Þjóðólfur - 02.09.1882, Blaðsíða 2

80
gjaldgengum peningum. Samkvæmt
þessu átti 3. og 4. grein að falla úr
frumvarpinu, í 5. gr. skyldi það tek-
ið fram, að bankinn gefi út svo mikið
af seðlum sem fullnægi viðskiptaþörf
manna, þó svo, að hann hafi jafnanfyr-
irleggjandi 4 kr. í peningum gegn 10
kr. í útiseðlum; „en til tryggingar fyr-
ir 6/io seðla þessara skal bankinn eiga
svo mikið í góðum og gildum handveðs-
bréfum, iðgjaldaveðbréfum, ríkisskulda-
bréfum og öðrum gildandi verðbéfum,
er nemi að upphæð 150 kr. gegn
hverju 100 kr. seðla þessara. 7. grein
skyldi falla burt. Ráðgjafinn skyldi
semja reglugjörð bankans (12. gr.), og
skyldi þar nákvæmlega fyrir skipað um
stjórn hans og eptirlit með honum.
f>essar voru breytinga-tillögur síra
Arnljóts, og virðast þær mjög heppi-
legar, en eigi náðu þær fram að ganga
í deildinni, svo sem eigi var við að bú-
ast, þar sem meiri hluti deildarinnar var
mótfallinn frumvarpinu í heild sinni og
felldi það.
Svo sem áður er sagt, voru viðbárur
þeirra þingmanna, er mæltu í móti
bankanum, á litlum eða engum rökum
byggðar. Að tími sé enn eigi kominn
til að koma hér á fót jafn nauðsynlegri
stofnun sem banki er, það er svo barna-
legt, sem hugsast getur; þetta er löng-
um viðkvæði apturhaldsmanna, þá er
ráðast skal í eitthvert nýtt fyrirtæki, er
þeir hafa eigi vit eða vilja til að fylgja;
þeim þykir aldrei tími til kominn að
taka sér fram. En hvað það snertir,
að betra sé að stofna banka á eptir
lánsfélaginu, þá er það rétt að því leyti,
að fleiri verðbréf yrðu þá á gangi
manna á milli, en þar fyrir er eigi til-
vinnandi að stofna lánsfélagið, þar sem
það hlyti að hafa í för með sér ber-
sýnilegan skaða fyrir viðlagasjóðinn á
aðra hlið, og hins vegar talsverða á-
þóttust eiga mér það að þakka, að þau
heimtu einkarbarn sitt úr helju, og voru
svo veglynd, að virða mér til vorkunnar, að
eg, mæddur af háðglósum fólaga minna,
réðst í þetta miður sómasamlega fyrirtæki.
Eg kom opt til þeirra eptir það, og þau fóru
með mig eins og eg væri þeirra eiginn sonur.
Eg sá opt ungu stúlkuna, sem einu sinni
hafði gjört mig svo hræddan, og það leið
ekki á löngu þar til eg fékk ást á henni.
það virtist ekki vera föður mínum og ekki
heldur foreldrum hennar neitt á móti skapi,
að við litum hýru auga hvort til annars.
Nokkuð var það, að það fór einhvernveginn
þannig, að tveim árum eptir nóttina góðu
trúlofaðist eg henni, og litlu síðar giptumst
við. Við vorum vígð saman við það altari,
er líkkista hennar einu sinni hafði staðið
við, og sá hinn sami prestur, sem þá hafði
beðið fyr sálu hennar, sameinaði nrí hendur
vorar«.
Læknirinn þagði um hríð, en sagði svo
með alvörusvip :
»Upp frá þessari ■nóttu hefi eg allt af bor-
ið kvíðboga fyrir, að eg yrði grafinn lifandi.
hættu, auk þess sem það mundi ekki
að neinum verulegum mun bæta úr pen-
ingaskortinum. Nei, þarfir vorar krefja
þess að vér fáum banka, og það svo
fljótt, sem kostur er á. þ>ar sem það
hefir verið sagt, að landsmenn mundu
eigi kaupa hlutabréf bankans, þá get-
um vér eigi skilið í því að þeir menn,
er peninga hafa aflögu, mundu síður
kjósa að verja þeim fyrir hlutabréf bank-
ans en að láta þá liggja arðlausa á
kistubotninum eða kaupa fyrir þá kon-
ungleg ríkisskuldabréf, er alls ekki gæfi
þeim meiri ágóða en hlutabréfin. I.ands-
menn eiga nú á vöxtum 1 millíón króna
í konunglegum skuldabréfum, og er
leitt til þess að vita, að miklir pening-
ar skulu ganga út úr landinu, þar sem
ekkert verður gert hér fyrir þeninga-
leysi, og þar sem peninga menn gætu
einnig fengið hærri rentur af peningum
hér. það er mjög áríðandi, að leigu-
burður af peningum verði frjáls, enda
er hin lögboðna renta eitt af þeim ó-
eðlilegu böndum, sem hamla frelsi í
atvinnuvegum manna og sem þvi skal
afnema með lagaboði, samkæmt 51.
