Þjóðólfur - 19.04.1885, Síða 2

146
Bréf til „Þjóðólfs“
(frá Friðbirni á Byri).
IX.
Eg hefi séð af alþingisfrétunum í blöð-
unum (því alþt. heli eg enn eigi séð),
að alþingismenn liafa verið að munn-
höggvast um það undir umr. um stjórn-
arskrárendrskoðunarmálið, hvort nokkur
þjóðvilji væri til, eða hvað væri þjóð-
vilji, í því máli („Þjóð.“ 30.—31. bl.).
Til að geta dæmt um, hver haíi á rétt-
ara að standa í því efni, þarf mönn-
um að vera ljóst, hvað þjöðvilji er o:
hvaða þýðinguáað leggja í orðin: þjóð-
vilji, vilji þjóðarinnar, þjóðar-viljinn,
þessi tíðhöfðu orð í ræðum og ritum
ísL stjórnmálamanna. Yiltu, „Þjóðólfr“
minn, lofa mér að láta í ljósi mína skoð-
un um þetta?
Þegar talað er um ina íslenzku þjóð,
þá misskilr það víst enginn, að átt er
við alla menn, sem á íslandi húa og háð-
ir eru lögum þess, ásamt íslenzkum
þegnum erlendis, í hverri stöðu sem eru.1
Og þegar um þjóðviljann er að tala, er
það vilji þessara manna sem átt er við.
En nú er þess að gæta, að um alveg
almennan þjóðvilja getr varla verið að
ræða í nokkru stjórnmáli nokkurrar
þjóðar; því í fyrsta lagi eru fjölda-marg-
ir einstaklingar í þjóðfélaginu, sem enga
ljósa hugmynd hafa um stjórnmál eða
önnur almenn þjóðmál, og geta í þeim
efnum engan vilja haft á sannfæringu
bygðan. Um þá getr því eigi verið
að ræða; enda gætir þeirra eigi, með
því þeir hafa mjög sjaldan nein áhrifá
stjórnmál vor; því hér er lítið gjört að
atkvæðakaupum. Það verðr aldrei
tekið tillit til vilja inna viljalausu, og
sá hluti þjóðarinnar kemr því eigi til
greina, er um vilja þjóðarinnar er að
ræða, heldr þeir þjóðlimir, sem einhvern
vilja hafa, og það eru þeir, sem hafa
hugsað um málefnið og fengið meiningu
um það, hafa með sjálfum sér komizt
að vissri niðrstöðu á því, hvað þeim
sýnist réttast, hagfeldast og bezt, og
þannig öðlazt fasta sannfœringu, sem
1) Eg get eigi fallizt á þá skoðun hr. Indr.
Einarsonar, að einungis kjósendr til alþingis
séu „in íslenzka þjóð“. Eg álít að hver maðr,
sem hefir ósturlaða skynsemi og kominn er til
fulltíða aldrs. haíi rétt til að vilja og hafa áhrif
í öllum þjóðmálum, eftir því sem hverjum gefst
kostr á. Höf.
þeir byggja vilja sinn á, og þeir vilja
það, sem þeir eru sannfærðir um, að
sé þjóðinni fyrir beztu.
I öðru lagi: skoðanir einstakra þjóð-
lima eru svo mjög ólíkar, sannfœring
þeirra mismunandi og viljinn eftir því.
En í stjórnmálum er þó oft margra
vilji inn sami, livað snertir aðal-mál-
efnið að minnsta kostí, og sá vilji, sem
meiri Jiluti (eða mesti hl.) allra þeirra
þjóðlima, er á sannfæringu hyggðanvilja
Jiafa, játar sinn sameiginlegan vilja, er
er þjóðvilji.
Mikill munr er líka á því, hvernig
eða að hve miklu leyti þjóðviljinn kemr
fram, þar sem hann er til. Hann er
misjafnlega sterkr þjóðviljinn eins og
annar vilji!
Áreiðanlegastr mælir þjóðviljans í
stjórnarmálum eru fundirnir (þingmála-
og kosninga-undirbúningsfundir, kjör-
þing, leiðarþing og þjóðfundir1 o. s. frv.),
Þeir af héraðsmönnum, sem hafa sterk-
astan áhuga á þjóðmálum, sækja fund-
ina í héraði hverju, og sýna þar vilja
slnn með umræðum og atkvæðagreiðslu.
