Þjóðólfur - 11.06.1886, Blaðsíða 2

Þjóðólfur - 11.06.1886, Blaðsíða 2
9Í^/ þess að þekkja hann, getur hann eigi gjört við honum. Reki hann sig á kringumstæðurnar, lærir hann að því skapi að þekkja þær. Sjerhverri þjóð hlýtur nú að vera háttað álíka og sjerhverjum einstakl- ingi öðrum; hún lærir fyrst að þekkja sjálfa sig, er hún er einráð og öðrum óháð að mestu; þá er hún rekur sig á ávöxt gjörða sjálfrar sín. Hún lærir að sjá fyrir ráði sínu, er hún má til. I stuttu máli: hún lærir því að eins að stjórna sjer, að hún stjómi sjer sjálf. (Niðurlag). Um menntun og jafnrjetti kvenna. Eptir Guðm. Guðmundsson. —o— \ (Niðurl.). Yjer skulum fyrst athuga á hvaða stigi konur standa í þj óðfj e- laginu hjá oss—að slepptum optnefnd- um ijettarbótum — og síðan á hveiju hefði átt að byrja, eða eigi að byrja þeim næst. Konur hafa um allar aldir—hjer sem annarsstaðar—verið settar skör lægra en karlmenn; þeim hefur aldrei verið kennt að vera sjálfstæðar, aldrei verið kennt að hjálpa sjer sjálfar, og aldrei leyft að hafa forráð eigna sinna. Sið- ferði þeirra hefur jafnan verið mælt á aðra stiku en siðferði karlmanna; þær hafa frá alda öðli verið fordæmdar til að lifa líðandi (objectivu) lífi, en sífellt bannað að lifa verkandi (subjectivu) lífi. Afleiðingarnar af öllu þessu eru þær, að konur eru yfir höfuð kjark- minni og úrræðaminni en karlmenn, kunna miður til fjárforráða, og eru enn háðari almenningsálitinu en þeir, m. fl. Að reyna að ráða bót á þessum ófull- komlegleikum, sem meira kveður að hjá konum en karlmönnum, er hið fyrsta, sem löggjafarvald vort ætti að gjöra. Þó má enginn taka orð mín svo, að jeg ímyndi mjer að ráðin verði bót á þessu með lagafyrírmælum ein- um; hentugt uppeldi er bezta meðal til þess. Hið fyrsta og helzta, sem löggjafarvald vort getur gjört og á að gjöra í þessum tilgangi, er að minni ætlun það, sem nú skal greina: Fyrst, að hlynna sem bezt að sjer- stökum kvennaskólum; annað, að veita konum aðgang að öllum menntastofn- unum landsins með sömu kjörum og skilyrðum sem karlmönnum, og þá auðvitað veita þeim rjett til allra em- bætta eins og karlmönnum; þriðja, að veita giptum konum rjett til að hafa fjárhag sinn aðskilinn frá fjárhag bænda sinna. Margt má ef til vill færa til mótmæla gegn þessu siðasta atriði, en einnig ærið margt því til meðmælingar. Rúmið leyfir mjer eigi að fara mörg- um orðum um það að sinni, enda þykir mjer líklegt, að einhver, sem. færari er til þess en jeg, láti opinberlega i ljósi álit sitt um þetta. Þó fæ jeg eigi stillt mig um, að benda stuttlega á, hvílík herfileg rang- indi það eru, að bændur skuli hafa ótakmörkuð umráð yfir eignum kvenna sinna. I borgaralegum lögum er ekkert það, sem banni bændum að sóa öllu því fje, sem þeir kunna að hafa feng- ið með konum sínum, ef þeir að eins vilja; konurnar verða að sættasigvið það, þó fjeð hefði verið miklu betur komið undir þeirra umsjón. Bóndi getur þannig að ósekju komið konu og börnum á vonarvöl'; lögin halda engri vernd yfir þeim í þessu efni, og álit almennings er svo afvegaleitt, að engum dettur í hug, að bóndi sje neitt verri drengur eptir en áður; sumum þykir hann að eins vera ónýtur bú- maður, en enginn lætur sjer um munn fara, að hann hafi drýgt glæp. Lögin leggja refsingu við því, ef menn stela fje úr sjálfs síns hendi -— og það með fyllsta rjetti—, en mönn- um kemur hvorki til hugar, að láta það varða við lög, ef bændur sóa eign- um kvenna sinna í slarki eða ómennsku, nje heldur að veita konum umráð fjár síns, svo þær sjeu sjálfráðar að því, hvort þær trúa bændum sínum að öllu leyti fyrir umsjá þess eða ekki. Enn eru menn ekki komnir svo langt, að þeir geti rýmt saman helgi eignarrjett- arins og hjónabandsins; það er þó all- merkilegt. Ekki er samt allt búið enn. Hið bitrasta er ótalið. Ef bóndi vinn- ur glæp, sem fjársekt liggur við, eða gjörir eitthvað það er sektum varðar, þá er sektarfjeð með góðri samvizku tekið jafnt af eignum konunnar sem bóndans, þó konan hafi ekki einu sinni vitað um óvirðingu bónda síns, því síður átt nokkurn þátt í henni. Þess eru fjölmörg dæmi, að kona hefur orðið að fara á vonarvöl fyrir glæpi bónda síns, þótt allar eigur þeirra hafi i raun og veru heyrt henni til t. a. m. ef bóndi hefur verið snauður en konan rik, þegar þau áttust. Auk þeirra harma, er yfirsjón bónda hennar hefur bakað henni, hefur hún þannig orðið að þola örbyrgð og volæði. Og svo er rjettarmeðvitund manna sljó, að þetta þykir öldungis náttúrlegt og rjett. Vera má, að eittlivað megi finna, sem löggjafarvaldið ætti jafnframt að hrinda í lag, en þetta, sem nú er talið hygg jeg mest áríðandi, svo framar- lega sem nokkuð á að reyna, að efla framfarir kvenna vorra. Jeg veit þeir muni vera margir, sem helzt vildu, að hagur kvenna væri látinn sitja við sama eina öldina enn; ef menn eru nógu samtaka i sliku, má vera það takist, en það er víst, að fyr eða síð- ar hlytur heimurinn að sjá svo sæmd sína, að slíkt verði eigi lengur þolað. Heill þeirri þjóð, sem hið bráðasta lætur sjer skiljast nauðsyn tímanna, en þeirri mun illa fara, sem eigi kann- ast við kröfur tímans, heldur hangir við fornar venjur sem lengst hún getur. Útlendar frjettir. Khöfn, 27. maí 1886. Englnnd. Hinn 10. maí hófst önnur umræða um írska málið, eptir að báðir flokkar höfðu haft nægan tíma til að rífast um málið í lieild sinni í blöðum og á fundum. Það sem þeir Chamberlain liafa helzt á móti frumvarpinu er. að ríkisheildinni sje raskað, ef írar fái sjer- stakt þing, en segjast ekkert hafa á móti því, þó írar fái eigið þing, ef þeir lika eigi setu á ríkisþinginu; jtessu svaraði Gladstone þannig, að hann skyldi ganga að þeirri hreytingu, að írar hefðu setu á rikisþinginu, þegar um al- menn skattamál væri að ræða, en annars gæti hann eigi gengið að frekari breytingum. Yið

x

Þjóðólfur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðólfur
https://timarit.is/publication/72

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.