Þjóðólfur - 15.10.1879, Side 3

Þjóðólfur - 15.10.1879, Side 3
107 4. Tveir litlir skildir (úr bronzi), aflangir, en mjórri í annan enda með einhverju verki á að utan. Að innan voru lilýrar eða krókar, sem nál gæti liafa verið í. 5. Kambur (úr beini?), með einhverju rósamerki á hliðunum. 6. Margar glertölur með ýmsum litum. Eg skal ekki frekar ákveða um pessa hluti að sinni, en híða eptir nákvæmari skírteinum, og par til eg se hlutina sjálfa, og pá leiðrétta, ef hér er of eða van sagt, en liitt parf enginn að efast um, að petta er forn höfð i ngj ady s, og pað fr á lieiðni, sé pað með pessum ummerkjum. pu\ð er nú auðvitað, að heið- indómur allur lagðist ekki af pá pegar, er kristni var lögtekin, og ekki fyrri algjörlega en nær 1020, að Islendingar höíðu tekið við kristinnrétti Ólafs konungs helga. [H. Kr. Christiania 1868 bls. 369]. Flestir eða margir höfðingjar bygðu hér kirkjur undir eins á fyrstu árum kristninnar, en alpýðukirkjur yfír höfuð munu ekki hafa komið fyrri en smámsaman; petta sýna sög- urnar ; og er pá auðvitað að höfðinginn var pá grafinn að kirkju, hafi liún verið í nánd. Að grafa menn með öllum vopnum, skrautgripum, bezta bunaði, hesti og hundi, og nauðsynlegustu hlutum, stóð í svo nákvæmu sambandi við trúna á annað líf í lieiðni, að menn hafa álitið petta helga skyldu. Eyvindur skáldaspillir lætur Ilákon konung segja í Yalhöllu: „Gerðar várar, kvað liinn góði konungr, vilum vér sjálfir hafa. Hjálm ok brynju skal hirða vel, gott er til geirs at taka“. En pessir hættir, sem einungis vom bygðir á trúnni á Óðni og lífinu í Yalhöll, hafa Hlotið að fara úr gildi, pegar kristnir siðir urðu ákveðnir með lögum. Eg liefi farið um petta nokkrum orðum vegna pess, að í sögum vorum eru til undantekningar frá pessu, og menn voru pó dysjaðir á orrustustaðnum, og pað löngu eptir kristni t, d. við víg þorgeirs Hávarssonar 1024 [Fbrs. bls. 28]. En sagan afsakar petta með pessum orð- um: „pví at peir nentu ekki til kirkju at færa líkin; pví at í penna tíma voru engar kyrkjur í nánd höfn- inni“. Grcindir menn og kunnugir úr Skagafirði hafa sagt mér, að margar dysjar sjáist greinilega á Haugs- nesi, og lægð sé ofan í pær í miðju, sem opt er ein- kenni á slíku, en pess ber að gæta, að Ilaugsnesfund- Ur var sá grimmasti og mest mannfall, sem nokkurn tíma hefir orðið á íslandi. par féll mikið á annað liundrað manns. Menn hafa ekki annað pví að flytja alla til kirkju, eða pá að hinir dauðu, sem lágu eptir, elcki Iiafa átt neina frændur eða nauðleitamenn. [>að gæti pó verið, að eitthvað fyndist í dysjum pessum, ef pað sannast að par eru menn dysjaðir. Ekki verður sagt með neinni vissu, hver hérkynni að hafa verið heygður, pví fulla sönnun fyrir pví vant- ar alveg, en ekki er pað ólíklegt, að pað kynni að vera ]>orgrímur ICornsárgoði faðir porkels kröflu; aðrir eru ekki nefndir, sem búið hafa á Kornsá í heiðni, nema hann og Hallgrímur faðir hans, sem „út kom“ og fékk p>órdísar dóttur Ingimundar gamla, og „fylgdu henni heiman Kornsárlönd“. Síðan forngripasafnið var sett á fót, og menn fóru að gefa slíku gaum, lmfa fundizt margar dysjar af liend- ingu, og vegna pess að hér kunna að finnast fleiri með tímanum, skal eg leyfa mér að taka hér fram nokkrar varúðarreglur til leiðbeiningar peim, er kynnu að purfa: 1. J>egar menn fyrst verða varir við pess konar kenni- merki, pá að fara sem gætilegast með verkfærunum, að ekkert brothi, sem par kynni að vera. 2. Að kalla pá menn par til, sem bezt er völ á, og hyggja að öllu sem bezt, hvernig dysin snýr, hvernig hún er hlaðin innan, og hvað er ofan yfir, og hvað djúp í jörð, og hvað löng og breið hún er; séönnur bein með mannsbeinunum, hvernig pau liggi og á hverja hlið. 3. Finnist leyfar af vopnum eða hlífum, pá ber að gæta að pví. hvernig pau liggja á hverja hlið eða yfir beinunum. 