Þjóðólfur - 28.05.1886, Qupperneq 2

86
um sem þingmanni, að sýslubúar hafi
nú ástæðu til að svipta hann því trausti,
er hann svo lengi hefur notið meðal
þeirra ? Eins og flokkum hagaði á
þingi fyrst er sjera Þór. kom á þing,
var hann nokkuð sjerstæður eða stóð
að nekkru leyti milli flokka; sjerstak-
lega var hann ásamt Ben. Sveinssyni
annar sá, er sú málamiðlun var einkum
að þakka á alþingi, sem leiddi til þess
að vjer höfum fengið stjórnarskrá þá,
sem nú er. Varla hefur sýslubúum
mislíkað sú framkoma hans úr því
þeir sífellt síðan hafa endurkosið hann.
Eptir að löggjafarþing komst á, var í
fyrstu lítið um flokkaskipun á þingi,
en sífellt hefur sjera Þórarinn færzt
i hina frjálslyndari átt á þinginu.
1881 var eiginlega fyrst skýr vottur
um flokkaskipun á þingi og var sjera
Þórarinn einn með helztu fyrirliðum
í hinum frjálslynda meirihluta; hann
var i helztu og þýðingarmestu nefnd-
um og varaforseti neðri deildar. 1883
riðlaðist flokkr sá, er 1881 stýrði meiri
hluta á þingi. Hjer um bil helming-
urinn af þeim, er 1881 höfðu verið í
meiri hluta, sameinuðu sig þá (1883)
við þá, er áðr höfðu verið mótstöðu-
menn þeirra og í minni hluta og mynd-
uðu ásamt þeim eins konar meiri hluta
1883, er þó hafði ekki annan sýnileg-
an tilgang, en að bægja þeim þing-
mönnum, er fjölhæfastri þekkingu voru
gæddir, frá nefndarkosningum, en troða
þeirn Tryggva G unnarssyni og hans
fylgismönnum inn í ailar nefndir án
nokkurs tillits til hæfileika þeirra. I
þessum liðhlaupsflokki var sjera Þor-
kell merkisberinn í annan fylkingar-
arm. Sjera Þórarinn þar á móti hjelt
óbreyttri stefnu frá fyrra þingi. 1885
varð líkt ofan á, utan hvað hið svo-
nefnda „ riddara“lið varð æ veikara er
á leið, og riðlaðist algjörlega í sum-
um málum; þannig urðu ekki nema
þrir eptir í liði Tryggva í stjórnar-
skrármálinu af hans gömlu flokksmönn-
um, nefnilega hann sjálfur og Halldór
Eriðriksson og sjera Þorkell, auk þess
að sjera Arnljótur bættist við úr hin-
um flokknum. Bæði þessi þing stóð
sjera Þórarinn með hinum íremstu í
sínum flokki, og það var sá flokkur,
er Benedikt Sveinsson, Jón á Gaut-
löndum (’85) og jeg og fleiri góðir
menn fylltum. Að áliðnu þingi 1883
neyddist sjálft riddaraliðið til að breyta
um varaforseta, og var þá sjera Þór.
kosinn varaforseti með atkvæðum iir
báðum flokkum. 1885 var hann enn
varaforseti neðri deiidar, þótt flokkur
hans væri þar eigi í meiri hluta, og
sýnir það, hve mjög hann hefur áunn-
ið sjer traust og virðing þingmanna
af Öllurn flokkum. Sjera Þórarinn hef-
ur verið styrkjandi menntun alþýðu,
framlög til eflingar atvinnuvegum,
forvígismaður rýmkunar á kirkjulegu
frelsi, svo sem fríkirkjumálið bezt vott-
ar, sem á sanngirni hans og tilhlutun
mest og bezt framgang sinn að þakka.
