Þjóðólfur - 12.02.1886, Qupperneq 1

Kemur ftt A föstudagsmorgna.
Verð árg. 4 kr. (erlendis 5 kr.).
Borgist fyrir 15. jftlí.
ÞJOÐOLFUIl
Uppsögn (skrifleg) bundin viö
áramót, ógild nema komi til út-
gefanda fyrir 1. október.
XXXYIII. árg.
Rcykjavík, föstudaginn 12. febrúar 1886.
Nr. 7.
íh- PÓLITIK. -ms
Þingmannakosningar.
IV.
Af hinum þjóðkjörnu þingmönnum,
sem setið hafa á siðustu þingum, eru
nokkrir, sem alls ekki ætti að endur-
kjósa. Aptur getur eíi leikið á um
suma þeirra, hvört þeir ættu að koma
aptur á þing. Loks eru sumir þeirra
alveg sjálfsagðir sem þingmenn fram-
vegis. Vjer munum fara nokkrum orð-
um um hvern þessara þriggja ílokka;
og fyrst henda á þá, sem ætti eptir
skoðun vorri alls ekki að endurkjósa.
Þar er fremstur i flokki
Arnljótur Ólafsson.
Það, sem vjer höfum sjerstaklega á
móti honum sem þingmanni, er hringl-
andi hans og ósamkvæmni í skoðunum á
þjóðmálum vorum. Að þessum ókostum
kveður svo mikið, að það er ómögulegt
að vita, hvernig hann kann að snúast
við þvi og því máli. Hann getur allt
í einu orðið alveg öndverður við skoð-
anir sinar, sem hann hefur látið i ljósi
opinberlega.
Þannig var hann með þeim fyrstu,
sem sendu bænarskrá til alþingis
um að fá lagaslmla. En nú er laga-
skóli hjer á landi eptir hans skoðun
alveg óhafandi.
I Norðlingi IV. árg., 59. dálki er
eins og hann geti ekki nógsamlega
úthúðað amtmannaenibœttunum, og sýn-
ir þar fram á, að þau sjeu eigi að
eins óþörf, heldur einnig til ílls. En
á alþingi 1883 telur hann þau ein-
hver hin þörfustu embætti, sem megi
ómögulega afnema.
í Norðlingi II. árg., 8. og 10. tbl.
heldur hann mjög fram ábúðarskatti.
Á alþingi 1881 var sá skattur orðinn
alveg óhafandi. Kom hann því þá
fram með frumvarp um afnám ábúð-
arskatts og niðurfærslu lausafjárskatts.
(Alþt. 1881, I, 69. bls.). I staðinn
vill hann þá fyrir hvern mun hafa
aðftutningsgjald af kaffi, kaffibæti, sykri
og sýrópi. (Alþt. 1881, I, 79. bls.;
II, 890. bls.). Á alþingi 1885 kemur
hann fram með frumv. um afnám á-
búðar- og lausaíjárskattsins, og telur
nú útflutningsgjald aflandvarningi hinn
eina skynsamlega skatt í þeirra.stað,
en alveg óhafandi aðflutningstoll af
kaffi og sykri, sem honum þótti svo
ágætur 1881.
í Norðlingi IV. árg. 21.—22. tbl.
úthúðar hann stjórnarskrá vorri. Á
þingi 1883 vill hann helzt sniða
stjórnarfyrirkomulag Islands eptir
stj órnarskipunarlagi Kanada, „þar sem
landstjóri er ímynd konungs“, . . . .
„enda er sú hugmynd“, segir hann
þar, „eiginlega sama, sem jarlshug-
myndin, er menn hafa áður aðhyllzt
hjer á landi“. (Alþt. 1883, B II, 85.
dálkur). En á síðasta þingi þótti hon-
um stjórnarskráin ágæt, og alveg ó-
hafandi það stj órnarfyrirkomulag, sem
þingið fór fram á, þótt það væri eig-
inlega sama, sem jarlshugmyndin, er
honum þótti ágæt 1883.
Lengra þurfum vjer ekki að fara,
þvi að þessi dæmi sýna nógu ljóslega,
að hann ætti alls ekki að eiga sæti á
þingi framar, og það þvi siður, sem
hann var á síðasta þingi móti stjórn-
arskrárbreytingum, og kom þá fram
sem eindreginn varnarmaður stjórnar-
innar.
Um alþýðumenntun.
Eptir skólastjóra Jón Þórarinsso?i.
i.
Varð menntunarmáli alþyðu nokkuð
ágengt hjá ykliur á þinginu í sumar ?
Svona þykir mjer líklegt, að margur
bóndi hafi spurt þingmanninn sinn,
þegar heim kom af þingi í sumar er
leið. Það er eðlilegt, að bóndinn spyrji
svo, því að honum er annt um, að það
mál, sem að miklu ræður framtíð sona
hans og niðja um ókomnar aldir, fái
góðar undirtektir hjá þingi, og heppi-
leg úrslit. En því miður gátu menn
í haust ekki fengið annað svar upp á
þessa spurning, en eitt hreint og
beint nei!
Ekki vantaði þó það, að máls væri
vakið á þessu mikilsvarðandi áhuga-
máli landsmanna; enda var ekki hægt
að ganga þegjandi fram hjá óskum
manna um það, er komið höfðu fram
i blöðunum, auk þess sem það var
eitt þeirra mála, er Þingvallafundur
gaf óhikað skýra yfirþýsing um, að
þjóðin vildi láta taka það til meðferðar
á þinginu i sumar og ráða þær bætur
á, sem eptir kringumstæðunum væri
frekast unnt. En hvernig voru svo
undirtektir þingsins?
Af því að jeg veit, að margan lang-
ar til að þekkja undirtektir manna
undir slíkt velferðarmál, sem þetta, er
eigi á kost á að lesa alþingistíðindin,
skal jeg benda á ástæður þeirra þing-
manna, er vildu alls ekki sinna þvi.
Málið kom i þvi formi fram á þing-
inu, að borin var upp tillaga um að
skipa nefnd manna, til að íhuga það,
og skyldi nefndin, ef him sæi sjer
fært, semja almennar reglur, eða laga-
frumvarp um menntun alþýðu'. Hjer
var eflaust rj ett farið af stað, og góðs
árangurs von, hefði stefnunni verið vel
haldið.
En þá rís upp i broddi andmælanda
fylkingar Arnljótur Olafsson. Honum
þykir enn ekki tími til að setja nefnd
i þetta mál, af því að skoðanir manna
sjeu enn á reiki og engin almenn —
allsherjar — skoðun sje komin fram,
af því að fáir hafi enn lært Pædagogik,
og að lokum af því að efnahagur
landsins sje svo veikur. Sje það nú
meining þessa þingmanns, — sem
reyndar er óliklegt, — að þingið eigi
engin afskipti að hafa af neinum
landsmálum, nema þeim, sem hann
kallar að allsherjarskoðun sje komin