4. Ef eitthvað finnst af búningi, hlutum eða gripum pess konar, að taka pá vel eptir, hvernig pað liggur í dysinni, hvo^'t pað er við hálsinn, axlirnar, brjóstið eða miðjúna. 5. Ef menn liafa verið lagðir í skip eða bát, sem opt er dæmi til í sögunum, pá að far^ sem gætilegast, mæla lengd og breidd, ef auðið er, og taka vel eptir öllu, og hvort líkið hefir verið sett í stafninn eða annarstaðar, og hvort pað situr upprétt, eða pað liggur. 6. Loks ber að gæta vel hlutanna í meðferðinni að ekki brotni eða kvarnist úr peim, búa vel um pá, pegar peir eru sendir, að peir séu óhultir á leiðinni. 7. Að rita nákvæma lýsingu af öllu ásigkomulagi fund- arins eptir pví sem hér er bent á. p>að er ekki vandalaust verk að grafa eptir forn- menjum eða byggingum eða undirstöðum í jörðunni; eigi pað að verða að vísindalegum notum á hinn sami maður að sjá yfir pvi öllu saman, sem bezt hefir vit á. p>annig er pað siður erlendis hjá öllum menntuðum pjóðum, og liafa menn um langan tíma lagt nfikið kapp á slíkar rannsóknir, sem hafa orðið fornfræðinni tilmik- illa framfara, og peir liafa ekki látið sér nægja ' að leita í sínu eigin landi, lieldur hafa menn látið rann- saka aðrar heimsálfur með ærnum kostnaði. Sigurður Yigfússon. (Aðsent). p>að cr mörgum kunnugt, að hér við Isa- fjarðardjúp á sér stað allt of misjöfn verkun á saltfiski, sem pó er aÖalverzlunarvara í pessu bygðarlagi, og hlýtur petta með tímanum, fyr eða síðar, að verða or- sök til pess að saltfiskur okkar Isfirðinga, sem liingað til hefir verið borgaður með hærra verði en nokkur annar saltfiskur á Spáni, verði sökum hinnar misjöfnu verkunar metinn lakari og pví sjálfsagt borgaður með minna verði en fá mætti, ef menn gjörðu sér far um að vanda hann sem framast væri unnt, _og einkum og sér í lagi pegar Sunnlendingar eru nú farnir að vanda verkun á sínum fiski, eins og sjá má bæði í blöðunum og af öðru fleiru. p>ess vegna vil eg með pessum fáu línum, áður en eg ferðast héðan í liaust til Danmerkur, áminna og livetja, ekki einungis skiptamenn við okkar verzlun, heldur a 11 a viðkomendur liér við Djúp og hér í sýslu, að peir sjái um að verka og vanda saltfisk sinn sem bezt peir geta, og vera sér í útvegum um leið- beiningar 1 pví efni, skyldi peir sjálfir, einn eða ann- ar, ekki liafa par til næga pekkingu. p>að er eitt atriði, sem eg enn vil minnast á í sam- bandi við fiskverkunina, og pað er, að menn mænu- fletji ekki fiskinn, par eð Spánverjar liafa haft á móti pannig flöttum fiski, og pess utan, ef óperratíð vill til, getur fiskurinn, sem er mænuflattur, hæglega morkn- að í hryggnum og pess vegna orðið slæm eða ónýt verzunarvara, par sem lfinn fiskurinn, sem ekki er mænu- flattur, getur haldið sér og varizt óskemmdur. Eg vil óska, að pessi fáorða hvöt, sem pó sér í lagi er til ísfirðinga, mætti Iiafa pann árangur, að peir vildi sjá sinn eigin hag í pessu, sem öðru. p>ó eg ekki sé innfæddur íslendingur, tel eg mig sem íslenzkan borgara, og vil pví gjarnan sjá heldur framför en apt- urför pjóðarinnar í pessu tilliti sem í öðru. ísafirði, 26. sept. 1879. J. M. Falck.

x

Þjóðólfur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðólfur
https://timarit.is/publication/72

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.