Sjera Þórarinn vill efla sjálfstæði þjóð-
arinnar og leyfa henni að neyta sjálfri
krafta sinna; hann trúir á það, að
hún muni læra við baráttuna, og að
frelsið sjálft muni uppala hana; hanu
álitur ekki (eins og sjera Þorkell) Is-
lendinga, þótt viðvæningar sje i sjálfs-
stjórnarlegu tilliti, þá skrælingja, að
þeir sje því ékkivaxnir að stjórnasjer
sjálfir, sje því verr vaxnir en ókunn-
ugir útlendingar. Er þetta þá þess
vert, að hann eigi að missa fylgi og
traust kjósenda? Er það fyrir það að
hann, jeg get vel sagt það, hefur ekki
gengið aptur á bak heldur áfram með
árunum? Er það fyrir það, að hann
hefur áunnið sjer ár frá ári meiri á-
hrif á þingi og meira traust einna
frjálslyndustu samþingismanna sinna,
að kjósendur nú eiga að kasta honum
fyrir borð? Eða er það fyrir það, að
hann hefur ekki viljað berjast móti
efling atvinnuvega í kjördæmi sinu
eins og honum var borið á brýn í
Hafnarfirði um daginn? Eða er það
fyrir það, að kjósendur lesa ekki þing-
tíðindin og láta svo segja sjer hæfu-
lausar ósannindasögur á fundum, eins
og sjera Þorkell gjörði á Hafnarfjarð-
arfundinum um daginn — sjálfsagt af
stöku minnisleysi ? Eða er það af þvi,
að Kjósar- og Gullbringusýsla ætli sjer
þann heiður og hyggnisbragð, að verða
eina kjördæmið landsins, er sendir á
þing fulltrúa, sem mótmæli stjórnar-
skrárbreytingunni ? Eru sýslubúar á
því að sanua mál sjera Þorkels, að vjerís-
lendingar sjeum ekki vaxnir sjálfstjórn
enn ? Er þetta það þroska-vottorð, sem
þeir ætla að gefa sjálfum sjer? Því
biðja þeir þá ekki heldur hreint og beint
um að innleiða einveldið aptur? Allt
alþingishald er þá óþarfur kostnaður,
sem sjera Þorkeil ætti að kenna þeim
að spara alveg. Því gefur ekki Reyni-
vallapresturinn kjósendum slíkan guðlax
á diskiun, úr því hann er að traktjera
þá á þessum sparnaðar-bitlingum ? Hann
svarar máske því, að það sje til einskis,
því að það fái ekki framgang. En það
veit hann vel, að allt þetta sparnaðar-
gjamm, sem hann hefur verið að glenna
sig með framan í kjósendur, hefur ekki
átt neins árangurs von. Og hvað gjör-
ir það, þegar allt er gjört til að synast?
Jeg vil ekki með þessu neita því, að
sjera Þorkell vilji spara landsfje (að
minnsta kosti að svo miklu leyti hann
á ekki sjálfur að liafa þess not); en jeg
neita því, að hann hafl sýnt nokkra
sannari sparnaðarviðleitni en jeg og
aðrir, sem liann vísvitandi hefur (í ísa-
fold) brugðið um, að við viljum „ausa
út landsíje1*; jeg neita því, að það sje
sannur sparnaður, að eyða þingtíman-
um til að búa til sparnaðaruppástung-
ur, sem hver heilvita maður sjer og veit
að enginn árangur getur verið að ann-
ar, en að reyna að kaupa sjer með því
„billega“ lofdýrð allra grunnhyggnustu
og fáfröðustu almúgamanna, sem vita
ekkert um, hvað á þingi skeður, heyra
þaðan fátt, og skilja af því fáa ekkert
annað, en að þeir liafi heyrt, að „hann
sjera Þorkell talaði um sult, umskipt-
inga, sparnað og stjórnarskrá11. En það
er jeg viss um, að það eru einungis
hinir fáfróðustu og grunnhyggnustu,
sem glæpast á þessu. Hver hygginn
og skynberandi alþýðumaður sjer á auga-
bragði, ef hann kynnir sjer þingtíðind-
in, að sjera Þorkell liefur eytt miklu
meiru fje frá landsmönnum til þess að
gjöra þýðingarlaust og árangurslaust
sparnaðarglamur sjer til lofs og dýrðar
í einfeldninga augum, heldur en hann
liefur áunnið landinu með öllu því, er
hann hefur afrekað á þingi. Ef sjera
Þorkell Ijeti sjer nægja að ríða gand-
reið á sparnaðinum, berjandi barlóms-
trumbuna og einblínandi á sinn andlega
sjóndeildarhring: krónuna, þá mundi hann
fá að sigla sinn sjó í friði og enda fleiri
trúa að honum væri alvara en nú gera
það. Jeg fyrir mitt leyti játa, að þegar
jeg verð þess var, að hann getur ekki
rætt svo mál, ekki einu sinni mál, sem
hann er samdóma sjera Þórarni um, að
hann ekki bregði út frá efninu til að
veita honum persónuleg áreitnisorð al-
veg óviðkomandi því, sem fyrir liggur,
eins og hann hefur gjört á þingi, þá
vaknar hjá mjer grunur um, að hjer
ráði persónuleg óvild til manns meiru
en áhugi á málinu. Og þegar sjera
Þorkell getur ekki svarað röksamlegum
og kurteisum uinmælum Bjarnar rit-
stjóra Jónssonar urn stjórnarmálið, án
þess að velta sjer inn á hann og mig
(sem þá átti engan orðastað við hann)
með tilhæfulaus brigzl um, að við „lif-
um í alls nægtum í Reykjavík" og sje-
um óbágir á að „ausa út landsfje“, sem
er vitanlega á engum minnsta flugufæti
byggt, þá má hann við búast, að menn
fara að veita því eptirtekt, í hverjum
erindum hann er úti, og er þá auðsætt,
að þetta er heldur ódýr veiði-aðferð til
að snapa sjer atkvæði. Ef málstaður
hans er góður, þá ætti hann að verja