Þar sem menn eru fáir viljasterkir, eru
fundir sjaldhaldnir og fásóktir. Þó kemr
það, ef til vill, mest undir leiðtogunum,
hve augljóslega þjóðviljinn kemr fram,
því eins og auðvitað er, eru það að eins
fáir menn, sem gjöra uppástungurnar
ogleiða málin. Eftir því hveþjóðkærir
leiðtogarnir eru, og hve ötulir, hafa
þeir áhrif á málin og á fylgjendrna,
og eftir því, hve uppást. þeirra og til-
lögur eru þjóðkærar, hafa þeir fylgi
þjóðlimanna. Af því Jón Sigurðsson
var þjóðkær og flestar uppást. hans,
hafði hann fylgi þjóðar sinnar, hafði
þjóðviljann með sér í flestum þjóðmál-
um; og af því hann var hreinn og stefnu-
fastr, sannfæringartrúr, misti liann eigi
traust né álit, þó skoðun hans væri eigi
þjóðviljanum samkvæm í einhv. máli
(t. d. kláðam.). En — „fáir eru nú
Flosa líkar“.
X.
Af því áhuginn er hjá fjöldanum af
alþýðumönnum fremr lítill, sannfœring-
in óljós og viljinn því veikr og reikull,
ber mjög lítið á honum, nema ötulla
1) Þeir liafa hingað til verið haldnir á Ding-
völlum, en það er nú orðið alveg ópraktiskt,
vegna sævarsamgangnanna. Höf.
leiðtoga njóti við; og eins er það af
sömu orsökum, að viljinn sýnir sig ekki
nógu kröftuglega, þegar stjórnmála-leið-
togarnir eru eigi þjóðkærir, eða ef skoð-
anir þeirra og uppást. ganga í aðra
stefnu en alþýðunnar; því flesta alþýðu-
menn vora vantar áræði og kjark til
að andmæla leiðtogunum, eða halda
fram vilja sínum á móti þeirra vilja,
þegar sitt lízt hvorum. Alþingismenn
vorir eru sjálfsagðir leiðtogar í almenn-
um þjóðmálum, og hefir það, sem nú
var sagt, þetta kjarkleysi, oft sýnt sig
gagnvart þeim. Þegar þeir hafa spil-
að lag þjóðviljans, hefir alþýðan dansað
með, en hafi þeir snúið við blaðinu og
spilað eftir annarlegum nótum, helir
hún setið hjá og hafzt eigi að. Eitt
dæmi upp á þetta hygg ég megi sjá á
Eyfirðingum og þeirra núverandi þing-
mönnum. Þingmenn Eyfirðinga hafa
haft allgott álit að undanförnu og verið
fremr þjóðkærir, annar einkum, þeir
hafa gefið sig mikið við alþýðlegum
málum og haft sem oftast þjóðviljann
með sér. En nú virðast þeir hallast
meir og meir frá alþýðu, og jafnframt
minnkar traustið á þeim og áhrif þeirra
á kjósendrua, svo að tveir þingmála-
undirbúningsfundir, sem þeir boðuðu til,
voru svo dauflega sóttir, að um sum
málin, er upp voru borin á þeim, voru
greidd ein 5 atkv. (sbr. ,,Fróða“). Báðir
fundirnir líkir, og inum þýðingarmestu
þjóðmálum eigi gaumr geflnn eða feld
frá afskiftum, svo sem stjórnarskrár-
endrsk. Eru fundir þeir, eftir því
sem sést af „Fróða“, inum annars
ötulu Eyf. mjög til minnkunar. Þeir
hefðu þó getað fjölmennt til funda, til
að andmæla kreddum Arnljóts og fella
uppást. hans og tillögur þær, er þeim
eigi féllu í geð, úr því þeir eigi gátu
treyst honum, sem má álíta sjálfsagt
eins og hann nú kemr fram. Og illa
fór Þork. Bjarnasyni í stjórnarskrár-
endrskoðunarmálinu. Hann var farinn
að vinna þjóðhylli sem þingmaðr. Nú
slæst hann í flokk með þeim, sem ve-
fengja tilveru þjóðviljans. Orðin: „sem
kallað liefir verið þjóðvilji“, sýna, að
liann álítr þjóðviljann eigi vera nema
nafnið tómt. Og ekki er það nema
þýðingarlaus mótbára og hilmingará-
stæða fyrir aftrhaldsseminni þetta, að
hugir manna dragist frá „öðrum meiri
i