Þjóðólfur - 26.09.1876, Qupperneq 1

Reykjavík 26. sept. 1876.
Kostar 3kr. (erlendis 4kr.). 28. blað.
28. ár. 32 arkir árg.
Reykjavík, 23. sept.
Síðan skipti um veðráttufar í síðastl. júlímán.i hefur tíð
Verið hin bezta og blíðasta um allt þetta land, og heyafli manna
°8 nýting útheyja orðið víðast með bezta móti, en þó lang-
bezt við votlendi og flæðilönd, sökum hinna stöðugu þurviðra.
Ijtn ölvus, Flóa og Landeyjar, og hinni fögru og vel ræktuðu
Pljótshlíð, eru óvenjulegar heybirgðir komnar í garð. (Á Skúm-
stöðum í Landeyjum er 6agt að hafi heyast nálægt 2000 hest-
Unt). Líkt má segja úr þeim hjeruðum fyrir norðan, sem vjer
höfum haft spurnir af með kaupafólki, er nú er að hverfa heim.
Áptur hefur harðvelli sumstaðar brugðizt, svo og höfðu töður
e*tki óviða skemst af óþurkunum hinn fyrri hluta þessa sum-
ars. Að norðan, einkum úr Eyjafirði, spyrst hinn bezli fiski-
a0i, en hjer við flóann er það fyrst nýlega að kalla megi, að
Vel verði vart við fisk, en þessi viðkoma táknaraðþví leiti vel,
a® íiskur sá sem aflast, er vel feitur. þetta árslanga fiskileysi
ktjer um öll nes veldnr almennri búþröng meðal sjávarbíenda,
eöda hafa nokkrir hreppar Gullbringusýslu tekið fjárlán til að
kaupa korn fyrir; Seltjerningar tóku nokkurra þúsund króna
^n hjá prívatmanni (Sigurði bónda á Hrólfskála), en Álptnes-
lQgar og Vatnsleysuslrandarmenn lánuðu úr Iandssjóði, annar
6000 en hinn 4000 kr.
— F j a 11 s k i I a r j e 11 i r eru nú í fullum gangi. Eptir
tyrirskipun Jóns ritara hafa nákvæmar skoðauir farið fram á
htrerri kind í hverri rjett kláðasvæðisins. Hvergi hefnr nú
komið upp kláðavottur — nema á einni kind i Fossárrjett í
KjÖs; ( henni sýndist kláðavottur, var hún þegar skorin, og
Steran send hingað til Rvíkur til skoðunar. Iíindin var innan-
Veik mjög.
Reglur um fjárrekstra gaf og lögregiustjóri kláðamálsins;
eptir þeim reka fje úr ógrunuðum hjeruðum inn í hið
6runaða, ef það er skorið þegar, ekki má reka færra en f>0 í
rekstri, og fylgi þrír rekstrarmenn.
— E 1 d g o s. Reykir og eldglampar yfir austurjöklum hafa
bótzt sjást við og við síðan á leið sumarið, bæði úr Borgar-
l,rði og úr suður-sýslunum. Ætla menn það muni vera fram-
hald Vatnajökuls eldgosa.
~~ Heilsufar hefur viðast enn verið gott ( sumar. |>ó
8®tir það sjerstaklega tíðiudum, að barnsfararsótt hefur
Verið alltíð í Borgarfirði í sumar. Fyrir tilmæli Páls læknis
^löndals hefur landlæknir vor nýlega ferðast þar um og skoð-
sjúkleik þennan. Hefur hann lofað að senda þar um skýrslu
þjóðólfs. Tólf konur höfðu legið í sjúkdómi þessum síðan
* v°r, er hann byrjaði, og tvær af þeim dáið. Sýkin virtist
eldur í rjenun. Typhus (taugaveiki) hefur og stungið sjer nið-
^r> en ekki verið skæður. í Borgarfirði og vlðar hafa og
°n>ið Upp sóttnæm útbrot á kúm (kúabóla), og allmargar
^j^ltakonur sýkst af bólgusótt, eður eins konar bólu — sem
ekki hefur snert andlitið —; börn smittuðust líka. Ilefur
audl®knirinn boðið að við hafa við þau bólguútbrot vatn,
^ dálitlu af karból-sýru, og hefur það meðal reynst af-
a8ðsvel bæði á mönnum og skepnum.
^ Rarnsmorð. Ógiptur kvennmaður á Skógtjörn á
k ^anesi varð fyrir fám dögum siðan uppvís að að hafa fætt
i dul deginum áður, og kastað þv( ( forarrennu við bæinn.
