnii Jraga fyrir og veita af, lioflr þvf mjög
("01QU'a Ingzt niþr, en sú veiSiabferþ, sem nú ervibhöfb, tek-
nPp, og hún er nú orbin svo gömnl, ab eigi verbr rakib
izt
fyrir
nPphaf hennar. pegar þessu er nú þannig varib, al>
®a8uSfrýandimi hoflr í engn breytt til nm veibiabferbina í Klliba-
^ ltn, en ab eins haldib þeirri veibiabferb fram, sem tíbkabist,
®ar *lann varb oigandi aí> ánum, þab er: meí) því ab þvergirba
st|fla árnar og leggja kistur í þær, og þetta heflr vibgengizt
Wamisaldra, getr eigi orbib spursmál nm, ab taka til
^ nina kröfu abaláfrýaudans, ab gagnáfrýandi verbi skyldabr
i ab taka girbingarnar, sem haun heflr lagt i ámar vegna
veib,
úm
arinuar, ( burtu, þvi bæbi girbingarnar og kistnmar hafa
r^t^riatl^)ar~fle'gi, enda yrbi gagriáfrýandi þá sviptr þeim
iii h ^ Ve'^ar‘*inar’ 6001 hann er löglega ab komirin og stjúrn-
f . 6 r *101mi)ab honum meb þeim rbttindum, sem frá fornu
þab I,etta landsyflrréttrinn því sibr abhyllzt, sem
má áslitast saunab af hinum tilvitnaba máldaga nm eign-
ir Vibeyarstabar, ab laxveibin var fráskilin Jörbnnum þegar
á 13. öld, og var — Hkt og gekk til om ftók og rettindí
kirkna — komin nndir opinberar stofnauir ab gjöfnm eba
sölom, in casu: undir stabinn og kirkjnna í Vibey, kirkjnna
í Langarnesi og á Nesi, og þab er þar ab anki sannab, ab
veibirbttriim í Eliiba-ánum aldrei, eptir ab Vibeyarkianstr og
Langarness- og Ness-kirkja komnst undir konung, sem og
jarbir þær, er abaláfrýandi á og land eiga ab ánum, lieflr
legib ebr lagbr verib til jarbanna, eins og líka var í ebli
síun, þar sem nm rðttindi kirkna var ab ræba; en þegar
jarbir þessar ekki hafa, síban á öndverbri 13. öld, átt neina
laxveibi í Elliba-áuura, en hún verib sörskilin eign og ab-
skilin frá jörbunum og seid og keypt sem slík meb þeim
rhttindum, sera henni frá gamalli tíb hafa fylgt, leibir þar af
ab abaláfrýandinn ekki getr gjört, fyrir þær tilgreindn jarbir
sínar, neina laxveibar-kröfn í Elliba-ánnm, þú jarbir þessar
eigi land ab ánnm. í engn af afsalsbrhfnnum fyrir jörbum
þeim, sem liggja ab Elliba-ánum og konuDgr heftr látib selja,
er þeim heldr áskilin hiuldeild í laxveibi í Elliba-ámim, en
ab eins í venjulegnm og almennnm orbum sagt, ab jörbun-
um skoli fylgja þab, sem þeim hafl fylgt, ekki frá öndverbu,
heldr frá garaalli tíb, fylgi og fylgja eigi, og abaláfrýandinn
getr þvf ekkert bygt á þessnm afsalsbrbfiim".
„pareb þab þannig vorbr ab álítast nægilega sannab,
ab gagnáfrýandinn oigi útilokandi rttt til laxveibar í Elliba-
ánum, iiiiian þeirra takmarka, sem ab framan ern til greind
og meb þoirri veibiabferb sem um ómunatíb lieflr verib vib-
liöfb, og þab einuig verbr ab álítast sannab, ab stýflur og
vatrisveitingar þær, sem abaláfrýandinn vibhafbi árib 1869,
hafl verulega skabab laxveibi gagnáfrýandans, leibir þab af
hinni almennu regln landslagauna: „enginn má fyrir öbrum
veibi spilla“, ab fúgetabaunib frá 3. Júlí 1869, sem ab eins
fer því fram, ab abaláfrýandinn megi ekki raska hinni ebli-
iegu rás vatnsins í Elliba-ánum, verbr ab álítast á gildnm
rökum bygt og því ab stabfestast, og þó þannig, ab bannib
ab eins gildi fyrir tímabilib frá 1. Júnf til 30. Septbr. ár
hvert, og ber þá einnig ab stabfesta politirettargjörbina frá
9. Júlí 1869 og ab fríflnna gagnáfrýandann fyrir kærnm og
kröfum abaláfrýandaii3 í ináli þessu. Ab því er snertir
skababótakröfu gagnáfrýandans, liggja þær her ekki 6vo fyrir,
ab réttriun geti tekib þær til greina. Málskostnabr fyrir
bábum rettum virbist eptir kringnmstæbum eiga ab falla
nibr“.
(Aðsent).
Mikið segir f»jóðólfr af þessari nýu «Sálma-
bók«, útgáfu hennar og öllum frágangi á henni
og útgerð frá prentverksins hendi. Helmingrinn
af því sem urn þetta ersagtí þjóðólfi mundi nægja
til alvarlegrar íhugunar um þessa nýu messu-
söngsbók, fyrst að hún er nú komin út, og fyrst
að herra hiskupion heflr auðsjáanlega ætlazt til
þess, eptir því sem orð hans liggja í formála bók-
arinnar, að Sálmabókin verði innleidd sem fyrst
«alstaðar hör á landi», «þar sem prestar og söfn-
uðir komi ser saman um það».
En það er nú einmitt þetta «samkomulag»
milli mín, sem sóknarprests, og minna safnaða,