gr. stjórnarskrárinnar. Undir eins og
banki kemst hér á fót, hlýtur hann að
draga til sin alla þá peninga, er að
öðrum kosti færi út úr landinu fyrir
ríkisskuldabréf. þetta er einn af aðal-
kostum bankans, með því að allur arð-
ur af þeim peningum lendir þá í land-
inu sjálfu, en menn fá nú að eins rent-
una. J>á mundu og eigendur hinna
konunglegu skuldabréfa brátt seljaþau
og kaupa aptur hlutabréf bankans, er
bankinn gæfi hærri rentu. Oss virðast
a.llar líkur benda á, að bankinn fengi
skjótan vöxt og viðgang. Viðvíkjandi
viðbáru þeirri, að seðlar mundu eigi
ganga hér út, með því að almenningur
hefði ótrú á seðlum síðan bankahrunið
var um aldamótin, þá vitum vér, að
Til þess að komast hjá þeim ósköpum vil
eg láta fara með líkama minn eins og okk-
ar heiðraði sambyrgingur hefir farið með
líkama konu sinnar. Eg er staðráðinn í því.
þegar eg dey, þá verður mín síðasta ferð
hér á jörðu til——líkbrunahússins í Gotha«.
það er ekki satt. Menn verða öllu
fegnir vegna peningaeklunnar, og þar
sem á seðlunum stendur að bankinn
borgi þá með gulli, þá hljóta menn að
fá fullt traust á þeim1. Hin síðustu ár
hafa Norðmenn þeir, er stunda hér síld-
veiðina, haft seðla fyrir gjaldeyri og
hafa þannig mörg þúsund krónur í
norskum seðlum gengið manna á milli
á Norðurlandi og Austfjörðum; vitum
vér ekki til, að neinn hafi amazt við
þeim ; allir hafa tekið þá sem gjald-
genga peninga. |>á er efi á því, hvort
nægilegt sé að hafa V3 af stofnfé bank-
ans fyrirliggjandi í gulli og silfri til að
innleysa seðlana. Um þetta efni hefir
hagfræðinga mjög greint á í öðrum lönd-
um, enda hlýtur það að nokkru leyti
að vera komið undir því, hvernig við-
skiptum hagar á hverjum stað. Vér
ætlum, að '/3 mundi nægja hér, eða
jafnvel minna, en álítum þó, að bezt
væri að fylgja breytingartillögum síra
Arnljóts. Hann vill, að bankinn hafi 4
kr. í peningum fyrirliggjandi gegn 10
kr. í útilátnum seðlum. j>að getur
eigi komið fyrir, að bankinn verði svo
félítill, að hann hafi eigi ráð á að inn-
leysa seðlana; því að þótt fleiri seðlar
streymdu inn í bankann en peningar
standa fyrir, þá getur bankinn selt verð-
bréf sín og þannig aflað sér peninga ;
ef bankinn hefir þriðjungi meiri fjár-
hæð í verðbréfum en hinum óstuddu
seðlum nemur, samkvæmt breytingar-
tillögunum, þá er ekki hætt við, að
bankinn komist nokkurn tíma íminnstu
vandræði. Að öðru leyti kennir reynsl-
an bezt, hvé mikla peninga bankinn
þarf að hafa fyrirliggjandi.
1 Andvara 1882 stendur fróðleg rit-
1) Bankaseðillinn er ávísun upp á bankann, og hef-
ir sama gildi og peningar með því að bankinn
innleysir hann fyrir peninga.
Smápistlar
um Mormónsbók og J. Smith
Mormónaspámann.
Um 1820 var uppi í Connectcut maður
nokkur að nafni Salomon Spalding. Hann
hafði verið í meira lagi laus á kostunum um
dagana ; fyrst kom hann til sögunnar sem
lögnemi; síðan varð hann fiökkuprestur,
kaupmaður, bankarotsmaður; síðan smiður
í þorpi einu vestantil í Norður-Ameríku, svo
jarðakaupamaður og svo barnakennari; síð-
an varð hann eigandi að járnsteypu, fór þá
á höfuðið, og varð seinast rithöfundur. Hann
dó síðast félaus einhverstaðar í Penn-
sylvaníu.
Eitt af ritum hans, er fanst eptir hann
(»handritið fundna«), kornst í hendur á svik-
urum nokkurum, og varð undirstaða trúar-
bókar hins fjarstæðasta og vitlausasta trú-
arflokks, sem til er í allri kirkjusögunni.
það eru Mormónarnir.
»Handritið fundna« er róman, eða lyga-
saga, um frumbyggja Ameríku ; er þar sagt
að þeir sé eptirkomendur hinna horfnu ætt-