Rún strax við glæpinum og fannst barnið dáið. Ekki
^ Jast menn vita til að neinar sjerstaklegar hvatir, — eins og
n heldur ekki vissu, er sami glæpur kom fyrir hjer í hitt
. Vra haust — hafi freistað viðkomanda til þessa ónáttúr-
^údæðis.
t*að slys vildi til hjer á Öskjuhlíð 17. þ. m. fyrir ofan
bæinn, að Þórarinn prófastur Böðvarsson var þar á reið á-
samt öðrum, er dimt var orðið, og sá ekki til að stöðva hest
sinn, er menn riðu í móti, og rakst á söðulfjöl, svo annar
fótur hans brotnaði.
Brýr á ám.
Eitthvert hið mesta framfaramál á landi voru í líkamleg-
um hlutum, eru brúa- og vegagjörðir, því að vegir og brýr
eru aðalskilyrði fyrir öllum atvinnu framförum, ekki einasta
sökum tíma- og vinnukrapta sparnaðar, heldur og einkum
sökum þess dugnaðaranda og fjörs- og framkvæmdarlífs, sem
kviknar f hverju fjelagi, sem losnar úr fornum fjötrum og
höptum, hvort heldur eru af náttúrunnar völdum eða mann-
anna. Sje skynsamur Englendingur, sem nokkuð þekkir til
hjer á landi, spurður, hvað oss helst muni Vanta af þeim lífs-
og framfarameðölum, er engar þjóðir geta án verið, bregzt
varla að hann svari: oYður vantar vegi og brýr». Eins, ef
hann er spurður, hver sje helzti og hættulegasti brestur á
hugsunarhætti íslendinga, þá bregzt varla að hánn svari: oþað
er skortur á framkvæmdaranda, deyfð og vanafesta». Og
þenna skort álítur hann beina og eðlilega afleiðing af vega-
vöntuninni, en alls ekki vegavöntunina eins afleiðing deyfðar-
innar. því sanngjarn og hygginn maður sjer glöggt ekki
siður en vjer sjálfir, að án innlendrar og eðlilegrar lands-
6tjórnar, og án töluverðrar álmennrar menntunar, var þess
varla að vænta að alþýðan tæki Stjórninni fram — þegar litið
er til vorra torveldu iandshátta. Enda er allt annað mál, að
leggja dýra vegi um afskekkt iand Og fáskrúðugt, en um eitt-
hvert auðsælt meginland. Að land vort er enn í dag nálega
vega- og brúarlaust þarf engan hygginn mann að undra, sem
alhugar sögu liðinna alda. Hafi stjórn Dana yfir oss ekki
mátt heita harðstjórn, þá hefur hún þó opt mátt heita verri
en engin stjórn, með því hennar einkenni virðist fremur að
hafa verið það, að lama þjóðlegan kjark íslendinga, en örfa
hann og styrkja, svo sem auk annars bezt sjezt á meðferð
fyrri tfma stjórnar á fje landsins og verzlun, og ekki s(zt á
jarðagózum þeim, sem undir krónuna fjellu. Á hinn bóginu
segjum vjer ekki að sljórniö ein hafi, beinlínis eða óbeinlínis,
drepið kjark þjóðar vorrar og smáalið hennar apturfarir. Nei,
því þótt ábirgðarhluti hverrar stjórnar sje mikill, veldur engin
Stjórn öllu, hvorki illu nje góðu, og vjer sjálfir eður feður
vorir verðum eins að bera vorn hluta Sakar. En þess utan
höfum vjer og átt við aðra óstjórn að stríða, en það er við yfir-
ráð náttúru lands vors; hættnr, torfærur, tálmanir og biltingar
hennar hafa meira yfirbugað oss allt til þessa dags en nokkra
aðra þjóð í Evrópu. Fer þetta,. segjum vjer, mjög að vonum.
En nú eru nýir tímar byrjaðir — ekki ( ríki náttúrunnar, held-
ur í þjóðfjelági voru og sambandi við aðrar þjóðir. Nú dugar
ekki lengur einungis að æðrast um orðna hluti, nú er oss ó-
mögulegt að lifa og heita þjóð, nemavjer tökum ( mörgu upp
nýja siði, en hryndum fornum venjum, sem annaðhvort eru
skaðlegar, eða ófullkomnari en þær ættu að vera. Nú eigum
vjer sjálfir að setja landi lög og rjett, og getum ekki kastað
skuldinni upp á aðra. Og nú, óðara en hlje er fengið eptir
fyrstu og hörðustu deilur vorar um landsrjettindi vor, liggur
ekkert þjóðarstrfð nær en baráttan við það ofurvald, sem kall-
ast óblíða náttúrunnar, sem mætir oss í svo mörgum myndum,
og mætir oss öllum svo ekki fæst undanfæri. í þetta sinn
viljum vjer benda á brýr yfir ár, eða rjettara að segja, brúa-
skort þann hjer á landi, sem keyrir svo fram úr öllu hófi, að
þeir sem dálitið þekkja þörf tímanna og framfarir annara þjóða,